Czerwionka
Z Wikipedii
Ten artykuł wymaga dopracowania zgodnie z zaleceniami edycyjnymi. Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdziesz na stronie dyskusji tego artykułu. Po naprawieniu wszystkich błędów można usunąć tę wiadomość. |
Czerwionka | |||
|
|||
Województwo | śląskie | ||
Powiat | rybnicki | ||
Gmina | Czerwionka-Leszczyny |
||
Założono | XIII wiek | ||
Liczba mieszkańców (marzec 2005) - liczba ludności |
8893 |
||
Kod pocztowy | 44-230 | ||
Tablice rejestracyjne | SRB | ||
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons | |||
Strona internetowa miasta |
Czerwionka - (śl. Čerwiůnka[potrzebne źródło], niem. Rotenau) - miejscowość w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie rybnickim.
Obecnie Czerwionka jest jedną z czterech dzielnic miasta Czerwionka-Leszczyny. Według danych z marca 2005 r. liczyła ona 8 tysiące 993 mieszkańców.
Spis treści |
[edytuj] Położenie i transport
Przez Czerwionkę przebiega 924 Droga wojewódzka nr 924.
[edytuj] Historia Czerwionki
[edytuj] Średniowiecze
Pierwsze wzmianki o miejscowości pochodzą z wykazu dziesięcin pieniężnych składanych kolegiacie św. Krzyża w Opolu. Czerwionka występowała w wykazie pod nazwą Czyrwonkowitze. Wieś składała dziesięcinę pieniężną, co świadczy, że w drugiej połowie XIII wieku została przeniesiona na prawo niemieckie.
Kolegiata opolska powstała z fundacji biskupa wrocławskiego Tomasza I (1232-1268) w latach 1232-1239, pobierała już wcześniej dziesięciny w pasie od Olzy po Bełk i Bujaków. W 1531 roku roku biskup wrocławski Jakub von Salza (1520-1539) oraz książę opolsko-raciborski Jan II Dobry nałożyli dodatkową dziesięcinę snopową na rzecz kościoła kolegialnego. Dokument biskupa wrocławskiego, który zawiera wykaz około 60 miejscowości potwierdzał także wszelkie przywileje i dziesięciny posiadane na podstawie wcześniejszych nadań z czasu powstania kolegiaty.
[edytuj] Wiek XVI-XVII
Czerwionka podobnie jak wiele okolicznych miejscowości należała do rodu Holly. Podczas wojny trzydziestoletniej (1618-1648) Śląsk został bardzo spustoszony. Z pewnością ucierpiała także tam wieś, gdyż od 1632 roku wojska szwedzkie pustoszyły okoliczne miejscowości. Dużemu zniszczeniu uległy Leszczyny oraz Bełk. Według dokumentu sporządzonego w 1644 r. przez Jana Putzen von Adlerthurm na polecenie cesarza Ferdynanda III dzierżawcą Czerwionki był niejaki Charwat, który występuje także w rybnickim urbarzu jako właściciel Kamienia. W tym okresie (1650) wieś liczyła 8 gospodarstw kmiecych, zamieszkałych przez 20 rodzin. Razem było 93 mieszkańców, z których 13 urodziło się na obszarze dworskim, zaś 80 osób było przybyszami z okolic.
[edytuj] Wiek XVIII
Do końca XVIII wieku Czerwionka znajdowała się w posiadaniu baronów Welczek, spokrewnionych z nimi Paczyńskich oraz Holly, po czym stała się własnością hrabiów Węgierskich. W 1784 roku na terenie wsi gospodarzyło 7 kmieci, 14 zagrodników, w sumie mieszkało 159 osób.
[edytuj] Wiek XIX
Od czasów najdawniejszych do czasu utworzenia w 1818 roku powiatu rybnickiego wieś była związana księstwem raciborskim, zaś po utworzeniu powiatu rybnickiego Czerwionka znalazła się w jego obrębie.
