Bandura
Z Wikipedii
Bandura (prawdopodobnie z gr. pandóra = wszystko dająca) - ukraiński ludowy instrument muzyczny należący do chordofonów, w którym struny szarpie się palcami lub plektronem.
[edytuj] Historia
Pierwsze wzmianki pochodzą z VI wieku naszej ery z Grecji. Protoplastą bandury była najprawdopodobniej kobza lub lutnia. Pierwsza wzmianka o ukraińskich bandurzystach pochodzi ze źródeł polskich z 1441 roku. W początku XX wieku przeżyła swój renesans, urastając do narodowego symbolu Ukrainy, atrybutu pieśniarzy wykonujących dumki. W latach stalinowskich gra na bandurze, jako symbolu nacjonalizmu ukraińskiego, została zakazana. Po odzyskaniu niepodległości gra na niej przeżywa ponowny rozkwit.
[edytuj] Rodzaje bandur
Obecnie wyróżnia się trzy główne typy bandur:
- bandura klasyczna - ma 20-24 struny strojone diatonicznie. Jej spód to monolitowy kawałek drewna, zaś płyta wierzchnia wykonywana jest ze świerczyny lub sośniny. Mechanizm strojenia w całości jest wykonany z drewna.
- bandura charkowska nazywana też połtawką - w 1909 Hnat Chotkiewicz wydał we Lwowie książkę do gry na dwudziestostrunowej bandurze klasycznej. Książka wywołała duże zainteresowanie tym instrumentem. Sprawiło to, że w 1920 Charkowskie Konserwatorium wprowadziło naukę gry na bandurze. Właśnie tam wyewoluował nowy typ o 30-31 strunach, które stroi się diatonicznie w czterech oktawach. Od bandury klasycznej różni się również sposobem trzymania, w którym muzyk może używać obu rąk na wszystkich strunach podobnie jak w grze na harfie. Z czasem powstały trzy orkiestrowe wielkości bandury charkowskiej: piccolo, prima i bass. W późniejszym okresie, za sprawą braci Honcharenko bandura charkowska przekształciła się w instrument liczący do 65, strojonych chromatycznie, strun. Obecnie jest niemal nie używana na Ukrainie, lecz cieszy się popularnością wśród ukraińskich imigrantów, zwłaszcza w Ameryce Północnej.
- bandura kijowska powstała w 1918, gdy Kijowski Chór Bandurzystów dodał do bandury klasycznej więcej strun, w tym część strojonych chromatycznie. Współcześnie istnieje kilka typów i rozmiarów bandury kijowskiej. Prima lub czernichiwka (od nazwy fabryki) posiadająca 12 strun basowych i 43 sopranowe, strojona chromatycznie w pięciu oktawach. Jej wersja koncertowa ma 62-65 strun i mechanizm zmiany stroju zapożyczony z harfy. Wersja dla dzieci ma 42 struny. W orkiestrach używa się także wersji altowej, basowej i kontrabasowej. Bandura kijowska stanowi obecnie najpopularniejszą wersję tego instrumentu.
