Probioticum
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
 |
Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht. Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts |
Een probioticum is een voedingssupplement met bepaalde levende gezondheidsbevorderende micro-organismen.
Inhoud |
[bewerk] Definitie
Probiotica zijn meestal gedefinieerd als: "Een probioticum is een levend microbiologisch voedingssupplement, dat de gezondheid van de gastheer mogelijk bevordert, door het microbiële evenwicht in de darm te verbeteren." (Referentie 1)
De officiële wetenschappelijke definitie is iets specifieker: "Een probioticum is een preparaat of een product met levende, wel gedefinieerde micro-organismen in voldoende aantallen, dat de microflora in een bepaald orgaan van de gastheer verandert en daarmee een gezondheidsbevorderend effect heeft op de gastheer'." (Referentie 2)
In beide gevallen zijn een aantal dingen duidelijk:
- het gaat om goed gedefinieerde levende micro-organisme (meestal zijn dit bacteriën)
- er is een duidelijk beschreven en gedocumenteerd gezondheidseffect
- een probioticum hoeft niet per se in de darm te werken, maar kan ook bijvoorbeeld in de mond of de vagina werken.
[bewerk] Stammen of soorten
Een probioticum werkt alleen met een goed gedefinieerd micro-organisme. Micro-organismen zijn verdeeld in soorten en binnen iedere soort bestaan stammen (individuen). Iedere stam heeft zo zijn eigen karakteristieke eigenschappen. Vergelijk de mens, alle mensen zijn dezelfde soort, maar ieder individu is anders. Een bepaalde soort kan dus niet als probioticum worden aangemerkt, maar alleen een bepaalde stam van een soort. Een product kan dan ook alleen als probioticum aangemerkt worden als duidelijk is aangegeven welke stam van welke bacteriesoort in het product is gebruikt. Dit is ook gehanteerd als criterium bij het onderzoek eind 2006 van de Consumentenbond.
De meest gebruikte probiotica zijn melkzuurbacteriën van de geslachten Lactobacillus en Bifidobacterium, maar ook van bepaalde andere soorten bacteriën en gisten zijn probiotische stammen bekend.
Enkele soorten, waarvan probiotische stammen bekend zijn:
- Bifidobacterium bifidum
- Bifidobacterium breve
- Bifidobacterium infantis
- Bifidobacterium longum
- Lactobacillus acidophilus
- Lactobacillus casei
- Lactococcus lactis
- Lactobacillus plantarum
- Lactobacillus rhamnosus
- Saccharomyces boulardii, een gist
- Escherichia coli
In de wetenschappelijke literatuur zijn inmiddels enkele tientallen stammen bekend van deze en andere soorten die als probiotisch aangemerkt kunnen worden.
Soorten die veelvuldig gebruikt worden, maar die echter geen probiotica zijn (ze worden vooral toegevoegd voor smaak en aroma-eigenschappen)
- Streptococcus salivarius ssp thermophilus, een yoghurtbacterie
- Lactobacillus delbrueckii ssp bulgaricus, een yoghurtbacterie
[bewerk] Bewezen probiotische stammen
Van probiotica is het bewezen effect bij een gezonde flora (darmflora, orale flora, vaginale flora) beperkt, vooral mensen met een verstoorde flora kunnen van probiotica profiteren.
