Berberys pospolity

Z Wikipedii

Berberys pospolity
Systematyka wg Reveala
Domena	jądrowce
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	naczyniowe
Nadgromada	nasienne
Gromada	okrytonasienne
Klasa	Ranunculopsida
Rząd	jaskrowce
Rodzina	berberysowate
Rodzaj	berberys
Gatunek	berberys pospolity
Nazwa systematyczna
Berberis vulgaris L.
Sp.Pl.2 1753
Galeria zdjęć i grafik

Berberys pospolity, berberys zwyczajny (Berberis vulgaris L.) - gatunek krzewu należący do rodziny berberysowatych (Berberidaceae Juss.). Występuje w stanie dzikim w Europie. W Skandynawii i na Wyspach Brytyjskich gatunek zadomowiony. W południowych i środkowych Niemczech występuje rzadko i w rozproszeniu.

Spis treści 1 Charakterystyka 2 Ochrona 3 Zastosowanie 4 Ciekawostki 5 Przypisy

[edytuj] Charakterystyka

Pokrój 

Krzew o wysokości do 3 m z kanciastymi gałązkami i trójdzielnymi cierniami delikatnie kolczasto ząbkowane, odwrotnie jajowate do podłużno-eliptycznych, o długości od 3 do 6 cm, stojące w pęczkach na krótkopędach.

Kwiaty 

Pachnące, żółte z trzema płatkami korony wykształconymi jak działki kielicha i z sześcioma miodnikami wyglądającymi jak płatki korony, zebrane w zwisające grona o długości do 5 cm. Kwitnie w maju i czerwcu

Owoc 

Jajowaty, podłużny albo cylindryczny, jest wielonasienną, lśniąco czerwoną jagodą.

Biotop 

Słoneczne wzgórza, zarośla, świetliste lasy liściaste i lasy iglaste. Chętnie na żyznych i wapiennych glebach gliniastych. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla All. Berberidion ^[1].

[edytuj] Ochrona

Dawniej berberys występował pospolicie w stanie naturalnym na całym obszarze Polski. Rósł na miedzach, zboczach, w zaroślach i na brzegach lasów. Odkryto jednak, że jest żywicielem pośrednim rdzy zbożowej, ponieważ na jego liściach rozwija się wiosenne pokolenie tego patogenu i że jego obecność w pobliżu pól może być szkodliwa dla upraw. Dlatego został praktycznie całkowicie wytrzebiony ze stanu naturalnego.

[edytuj] Zastosowanie

• Roślina ozdobna
• Roślina lecznicza :
  • surowiec zielarski : korzeń, liść, owoc, kora.

Do celów leczniczych berberys był stosowany już przez mieszkańców starożytnego Babilonu i Indii.

W średniowieczu wykryto jego pozytywne działanie w przypadkach żółtaczki i malarii. Jego propagatorką była święta Hildegarda.

W XVII w. zaczął być powszechnie stosowany w Anglii jako środek przeciw schorzeniom wątroby.

Okazało się, że napary i odwary z liści pobudzają wydzielanie soków trawiennych i są skuteczne w chorobach dróg żółciowych i wątroby. Kora i korzenie mają właściwości antybiotyczne, zawierają alkaloidy izochinolino, głównie berberynę, palmitynę i magnoflorynę. Zalecano więc berberys w przypadku braku apetytu, w kamicy żółciowej, w przewlekłym zapaleniu wątroby, nieżycie pęcherzyka żółciowego, jako środek rozkurczowy również w kamicy nerkowej. Obecnie zastosowanie to jest mocno ograniczone, ponieważ berberyna odkłada się w sercu, wątrobie i trzustce, dlatego przetworów z berberysu nie można spożywać przez dłuższy czas.

Owoce są surowcem witaminizującym, dietetycznym i przeciwgorączkowym. Suszone owoce wykorzystuje się jako dodatek do herbaty podnoszący ogólną odporność organizmu, zwłaszcza w stanach gorączkowych, w zakażeniach bakteryjnych, w stanach zapalnych błon śluzowych oraz dla zwiększenia szczelności naczyń włosowatych. Takie zastosowanie jest podyktowane obecnością wielu cennych składników: witaminy C, E, karotenoidów, pektyn i soli mineralnych. Związki o charakterze witaminy P (rutyna, eskulina) poprawiają samopoczucie przy katarze i krwawieniach z nosa.

• • Zbiór i suszenie : Owoce zbiera się zanim całkowicie dojrzeją, gdyż dojrzałe są bardzo miękkie i łatwo się gniotą. Suszyć w temperaturze do 40 stopni.

• Sztuka kulinarna : Z owoców berberysu można także wytwarzać soki, syropy, dżemy, konfitury i marmolady.
• Konfitura z berberysu będzie piękną i oryginalną ozdobą imieninowego tortu: 1 szklankę cukru zagotowujemy w bardzo małej ilości wody tak, aby cukier się rozpuścił, dodajemy 1 szklankę jagód berberysu i chwilę gotujemy a następnie zostawiamy pod przykryciem. Następnego dnia zagotowujemy, mieszamy i znów pozostawiamy i tak przez 3 dni. Tak przygotowane owoce możemy wykorzystać od razu do dekoracji ciast bądź przechowywać w wyparzonym i zakręconym słoiczku.

W przemyśle cukierniczym używa się berberysu zamiast cytryny, nazywany jest nawet polską cytryną. Czesi natomiast wytwarzają wino berberysowe, które podobne jest skuteczne przy bólach głowy i zaparciach. Szlachta polska przygotowywała z berberysu nalewkę, którą pito dla zdrowia i przyjemności przy ważniejszych okazjach.

[edytuj] Ciekawostki

1. Ze względu na jego malejącą populację nie pozyskuje się już jak dawniej kory i korzeni do celów leczniczych.
2. W dawnych czasach stosowano go nie tylko w medycynie. W starożytności drewno berberysu było powszechnym materiałem w stolarstwie i tokarstwie. Wyrabiano z niego elementy do mebli, przedmioty ozdobne, a z kory i korzeni otrzymywano złocisty wyciąg do barwienia włókien naturalnych: jedwabiu, lnu i bawełny, z soku owoców otrzymywano czerwony atrament.

Przypisy