Methylfenidaat

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie

Neem het voorbehoud bij medische informatie in acht.
Raadpleeg bij gezondheidsklachten een arts

Methylfenidaat

methyl 2-fenyl-2-(2-piperidyl)acetaat
Farmaceutische gegevens
Biol. beschikbaarheid:	11 tot 52%
Metabolisatie:	Lever
Halfwaardetijd:	2-4 uur
Uitscheiding:	nieren
Gebruik
Geneesmiddelengroep:	Centrale stimulantia
Subklasse:	Wekamine
Merknamen:	Concerta (Janssen-Cilag), Ritalin (Novartis Pharma)
Indicaties:	ADHD, narcolepsie
Voorschrift/recept:	Ja
Toediening:	Tablet, Capsule
Voorzorgen
Zwangerschapscat.:	C
Databanken
CAS nummer:	113-45-1
ATC code :	N06BA04
PubChem:	288739
DrugBank:	APRD00657
Farmacotherapeutisch Kompas:	Methylfenidaat
Chemische gegevens
Formule:	C₁₄H₁₉NO₂
Molecuulgewicht:	233,31 g/mol
Geneeskundeportaal

Methylfenidaat is een aan amfetamine verwant indirect werkend sympathicomimeticum dat sinds het begin van de jaren zestig is geregistreerd. Overigens is er een verschil met amfetamine zoals in de volksmond bekend: het bevat in plaats van een fenethylaminekern, maar een piperidine-kern. Het valt als wekamine onder de Opiumwet (en mag dus net als b.v. morfine niet zomaar over de grens worden meegenomen). Methylfenidaat remt de heropname van dopamine en noradrenaline. Methylfenidaat is het werkzame bestanddeel van Concerta, Ritalin (NL) en Rilatine (B).

In gecontroleerd onderzoek is bij ongeveer 70% van de adequaat behandelde kinderen en volwassenen met ADHD een effect aangetoond op de concentratie, hyperactiviteit, impulsiviteit en agressiviteit^[1]

Ritalin, met als werkzame stof methylfenidaat

Methylfenidaat werkt na een half uur en is na drie tot vier uur uitgewerkt. Het is daarom van groot belang om op vaste tijden te doseren. Ten eerste om routine te krijgen, ten tweede omdat niet tijdig doseren ongewenste schommelingen kan veroorzaken in de aan- en afwezigheid van de klachten. De patiënt klaagt dan dat het middel niet werkt! Omdat veel patiënten door de aard van hun aandoening moeite hebben met plannen, wordt geadviseerd een horloge of pillendoos met instelbaar alarm aan te schaffen.

De bijwerkingen nemen vaak af in de loop van de tijd: hartkloppingen, een gejaagd gevoel, misselijkheid, minder eetlust, meer moeite met in- of doorslapen. Op langere termijn soms vermagering of achterblijvende groei. In het begin kan milde euforie optreden, welke na een paar weken afneemt. Hoewel voor het ontstaan van depressie bij behandeling met methylfenidaat wordt gewaarschuwd, is hierover nog geen consensus onder wetenschappers. Depressie is bovendien een veel voorkomende comorbide stoornis bij ADHD, waardoor onderscheid naar oorzaak niet goed mogelijk is.

Na uitwerken van de laatste dosis kan 's avonds zogenaamde rebound-ontremming optreden, met toename van hyperactiviteit, onrust, prikkelbaarheid of concentratievermindering.

Om de gevolgen van de pieken en dalen in de werking en het uitgewerkt raken van methylfenidaat te verminderen, werd het middel in het begin van de 21e eeuw ook in langwerkende capsules ter beschikking gesteld.

Gebruik van methylfenidaat in de behandeling van ADHD

[bewerk] Gebruik

Behalve als medicatatie bij ADHD wordt methylfenidaat ook voorgeschreven bij ADD en narcolepsie. Recreatief wordt het gebruikt als een stimulant en in plaats van speed en uppers. Minder bekend maar waar het wel voor gebruikt wordt is treatment-resistant depressie.