| Bewezen probiotische stammen. Bron:[1] | |||
|---|---|---|---|
| Probioticumstam | Merknaam | Fabrikant | Bewezen effect in klinische situaties |
| Lactobacillus rhamnosus ATCC 53013 (ontdekt door Gorbach & Goldin(=LGG)) | Vifit | Chr. Hansen | Immuunversterking, infectueuze diarree bij kinderen, primaire preventie van atopische dermatitis |
| Bifidobacterium lactis BB-12 | Chr. Hansen | Immuunversterking, diarree bij kinderen | |
| Bifidobacterium lactis HN019 (DR10) | Howaru™ Bifido | Danisco | Immuunversterking, met name bij ouderen |
| Bifidobacterium infantis 35624 | Irritable Bowel Syndroom | ||
| Bifidobacterium breve Yakult | Bifiene | Yakult | |
| Lactobacillus reuteri ATTC 55730 | BioGaia Biologics | ||
| Lactobacillus reuteri SD2112 | Verminderd ziekteverzuim, diarree, immuunfunctie | ||
| Lactobacillus casei DN114-001 | Immuunversterking | ||
| Lactobacillus casei CRL431 | Chr. Hansen | ||
| Lactobacillus casei Shirota | Yakult | Yakult | Immuunversterking |
| Lactobacillus casei immunitass | Actimel | Danone | |
| Lactobacillus johnsonnii La1 (= Lactobacillus LC1) | Nestlé | immuunfunctie, bestrijding Helicobacter pylori | |
| Bifidobacterium longum BB536 | Allergiesymptomen | ||
| Lactobacillus salivarius UCC118 | Ontstekingsziekten van de darm | ||
| Lactobacillus acidophilus NCFM | Rhodia Inc. | Symptomen van lactoseintolerantie, vermindering bacteriële overgroei in de dunne darm | |
| Lactobacillus plantarum 299V | IBS, goed voor darm na operaties | ||
| Lactobacillus acidophilus LA-5 | Chr. Hansen | ||
| Bifidobacterium animalis DN 173 010 | Activia | Danone | Normaliseert darmpassagetijd |
| Escherichia coli Nissle 1917 | Immuunfunctie | ||
| Saccharomyces cerevisiae (boulardii) lyo | Antibiotica-geassocieerde diarree, Clostridium difficile infecties | ||
| Streptococcus thermophilus (de meeste stammen) | Symptomen van lactose intolerantie | ||
| Getest als mix: Lactobacillus rhamnosus GR-1 & Lactobacillus reuteri RC-14 |
Orale inname leidt tot kolonisatie van de vagina en vermindering van de symptomen van bacteriële vaginose. | ||
| Getest als mix: VSL#3 (mix van 8 stammen Streptococcus thermophilus & vier Lactobacillus stammen & drie Bifidobacterium stammen |
Ontstekingsziekten van de darm | ||
| Getest als mix: Lactobacillus acidophilus CUL60 & Bifidobacterium bifidum CUL 20 |
Reductie van C. difficile in feces | ||
| Getest als mix: Lactobacillus helveticus R0052 & Lactobacillus rhamnosus R0011 |
Bestrijding Helicobacter pylori, diarree bij kinderen | ||
[bewerk] Doel en Werking
Probiotische bacteriën zijn bedoeld om de van nature voorkomende bacterieflora in het spijsverteringskanaal of een ander orgaan te ondersteunen en/of te herstellen. Soms worden ze voorgeschreven door artsen – maar vaker nog door voedingsdeskundigen – na een antibioticumkuur of als een onderdeel bij de behandeling van de schimmelinfectie candidose.
Het idee achter een probioticum heeft te maken met het feit dat de flora uit balans kan raken door verschillende omstandigheden zoals het gebruik van een antibioticum of andere medicijnen, overmatig alcoholgebruik, stress, ziekte, blootstelling aan giftige stoffen of zelfs het gebruik van antibacteriële zeep. Onder deze omstandigheden kunnen mogelijk schadelijke micro-organismen een kans krijgen, waardoor de gastheer gezondheidsproblemen kan krijgen.
[bewerk] Werkzaamheid
Probiotische bacteriestammen kunnen werkzaam zijn bij :
- het verminderen van diarree, zowel bacteriële diarree, als virale diarree (rotavirus)
- het verminderen van obstipatie
- het stimuleren van het immuunsysteem
- het herstellen van de flora na een antibioticumkuur
- het verminderen van symptomen van de Ziekte van Crohn en vergelijkbare aandoeningen [2]
- preventieve bescherming tegen voedselpathogenen, zoals Salmonella.
