Perpinhan

Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.

Perpinhan
País / Parçan	Rosselhon/Catalonha Nòrd
Estat	França
Region	Lengadòc-Rosselhon
Departament	Pirenèus Orientals (prefectura)
Arrondiment	Arrondiment de Perpinhan (capluòc)
Canton	capluòc de 9 cantons
Còde INSEE	66136
Còde postal	66000
Cònsol Mandat en cors	Jean-Paul Alduy 2001-2008
Intercomunalitat	Perpinhan-Mediterranèa
Gentilici	Perpinhanés
Latitud	42° 41' 55" Nòrd
Longitud	02° 53' 44" Èst
Altitud	8 m (mini) – 95 m (maxi)
Superfícia	6 807 ha = 68,07 km²
Populacion sens comptes dobles	116 700 ab. (2005)
Densitat	1544 ab./km²

Perpinhan (en catalan Perpinyà, en francés Perpignan) es una vila dels Païses Catalans. Es la capitala de la Catalonha Nòrd e de la comarca de Rosselhon. Es tanben lo capluòc del departament dels Pirenèus Orientals, dins la region de Lengadòc-Rosselhon. A 116 700 estatjants.

Lo gentilici es perpinhanenc -a.

[Modificar] Istòria

L'origina de la vila es pas gaire clara: semblariá que foguèsse estada fondada a l'entorn d'una esplecha agricòla romana sonada villa perpiniani. Foguèt a partir de l'Edat Mejana, mai que mai pendent lo sègle X, que la vila comencèt a se desvolopar a debon. Essent la capitala del comtat de Rosselhon dempuèi aquela epòca, anèt en créisser e créisser mai en importància. Aquela expansion capitèt d'atirar l'avesque, qu'a temps passat demorava a Elna.

En 1172, Perpinhan s'integrèt a la Corona d'Aragon. En 1197, Perpinhan dispausava d'una carta municipala qu'establissiá son organizacion. Sos abitants tenon de privilegis importants, coma lo fach de poder elegir los cònsols, un per cada classa sociala. Entre 1276 e 1344, Perpinhan atenguèt son edat d'aur; la vila venguèt capitala de la Corona de Malhòrca, sa populacion e sa superfícia se quadruplèron en mens d'un sègle. Èra l'epòca dels grands talhièrs, de la catedrala e del Castèl Reial Palais dels Reis de Malhòrca.

En 1344 perdèt son estatut de capitala per encausa de la reintegracion del Reialme de Malhòrca a la Corona d'Aragon. Dempuèi 1346 foguèt afectada fòrtament per la pèsta negra e la vila se ne recuperèt pas. Tre 1479, dintrèt Perpinhan dins una logica militara, tancada dins de muralhas poderosas reforçadas pendent totas las epòcas. Presa per las armadas de Loís XIII en 1642, foguèt annexada amb la rèsta de la Catalonha Nòrd al Reialme de França pel tractat dels Pirenèus de 1659. Las muralhas foguèron destruidas a la debuta del sègle XX, e la vila s'es espandida subre la plana del Rosselhon.

[Modificar] Universitat de Perpinhan

L'Universitat de Perpinhan (sonada Via Domitia actualament), es l'institucion educativa màger de la vila. Creada en 1349 pel rei Pere IV d'Aragon. L'universitat actuala foguèt creada en 1971 coma centre universitari e venguèt universitat completament en 1979.

[Modificar] Arquitectura

Lo Castellet de Perpinhan

Lo Castellet, anciana preson, uèi musèu catalan de las arts e las tradicions popularas.
Lo Palais dels Reis de Malhòrca.
La Llotja de Mar (istoricament lo primièr tribunal maritim del mond).
L'ostal de la vila.
Lo Palau de la Diputació (delegacion de la Generalitat de Catalunya).
La Catedrala de Sant Joan Baptista.
Lo claustre cementèri, tradicionalament sonat cementiri de Sant Joan que los franceses an sonat Campo Santo.
La glèisa de Sant Joan lo Vièlh.
La glèisa de Sant Jacme.
La glèisa de Nòstra Dama de la Real.
La glèisa de Sant Matièu.
Lo convent dels Dominicans.
Lo convent de las Carmelitas.
Lo convent dels Minims.
Lo convent de las Clarissas.
Las rèstas del convent dels Franciscans.