Annada
Un article de Wikipèdia, l'enciclopèdia liura.
- Pels articles omonims, vejatz Annada (omonimia).
Una annada es una unitat de temps mesurant la durada entre doas ocurréncias consecutivas d'un eveniment ligat a la revolucion de la Tèrra a l'entorn del Solelh.
En fach, existís pas una definicion unica de l'annada, mas un ensemble de definicions menant a de duradas pròchas seguissent los fenomèns — astronomics o non — que servisson a la mesurar.
Somari |
[Modificar] Annada civila
L'annada civila es l'interval de temps entre doas datas successivas portant lo meteis nom dins un calendièr.
Lo calendièr gregorian a per tòca de conservar l'equinòcci de març lo pus prèp possible del 21 de març. La longor mejana d'una annada gregoriana es de : 365,2425 jorns.
[Modificar] Astronomia
[Modificar] Annada juliana
L'annada juliana es l'unitat de temps definida exactament coma : 365,25 jorns. S'agís de l'unitat ordinària utilizada dins divèrses contèxtes scientifics. (simbòl SI : « a »)
[Modificar] Annada siderala
L'annada siderala es l'interval de temps per que la Tèrra efectue una revolucion complèta de son orbita, mesurada dins un referencial fix ; es a dire que se tracta del temps mes per que, vist de la Tèrra, lo Solelh retròbe la meteissa posicion a respièch de las estèlas sus l'esfèra celèsta.
Una annada siderala dura en mejana : 365,256 363 051 d (siá : 365 j 6 h 9 min 9 s, epòca J2000.0).
[Modificar] Annada tropica
L'annada tropica es « l'annada dels retorns de las sasons » e constituís la basa dels calendièrs solars.
Dins son accepcion contemporanèa en sciénca modèrna, l'annada tropica se definís coma l'interval de temps dins loqual la longitud mejana del Solelh sus son orbita aparenta, qu'es l'ecliptica, creis de 360°.
Aquesta definicion modèrna ten compte del començament de totas las sasons e ne balha la valor mejana.
Fins a una epòca recenta, se confondiá generalament l'annada tropica e « l'annada vernala », es a dire l’interval de temps que passa entre dos passatges successius del Solelh a l’equinòcci vernal. Aquesta definicion anciana teniá doncas compte del començament de la prima septentrionala unicament. En realitat l'annada vernala e l'annada tropica son plan diferentas.
En l'an 2000, J2000.0, l'annada tropica pròpriament dicha, doncas mejanada sus totes los punts de l'ecliptica, valiá : 365,242 190 517 d, siá 365 d 5 h 48 min 45,2606 s.
Demenís regularament, actualament, d'environ 0,53 s per sègle.
[Modificar] Annada anomalistica
L'annada anomalistica es l'interval de temps mes per la Tèrra per efectuar una revolucion a respièch del perièli de son orbita. L'orbita de la Tèrra essent elliptica, la Tèrra es al pus pròchi del Solelh a son perièli (lo 2 de genièr en 2000) e al pus luènh a son afèli (lo 2 de julhet en 2000).
A causa de perturbacions gravitacionalas de las autras planetas, la forma e l'orientacion d'aquesta orbita son pas fixas e las apsidas se desplaçan lentament dins un referencial fix, seguissent un cicle d'environ 112 000 ans. L'annada anomalistica es atal leugièrament mai longa que las annadas siderala e tropica.
L'annada anomalistica dura en mejana : 365,259 635 864 d (siá 365 d 6 h 13 min 52 s, epòca J2000.0).
[Modificar] Annada draconitica
L'annada draconitica es lo temps mes pel Solelh (observat de la Tèrra) per efectuar una revolucion a respièch del meteis nos lunar (lo punt ont l'orbita de la Luna copa l'ecliptica). Aqueste periòde es associat als eclipsis, que se produson quand lo Solelh e la Luna son pròchis d'aquestes noses ; los eclipsis se produson doncas dins un interval d'un mes (environ) : la "sason dels eclipsis", cada mièg-annada draconitica.
L'annada draconitica dura en mejana : 346,620 075 883 d (siá 346 d 14 h 52 min 54 s, epòca J2000.0).