Bij dieren :
- verbeteren ontlasting
- voorkomen diarree
- bij landbouwhuisdieren als vervanging van groeihormonen
Al deze effecten zijn uitvoerig beschreven voor bepaalde bacteriestammen. Echter, geen enkele stam zal al deze werkingen kunnen vertonen.
Orale probiotica overleven in de maag en darm, maar er zijn geen stammen of producten bekend die de darm ook daadwerkelijk koloniseren. Een probioticum wordt altijd door het lichaam als lichaamsvreemd gezien en zal dus verdwijnen. Een probioticum moet dan ook regelmatig ingenomen worden.
Een aantal andere eigenschappen worden aan probiotica toegeschreven, maar zijn niet wetenschappelijk onderbouwd met een gezondheidsbevorderend effect voor de mens :
- verlagen van het cholesterolgehalte (geclaimd, maar ook ingetrokken)
- verlagen van het risico op darmkanker (wel een mogelijk mechanisme, geen bewijs)
- verminderen van stress, slapeloosheid of acne
[bewerk] Bijwerkingen
Er is nog niet veel bekend over bijwerkingen van probiotica. Een lichte diarree is mogelijk. Overdosering is eigenlijk niet mogelijk.
Bij een wetenschappelijk onderzoek in de periode 2004-2007 in Nederlandse ziekenhuizen naar de werking van probiotica bij patiënten met een acute alvleesklierontsteking, een zeer ernstige ziektebeeld met een aanzienlijke sterfte, bleek in de probioticagroep de sterfte onverwacht aanzienlijk hoger dan in de placebogroep. Bij eerdere onderzoeken elders leek er een positief effect op te treden, en ook in proefdieronderzoek was dit het geval. De toediening van de probiotica bij dit onderzoek vond plaats direct in het darmkanaal. Eind januari 2008 bleek na een onderzoek in het Universitair Medisch Centrum Utrecht onder 296 patiënten met een acute alvleesklierontsteking dat in de groep die probiotica ontving, 24 patiënten overleden waren; in de controlegroep bleken dat er slechts 9 te zijn. De sterfte in de probiotica-groep was dus 150% hoger. Dit verschil was in hoge mate statistisch significant: een statistische (Fisher exact) test wijst uit dat de kans om dit verschil bij toeval te vinden kleiner is dan 1 op 300 (p=0.0029). Dit zegt overigens niets over zin of onzin van probiotica bij gezonde mensen. Men veronderstelt dat gezonde mensen geen probleem hoeven te ondervinden van probiotica. [3]
[bewerk] Producten
De meest voorkomende soorten probiotica zijn zuivelproducten en met probiotica verrijkt voedsel. Ook zijn er producten beschikbaar met gevriesdroogde bacteriën in de vorm van pillen en tabletten. Goede probiotica zijn maagzuur- en galresistent en kunnen lichaamssappen zoals het maagzuur overleven. De consumentenbond heeft in 2001 en 2006 een groot aantal commercieel verkrijgbare probiotische producten (zowel zuivel als preparaten) onderzocht op de aanwezigheid van levende bacteriën. Slechts enkele producten bevatten voldoende levende bacteriën en dit waren voornamelijk de zuivelproducten: Yakult, Actimel, Vifit en Biotic en een paar preparaten van Orthica.
De volgende producten bevatten van nature melkzuurbacteriën, maar worden niet beschouwd als probiotica, omdat de werking niet bekend en/of onderbouwd is :
[bewerk] Prebiotica
Prebiotica zijn stoffen, dus geen levende bacteriën, die de condities in de darm verbeteren. Zie ook het artikel over prebiotica
[bewerk] Externe links
- Een overzicht over probiotica van Food-Info van Wageningen Universiteit
- Site van de Nederlandse stichting "Gutflora in health and disease" met deels Nederlandse en deels Engelse (wetenschappelijke) inormatie over probiotica.
- Probiotica Het fundamentele belang van een gezonde interne tuin
| Bronnen, noten en/of referenties: |
|
Algemeen:
In de tekst:
|
