Broń biologiczna
Z Wikipedii
Broń biologiczna, broń B - rodzaj broni masowego rażenia, w której ładunkiem bojowym są patogenne mikroorganizmy (np. laseczki wąglika) lub wirusy (np. wirus ospy prawdziwej). Zwyczajowo zalicza się także do broni biologicznej broń opartą o toksyny pochodzenia biologicznego (np. botulina, rycyna).
Broń biologiczna może znaleźć zastosowanie podczas ataku na pojedyncze osoby, oddziały wojska, a także ludność cywilną. Celem ataku biologicznego mogą być także jednorodne monokultury roślinne lub hodowle zwierząt gospodarskich (terroryzm socjoekonomiczny).
Spis treści |
[edytuj] Cechy broni B
Broń B charakteryzuje się:
- stosunkowo niewielkimi kosztami produkcji
-
- Duża część drobnoustrojów potencjalnie użytecznych w broni biologicznej wywołuje choroby wśród zwierząt (laseczka wąglika, pałeczka dżumy i in.).
- dużą skutecznością
-
- Drobnoustroje i toksyny są w szczególny sposób preparowane (np. przez modyfikacje genetyczne), aby zwiększyć zdolności do przetrwania w środowisku, wirulencję, śmiertelność, lekooporność.
- słabą wykrywalnością w początkowym etapie
-
- Jako potencjalny ładunek biologiczny mogą zostać wykorzystane patogeny, które wywołują niezwykle rzadkie choroby (np. wirus ospy prawdziwej, której ostatni przypadek pojawił się w 1978). Dodatkową trudnością jest brak "zapowiedzi" zachorowań wśród ludzi opartych na raportach epidemiologicznych dotyczących zwierząt (w przypadku antropozoonoz).
- Broń B może być rozprzestrzeniania nietypowymi środkami (np. "listy wąglikowe").
- zazwyczaj krótkim okresem inkubacji
[edytuj] Klasyfikacja patogenów
Ze względu na znaczenie jako potencjalnego środka broni biologicznej wyróżnia się trzy główne (wg CDC) grupy oznaczone kolejno literami alfabetu:
- A - patogeny o wysokiej zjadliwości i śmiertelności, łatwe do utrzymania w środowisku, których przydatność, jako "wojskowych" postaci została sprawdzona w przeszłości (np. laseczki i przetrwalniki wąglika).
- B - patogeny o stosunkowo niskiej zjadliwości i śmiertelności, średnio trudne do utrzymania w środowisku (np. rycyna).
- C - patogeny, których użyteczność jako broń biologiczna obecnie jest niewielka (np. filowirusy, prątek gruźlicy).
Czasem dodatkowo wymienia się grupę D, na którą składają się patogeny, które prawdopodobnie nigdy nie zostaną wykorzystane jako broń biologiczna (np. wirus grypy - łatwy do rozpoznania przez epidemiczne występowanie, wirus HIV - przez długi okres utajenia).
[edytuj] Potencjalne patogeny
|
Patogen
|
Główne zalety
|
Główne wady
|
|
Patogeny replikowalne
|
||
| laseczka wąglika (wąglik) | duża zakaźność i śmiertelność | umiarkowana transmisja wśród ludzi |
| pałeczka dżumy (dżuma) | duża śmiertelność i zaraźliwość w postaci płucnej, możliwość skrytego ataku drogą rozsiewu zakażonych pcheł | niepełna wrażliwość populacji na bakterię |
| pałeczka tularemii (tularemia) | wyjątkowo duża zakaźność, trudna diagnostyka | stosunkowo mała śmiertelność |
| pałeczki Salmonella | łatwość i niskie koszty pozyskania patogenu, łatwa dystrybucja | mała śmiertelność, łatwa identyfikacja patogenu |
| filowirusy (wirusowe gorączki krwotoczne) | duża śmiertelność i dynamika epidemii (wyjątkowa zakaźność i zaraźliwość) | trudności w uzyskaniu wirusa |
| wirus ospy prawdziwej ospa prawdziwa | obecnie duża śmiertelność, wysoka zakaźność i zaraźliwość | trudności w uzyskaniu wirusa, specyficzny wygląd chorych |
|
Patogeny niereplikowalne
|
||
| rycyna | dość duża śmiertelność, możliwość masowej produkcji (jest pozostałością po produkcji paliwa roślinnego) | konieczność uzyskania dużych stężeń aerozolowych (umiarkowa toksyczność) |
