Jordanië
Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
| المملكة الأردنّيّة الهاشميّ Al Mamlakah al Oerdoeniyah al Hashimiyah |
|||
|
|||
|
|
|||
| Basisgegevens | |||
| Officiële landstaal: | Arabisch | ||
| Hoofdstad: | Amman | ||
| Regeringsvorm: | Parlementaire monarchie (Koninkrijk) | ||
| Staatshoofd: | Koning Abdullah II | ||
| Regeringsleider: | Ali Abul Ragheb | ||
| Religie: | Soennisme 92% Christelijk 6% | ||
| Oppervlakte: | 89.342 km² [1] (0,03% water) | ||
| Inwoners: | 5.100.981 (2004[2]), 6.053.193 (2007[3]) (67,8/km² (2007)) | ||
| Overige | |||
| Volkslied: | As-salam al-malaki al-oerdoeni | ||
| Munteenheid: | Jordaanse dinar (JOD) |
||
| UTC: | +2 | ||
| Nationale feestdag: | 25 mei | ||
| Web | Code | Tel. | .jo | JOR | 962 | ||
| Topografie | |||
 |
|||
Jordanië, officieel het Hasjemitisch Koninkrijk Jordanië, is een land ten oosten van de rivier de Jordaan, gelegen tussen Israël en de Westelijke Jordaanoever in het westen, Syrië in het noorden, Irak in het noordoosten en Saoedi-Arabië in het zuidoosten.
Inhoud |
[bewerk] Geschiedenis
 Zie Geschiedenis van Jordanië voor het hoofdartikel over dit onderwerp. |
Het land was onderdeel van het Ottomaanse Rijk tot 1917, toen dat door de geallieerde troepen verslagen werd gedurende de Eerste Wereldoorlog. Het land ging in 1922 kortstondig deel uitmaken van het Britse mandaatgebied Palestina. Maar reeds in 1923 werd Abdullah van Jordanië tot Emir van Transjordanië verklaard, onder een voorlopige overeenkomst. Deze overeenkomst hield ook in dat als het Verenigd Koninkrijk Frankrijk kon overhalen Syrië op te geven, Abdullah daar ook Emir zou worden. Op 1 maart 1946 werd het land formeel onafhankelijk; het bleef Transjordanië ('over de Jordaan') heten.
Toen de Verenigde Naties in 1947 besloten na het beëindigen van het Britse mandaat Palestina op te delen in een Joodse en een Arabische staat, kwam de Palestijnse bevolking in opstand en dreigde de Arabische Liga de Joodse kolonie aan te vallen. Koning Abdullah, wiens koninkrijk deel uitmaakte van de Liga, sloot daarop een geheime overeenkomst met het Joods Agentschap om Palestina tussen de toekomstige Joodse staat en Transjordanië te verdelen. Hij beloofde bij een eventuele oorlog de grenzen van de Joodse staat, zoals beschreven in het verdelingsplan, te zullen respecteren. Deze overeenkomst kreeg de zegen van de Britse minister van Buitenlandse zaken Ernest Bevin.
Toen na het vertrek van de Britse mandaattroepen oorlog uitbrak tussen de zojuist uitgeroepen staat Israël en de Arabische Liga slaagde het Jordaanse leger erin heel het Arabische gebied aangrenzend aan het koninkrijk te bezetten. (Later zou dit gebied de Westelijke Jordaanoever gaan heten.) Israël kon zich onderwijl concentreren op de strijd in het noordelijk en zuidelijk front tegen de overige Arabische legers, die veel zwakker waren dan Jordaniës Arabische Legioen. De enige keer dat het tot een direct treffen kwam tussen de Joodse troepen en het Arabische Legioen was in de strijd om Jeruzalem. Over de verdeling van de stad, die in het Corpus Separatum lag, hadden Abdullah en de Joodse leiding tijdens de onderhandelingen geen consensus kunnen bereiken. Na zware gevechten kwam Oost-Jeruzalem, waaronder de oude stad, in Jordaanse handen, terwijl de Israëliërs het westelijke gedeelte bezetten.
Op 3 april 1949 tekenden Israël en Transjordanië een bestand en op 24 april 1950 annexeerde het koninkrijk formeel het bezette gebied en veranderde zijn naam in Jordanië. Slechts het Verenigd Koninkrijk en Pakistan erkenden deze annexatie, terwijl de meeste Arabische landen haar sterk afkeurden.
Op 20 juli 1951 werd koning Abdullah I bij het betreden van de Rotskoepelmoskee in Jeruzalem door een Palestijn gedood. Ook zijn kleinzoon, de latere koning Hoessein werd door een kogel geraakt, maar overleefde de aanslag. In 1951, gedurende het korte leiderschap van Koning Talal, werd een liberale grondwet ingevoerd. Jordanië werd een constitutionele monarchie. Na een staatsgreep in 1957 ontbond Koning Hoessein (1953-1999) echter het parlement. Daarna regeerde hij vrijwel als alleenheerser, totdat hij in 1992 politieke partijen weer toestond.
In 1967 werd de Westelijke Jordaanoever door Israël op Jordanië veroverd, en tot bezet gebied gemaakt (alleen Oost-Jeruzalem werd ingelijfd). Zo'n 200.000 Palestijnen vluchtten naar Jordanië, alsmede vele Palestijnse strijders. De Palestijnse strijders en Jordaanse regeringstroepen vielen hierna herhaaldelijk de Westelijke Jordaanoever binnen. Israëlische vergeldingsacties en aanvallen op Jordanië ondermijnden de stabiliteit van het land.
