Diecezja pomezańska
Z Wikipedii
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Należy w nim poprawić: ujednoznacznić linki do dekanatów i biskupów. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Diecezja pomezańska - jedna z czterech diecezji pruskich położona pomiędzy Warmią a ziemią chełmińską.
Na początku XV w. w diecezji pomezańskiej było 235 parafii skupionych w 16 dekanatach.
Po sekularyzacji państwa krzyżackiego i swojej konwersji w 1525 roku książę pruski Albrecht Hohenzollern przystąpił do propagowania luteranizmu. W latach 1542-1543 brał udział w wizytacjach kościelnych w towarzystwie biskupa Jerzego Polentza z Sambii i Speratusa z Pomezanii. Sekularyzacji kraju i Reformacji w diecezji pomezańskiej sprzeciwiła się jedynie kapituła pomezańska, natomiast niższe duchowieństwo przyjęło nowe wyznanie. Biskupi sambijski i pomezański opublikowali tzw. agendę pt. "Artikel der Ceremonien und anderen kirchenordung", w której czytanie Pisma Świętego miało odbywać się tylko w języku niemieckim. Podobnie kazania, śpiewy i sakramenty święte mogły być sprawowane tylko w tym języku. Nakazano ograniczenie liczby świąt kościelnych oraz udzielanie chrztu świętego tylko w kościele.
W wyniku rozwoju protestantyzmu zanikła diecezja pomezańska, a jej parafie weszły w XVI w. w skład diecezji chełmińskiej.
Obecnie tradycje diecezji pomezańskiej kontynuuje diecezja elbląska. Ponad 90% jej terytorium to dawna diecezja pomezańska. Jej siedzibą były Kwidzyn i Prabuty, mieszczące dzisiaj konkatedry diecezji elbląskiej. Znaczenie kwidzyńskiej katedry wzrosło, kiedy znalazł się tam grób błogosławionej Doroty z Mątowów. Do jej grobu pielgrzymował m.in Władysław Jagiełło, który nawiedził Kwidzyn po zwycięstwie pod Grunwaldem.
Dekanaty diecezji pomezańskiej na początku XV wieku:
- dekanat Żuławki
- dekanat Dąbrówno
- dekanat Miłomłyn
- dekanat Zalew
- dekanat Dzierzgoń
- dekanat Jasna
- dekanat Morąg
- dekanat Ostróda
- dekanat Postolin
- dekanat Zwierzewo
- dekanat Trumiejki
- dekanat Gnojewo
- dekanat Olsztynek
- dekanat Nidzica
- dekanat Działdowo
Za: A. Radzimiński, Podziały kościelne [w:] Państwo zakonu krzyżackiego w Prusach. Podziały administracyjne i kościelne w XIII-XVI wieku, pod red. Z. H. Nowaka, Toruń 2000, s.73.
Lista biskupów pomezańskich
- Ernest von Torgau 1249-1254
- Albert 1254-1285
- Henryk 1277/78-1292 (wybrany przeciwko biskupowi Albertowi)
- Henryk 1286-1302
- Chrystian 1303-1309
- Ludeko 1309-1321
- Rudolf 1322-1332
- Berthold 1333-1346
- Arnold 1346-1360
- Mikołaj I 1360-1376
- Jan I Moench 1376-1409
- Jan II Rieman 1409-1417
- Gerhard Stolpmann 1417-1427
- Jan III Winkler 1428-1440
- Kacper Linke 1440-1464
- Mikolaj II 1464-1466 (biskup-elekt)
- Wincenty Kiełbasa 1466-1478 (biskup chełmiński, administrator diecezji pomezańskiej)
- Jan IV von Lassen 1479-1501
- Hiob von Dobeneck 1501-1521
- Achilles de Grotis 1521-1523
- Erhard von Queis 1523-1529 (od 1526 biskup protestancki)
- Paweł Speratus 1530-1551 (biskup protestancki)
- Jerzy von Vehediger 1561-1574 (biskup protestancki)
- Jan V Wigand 1575-1587 (biskup protestancki, po 1587 zniesienie biskupstwa i jego ostateczna sekularyzacja)
Po 1577 roku opiekę nad katolikami w diecezji pomezańskiej pełnili biskupi chełmińscy. W 1601 roku papież Klemens VIII dokonał inkorporacji katolickiej diecezji pomezańskiej do diecezji chełmińskiej.