| botulina | duże zapasy na świecie, bardzo wysoka toksyczność | dość charakterystyczne objawy |
[edytuj] Metody stosowania broni B
- bomby lotnicze i pociski artyleryjskie
- zrzucane z samolotów pakiety (np. pudełka), przesyłane pocztą listy
- rozpylania aerozolu z powietrza
- kontaminacja wody, żywności i każda inna działalność dywersyjna
[edytuj] Rozpoznawanie ataku bronią biologiczną
Wystąpienie ataku bronią biologiczną można podejrzewać w wypadku:
- pojawienia się dymu, mgły, kurzu po przelocie samolotu
- wybuchów "cichych" bomb
- występowania wielu zgonów i zachorowań o podobnych objawach, a nieznanej etiologii
- masowego pomoru zwierząt gospodarskich (np. bydła)
- ciężkiego przebiegu chorób
- słabej odpowiedzi lub braku odpowiedzi na rutynowe leczenie
- wystąpienia chorób niezwykle rzadkich lub całkowicie eradykowanych
- wystąpienia chorób o nietypowych cechach lub w szczepionej populacji (co wskazuje na modyfikacje genetyczne)
[edytuj] Psychologiczne znaczenie bioterroryzmu
Broń B może mieć duże znaczenie jako środek dezorganizacji służb publicznych (nawet w krajach znacznie oddalonych od miejsca ataku) i wywoływania paniki wśród ludności. Biologiczny terroryzm socjoekonomiczny opiera się nie tylko na zabijaniu roślin i zwierząt hodowlanych, ale także na osłabieniu gospodarki przez wywołanie strachu przed określoną grupą produktów żywnościowych, na której produkcji skupia się dane państwo. W tym celu potencjalnie mogą być wykorzystane priony (wywołujące m.in. BSE).
[edytuj] Historia
Broń biologiczna była używana już w starożytności. Znane są przykłady powszechnego zatruwania strzał toksynami także pochodzenia biologicznego oraz podrzucania jadowitych węży na wrogie statki (praktyka Hannibala), a w Chinach podrzucania pszczół nieprzyjaciołom. W rozumieniu ścisłym definicji broni B, pomijającej jady, typowym przykładem z tego okresu będzie polityka Aleksandra Macedońskiego, który porzucał w czasie wycofywania się z pól bitewnych zwłoki koni i żołnierzy zmarłych na choroby zakaźne.
W okresie wieków średnich najbardziej znany jest przykład użycia broni biologicznej przez Tatarów w czasie oblężenia twierdzy Kaffa (dzisiejsza Teodozja) w 1346 (katapultowane były na teren twierdzy ciała zmarłych na dżumę). Zastanawiająca pozostaje droga szerzenia się tej choroby wśród mieszkańców, ponieważ dżuma, jak wiemy obecnie, roznosi się drogą kropelkową i przez wektor - pchłę (pchły zazwyczaj opuszczają żywiciela zaraz po śmierci). W 1495 Hiszpanie skazili wino w Neapolu krwią trędowatych.
Okres największego rozwoju broni biologicznej przypada na okres II wojny światowej (największe mocarstwa broni biologicznej: Japonia, Stany Zjednoczone, Wielka Brytania, ZSRR) i okres powojenny (przede wszystkim ZSRR)[potrzebne źródło].
W 1991, po wojnie w Zatoce Perskiej, oficjalnie poinformowano o zasobach broni B państwa irackiego.
[edytuj] Konwencje o zakazie używania broni B
Podstawowym dokumentem jest, ratyfikowany przez 125 państw-stron świata, Protokół Genewski z 1925 dotyczący stosowania broni chemicznej i biologicznej (w tamtych czasach zwanej bronią bakteriologiczną) wraz z uaktualnieniami. Konwencja ta dopuszczała pierwotnie jednak produkcję, prowadzenie badań i składowanie tego typu broni - aktualnie jest to zabronione.
Obecnie - od zmiany z 1999 dołączonej do Konwencji jako załącznik - jako patogeny, które mogą być wykorzystane, jako broń B wymienia się patogeny ludzi, zwierząt i roślin.
[edytuj] Literatura
| 1. | Chomiczewski Krzysztof, Kocik Janusz, Szkoda Marek Tomasz: Bioterroryzm. Zasady postępowania lekarskiego., fragmenty części pierwszej, Warszawa, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2002 |