[Modificar] Annada gaussiana
L'annada gaussiana es l'annada siderala d'una planeta fictícia de massa negligibla a respièch de la del Solelh, que son orbita seriá pas perturbada per las autras planetas e que seriá regida per la constanta gravitacionala de Gauss (dins l'encastre de la tresena lei de Kepler).
L'annada gaussiana es egala a : 365,256 8 983 d (siá 365 d 6 h 9 min 56 s).
[Modificar] Annada besseliana
Una annada besseliana es una annada tropica que comença quand un Solelh fictici atenh una longitud mejana de 280°.
[Modificar] Granda annada
La granda annada correspond a una revolucion complèta dels equinòccis a l'entorn de l'ecliptica. Sa durada es d'environ 25 700 ans, mas pòt pas èsser determinada amb precision, que la velocitat de precession es variabla.
[Modificar] Annada eliaca
L'annada eliaca es l'interval de temps entre dos levars eliacs d'una estela. Es vesina d'una annada siderala, abstraccion facha de las diferéncias degudas al movement pròpri de l'estela e a la precession dels equinòccis.
[Modificar] Annada sotiaca
L'annada sotiaca es l'interval de temps entre dos levars eliacs de Sirius. Es fòrça pròcha de l'annada juliana de : 365,25 jorns.
[Modificar] Cambiaments
La durada exacta d'una annada astronomica varia al cors del temps. Las causas principalas de cambiament son :
- La precession dels equinòccis, que desplaça la posicion dels equinòccis a respièch dels apsides de l'orbita terrèstra (lo grand axe). Una posicion tropica donada, per exemple los solsticis o los equinòccis (o una autra posicion quina que siá) se desplaçant vèrs lo perièli se reprodutz amb un periòde descreissent d'an en an ; una autra se desplaçant vèrs l'afèli se reprodutz amb un periòde creissent.
- L'influéncia gravitacionala de la Luna e de las autras planetas, que modifica l'orbita de la Tèrre a l'entorn del Solelh.
- Las fòrças de marèa entre la Tèrra, la Luna e lo Solelh aumentan la durada del jorn e del mes. Lo jorn solar mejan estent l'unitat que permet de mesurar la longor de l'annada civila, la longor d'aquesta darrièra sembla de cambiar.
- A tèrme long, las variacions de la massa totala del Solelh, causadas per lo vent solar e la radiacion de l'energia desgatjada per la fusion nucleara dins son còr, pòdon afectar lo periòde orbital de la Tèrra.
[Modificar] Comparasons
- 353 ; 354 o 355 jorns : longor de las annadas regularas dins cèrts calendièrs luni-solars.
- 354,37 jorns : 12 meses lunars ; durada mejana d'una annada dins los calendièr lunars.
- 365 jorns : annada regulara dins la màger part dels calendièrs solars.
- 365,24219 jorns : annada tropica mejana als alentorns de l'an 2000.
- 365,2425 jorns : durada mejana d'una annada dins lo calendièr gregorian
- 365,25 jorns : durada mejana d'una annada dins lo calendièr julian
- 365,2564 jorns : annada siderala
- 366 jorns : annada bissextila dins mantun calendièr solar.
- 383, 384 o 385 jorns : longor de las annadas bissextilas dins cèrts calendièrs luni-solars.
- 383,9 jorns : 13 meses lunars ; una annada bissextila dins cèrts calendièrs luni-solars.
Lo tablèu seguent dona una comparason entre las diferentas annadas astronomicas :
| Annada | segondas | Jorns solars | Jorns siderals |
|---|---|---|---|
| tropica | 31 556 925 | 365,242190517 | 366,24257448 |
| juliana | 31 557 600 | 365,250000000 | 366,25040620 |
| Siderala | 31 558 149 | 365,256363051 | 366,25677777 |
| Anomalistica | 31 558 433 | 365,259635864 | 366,26006846 |
| Draconitica | 29 947 975 | 346,620075883 | 347,5694555 |
- 1 jorn solar = 86 400 s.
- 1 jorn sideral = 86 164 s.
[Modificar] Vejatz tanben
- Calendièr
- Annada teatrala
- 1 E7 s
- Jera