W 1807 roku powstała w Czerwionce kopalnia "Mariane". Jej nadanie w 1807 uzyskał ówczesny właściciel wsi hrabia Węgierski. Kopalnia ta rozpoczęła działalność dopiero w 1821 roku. Jej pole górnicze powiększono w 1826 roku, lecz w 1837 roku Węgierscy odsprzedali ją hrabiemu von Limburg Stirum. W tym czasie roku dokonało się zubożenie miejscowości, gdyż w 1818 r. gospodarzyło już tylko 5 kmieci, 7 zagrodników, 13 chałupników, a łącznie w 32 domach żyło 220 ludzi.
W tym okresie w Czerwionce istniały jeszcze dwie inne kopalnie:
- Kopalnia "Harmonia" - została uruchomiona pod koniec 1838 roku. Jej pola górnicze powiększono w latach 1856 i 1867, zaś węgiel wydobywano w latach 1856-1873. Jej właścicielami byli: Antoni Klausa i Wilhelm Schneider później zaś profesor Karol Kuh.
- Kopalnia "Helene", której akt nadania pochodzi z 1840 roku należała do "ojca współczesnego hutnictwa" Johna Baildon, który wówczas mieszkał w sąsiednim Bełku. Kopalnię nazwał tak na cześć swojej żony Heleny, która była współwłaścicielką. W 1852 roku syn Johna Baildon - Artur sprzedał kopalnię właścicielowi Bujakowa - Karolowi Godula oraz jego głównemu zarządcy Antoniemu Gemander i jego żonie Emilii. W 1891 roku przypadła ona w spadku Alfonsowi Lucas.
[edytuj] Wiek XX
[edytuj] Ludność na przestrzeni wieków
Rok | Liczba mieszkańców |
---|---|
1650 | 93 |
1784 | 159 |
1818 | 220 |
1825 | 227 |
1845 | 304 |
1855 | 462 |
1861 | 613 |
1865 | 507 |
1880 | 593 |
1905 | 1909 |
1910 | 1102 (miejscowość), 1952 (dobra ziemskie) |
1931 | 5100 |
1961 | 9189 |
1998 | 9624 |
1999 | 9458 |
2000 | 9279 |
III 2005 | 8893 |
[edytuj] Herb i pieczęć Czerwionki
Pierwszy herb Czerwionki pochodzi z końca XVIII wieku. Przedstawiał on skrzyżowane trzy narzędzia rolnicze: kosę, grabie i siekierę. Wyobrażenie to świadczy rolniczym charakterze miejscowości.
Pieczęć gminy sporządzona po Plebiscycie przedstawia godło trójpolowe: w pierwszym polu widnieją dwie dłonie w braterskim uścisku symbolizujące jedność rolnictwa i przemysłu, w drugim trzy skrzyżowane narzędzia z pierwszego herbu, zaś w trzecim polu zabudowania kopalni "Dębieńsko" (szyb oraz dwa kominy). Pieczęć ta miała 37 milimetrów średnicy i znajdował się na niej napis:"GMINA CZERWIONKA * pow. Rybnik Wojew. Śl. *.".
Herb miejscowości oddany w barwach może mieć białe ręce na niebieskim tle, złote narzędzia o białych żelaziwach na niebieskim tle oraz czarne zabudowania i zieloną murawę na tle białym.
[edytuj] Wybitne osoby związane z Czerwionką
- Wacław Holly
- Emil Bartoschek
- Piotr Furgoł
- Rudolf Stork
- Wilhelm Szewczyk
- Grażyna Barbara Szewczyk
- Grzegorz Bąk
- Marek Profaska
[edytuj] Bibliografia
- F. A. Zimmerman, Beyträge zur Beschreibung von Schlesien, Bd. 3, Brieg 1783.
- J. G. Knie, Alphabetisch-statistisch-topographische Uebersicht der Dorfer, Flecken, Stadte..., Breslau 1845.
- F. Idzikowski, Geschichte der Stadt und ehemaligen Herrschaft Rybnik in Oberschlesien, Breslau 1861.
- F. Triest, Topographisches Handbuch von Oberschlesien, Breslau 1865.
- M. Gumowski, Herby i pieczęcie miejscowości wojew. śląskiego, Katowice 1939.
Dzielnice miasta Czerwionka-Leszczyny: Czerwionka • Czuchów • Dębieńsko • Leszczyny
Sołectwa gminy Czerwionka-Leszczyny: Bełk • Książenice • Palowice • Przegędza • Stanowice • Szczejkowice