Bolszewizm
Z Wikipedii
Bolszewizm (rosyjskie bolszinstwo – większość), ideologia rewolucyjna, przystosowanie podstawowych założeń marksizmu do społecznych i ekonomicznych warunków Rosji i jej tradycji politycznych.
Początki bolszewizmu sięgają rozłamu, dokonanego w Brukseli w 1903 na II Zjeździe Socjaldemokratycznej Partii Rosji (SDPRR), gdzie kierowana przez Włodzimierza Lenina frakcja uzyskała przewagę kilku głosów nad grupą Martowa. Lenin zażądał centralizacji partii i stworzenia grupy zawodowych rewolucjonistów, którzy mieliby prowadzić aktywną pracę wśród rosyjskich robotników.
Lenin rewolucję uzależniał od klasowego uświadomienia proletariatu, czyli jego przekształcenia się z “klasy w sobie” (tj. skupiającej jedynie uwagę na kwestiach bytowych) w “klasę dla siebie” (tj. świadomej swojej misji historycznej). Urzeczywistnić to w warunkach rosyjskich mogła zdaniem rewolucjonisty jedynie zdyscyplinowana, scentralizowana partia pod kierownictwem zawodowych rewolucjonistów wywodzących się z inteligencji. O ile teoretycy bolszewizmu dopuszczali dyskusję wewnątrzpartyjną (ale bez tworzenia frakcji), wszystkie organy partyjne były kolegialne i obieralne, o tyle krytyka powziętych większościowo na zewnątrz organizacji była niedozwolona.
Zmodyfikował poglądy Marksa (rozwijając pojawiającą się w jego późnych pismach koncepcję rewolucji w państwie zacofanym) uznając, że w Rosji możliwe jest przeprowadzenie rewolucji przez proletariat w sojuszu z chłopstwem (leninizm). W 1912 bolszewicy utworzyli oddzielną partię – SDPRR(b), która po rewolucji październikowej doszła do władzy. Wywodziła się z niej, utworzona w 1953, Komunistyczna Partia Związku Radzieckiego, której oficjalną ideologią był marksizm-leninizm.
Równocześnie bolszewizm zakładał zastosowanie socjalistycznych rozwiązań w gospodarce, nacjonalizacje i kontrolę robotniczą, a także powszechną obieralność i odwoływalność urzędników państwowych, co miało zapobiec biurokratyzacji kraju. Wybuch wojny domowej w Rosji oraz niepowodzenie rewolucji na zachodzie zmusiło jednak bolszewików do istotnej modyfikacji tych zamierzeń. Śmierć Lenina i ogromny napływ karierowiczów do partii przyczynił się do faktycznej rezygnacji z głoszonych zasad, zaś instytucje wymierzone w przeciwników politycznych wymknęły się spod kontroli.
Po śmierci Lenina i dojściu do władzy Stalina zasady funkcjonowania scentralizowanej partii zostały zmodyfikowane w celu zapewnienia partii i dyktatorowi wszechwładzy. Stalinizm stał się źródłem terroru partii wobec społeczeństwa, doprowadził do masowego ludobójstwa oraz zaniku wszelkich demokratycznych form życia politycznego. Jedną z najbardziej charakterystycznych cech tego okresu jest całkowity zanik prawa w sensie powszechnie stosowanej praktyki prawnej. Przepisy prawne (zwłaszcza karne) sformułowane są ogólnikowo i nieprecyzyjnie i mogą być dowolnie interpretowane przez aparat władzy. System prawny nie stanowi wówczas żadnego zabezpieczenia pojedynczego obywatela przed wszechwładzą państwowego aparatu terroru, lecz stanowi jeszcze jeden, dodatkowy środek administracyjnego przymusu. Niemniej związki ideologiczne bolszewizmu Włodzimierza Lenina ze stalinizmem pozostają kwestią dyskusji wśród historyków.
Szacuje się, że rządy KPZR spowodowały w Związku Sowieckim co najmniej 20 milionów ofiar, rozstrzelanych, zagłodzonych, lub zmarłych z wycieńczenia w gułagach. Poczynając od 1956 roku system stalinowski w Związku Radzieckim i w krajach satelickich ulegał degeneracji. Nie był to jednak proces ciągły, a okresy "odwilży" przeplatały się z okresami wzmożonego terroru.