In 1970 kaapte het Volksfront voor de Bevrijding van Palestina drie westerse vliegtuigen, waarna de vliegtuigen in Jordanië landden. Na acht dagen van gevechten tussen regeringstroepen en Palestijnse guerrilla's, die de kapers beschermden, werd een bestand getekend. De stabiliteit van het land kwam echter direct in gevaar en de koning besloot de militante Palestijnen uit zijn land te verwijderen. In de maanden daarna werden de Palestijnse strijders verslagen en Jordanië uitgezet. In juli 1971 waren hun laatste bases vernietigd.
Volgens sommigen richtte koning Hoessein daarna in de jaren zeventig bloedbaden aan onder de Palestijnse bevolking van Jordanië, die zijn regime zouden ondermijnen. Ook nu was de internationale aandacht zeer beperkt.
In 1989 voerde koning Hoessein weer verkiezingen in en gaf hij het parlement en de regering geleidelijk weer grotere macht. Vanaf 1992 mocht men weer partijen vormen. In 1993 hield Jordanië, voor het eerst sinds 1956, verkiezingen waar verscheidene partijen aan meededen. In 1994 werd een vredesverdrag getekend met Israël.
[bewerk] Geografie en demografie
De hoofdstad van Jordanië is Amman, en die stad is met 1.430.000 inwoners de grootste van het land. Andere steden zijn Akaba, Al-Karak, Az-Zarqa, Irbid, Ma'an en Jerash.
Het land is onderverdeeld in twaalf gouvernementen
De bekendste rivier is de Jordaan, langs de grens met Israël en de Westelijke Jordaanoever. De Dode Zee is in feite een meer. Het land heeft via de Golf van Akaba een open verbinding naar de Rode Zee en daarmee met de rest van de wereld.
Het land bestaat voor 90% uit woestijn.
[bewerk] Bevolking
- Bevolkingsgroepen: Arabieren (waaronder een groot deel Palestijnen) 98%, Tsjerkessen 1%, Armeniërs 1%, Turken, Koerden
- Bevolkingsgroei: 2,49% (2006); in de 20e eeuw is de bevolking meer dan vertienvoudigd; in 1900 waren er 450.000 Jordaniërs [4].
- Talen: Arabisch (officiële taal), Engels
- Religie[5]: Soennitische islam 92%, christendom 6%, overigen (waaronder Sjiitische islam en Druzen) 2%
[bewerk] Politiek en bestuur
- Politiek systeem: Parlementaire monarchie. Volksvertegenwoordiger elke 4 jaar gekozen, senaat elkaar 4 jaar benoemd door de koning.
- Staatshoofd: koning Abdullah II van Jordanië (sinds 1999)
- Regeringsleider: Maaruf al-Bakhit (sinds november 2005)
- Ministerraad: 25 personen, waaronder 4 vrouwen.
De regering voert hervormingen door om het land moderner te maken.
Het land kent nog geen echte persvrijheid. Hoewel er onafhankelijke media bestaan (dat wil zeggen niet door de staat opgezette), wordt kritiek op bevriende naties bestraft met gevangenisstraf. Kritiek op de koning is ondenkbaar in Jordanië.
[bewerk] Koningen van Jordanië
.jpg)
| Naam | Jaar van kroning | Jaar van abdicatie |
|---|---|---|
| Abdullah I | 1923 | 1951 |
| Talal | 1951 | 1952 |
| Hoessein | 1952 | 1999 |
| Abdullah II | 1999 | heden |
Het Jordaanse Koningshuis behoort tot de clan van de Hasjemieten en stamt af van Hasjem, de overgrootvader van de profeet Mohammed.
[bewerk] Economie
- BNP: $26.8 miljard ($4700 per inwoner) (2005)
- Groei BNP: 6.1% (2005)
- Inflatie: 4.5% (2005)
- Werkloosheid: 12.5% (2004)
- Ontwikkelingshulp: Ontvangen $552 miljoen(2000)
Aandelenbeurs: Amman Stock Exchange
[bewerk] Productie
- Landbouw: fruit, groente, graan
- Delfstoffen: fosfaat, kalium, oliehoudende schalie
- Industrie: olieraffinage, cement
[bewerk] Handel
- Export: $1,00 miljard
- Exportproducten: chemische producten, kunstmeststoffen, halffabrikaten
- Exportpartners: India (16%), Irak (9%), Saoedi-Arabië (9%)
- Import: $3,292 miljard
- Importproducten: machines, voedingsmiddelen, brandstof
- Importpartners: Irak (15%), Duitsland 11%, Verenigde Staten 10%
- Havens: Akaba
[bewerk] Toerisme
- Ruïnestad Petra
- De Romeinse ruïnes van Jerash
- Wadi Rum, natuurgebied
- Dode Zee
- Dana natuurgebied
- Wadi Mujib natuurgebied
- Akaba havenstad en toeristisch oord in het zuiden van het land
[bewerk] Zie ook
[bewerk] Bibliografie
- A History of the Middle East door Peter Mandelson (ISBN 0-141-01123-8)
| Bronnen, noten en/of referenties: |
 |
Meer afbeeldingen die bij dit onderwerp horen, zijn te vinden in de categorie Jordan van Wikimedia Commons. |
| Landen in Azië |
|---|
|
Afghanistan · Armenië · Azerbeidzjan · Bahrein · Bangladesh · Bhutan · Brunei · Cambodja · China · Cyprus · Egypte · Filipijnen · Georgië · India · Indonesië · Irak · Iran · Israël · Japan · Jemen · Jordanië · Kazachstan · Kirgizië · Koeweit · Laos · Libanon · Maldiven · Maleisië · Mongolië · Myanmar · Nepal · Noord-Korea · Oezbekistan · Oman · Oost-Timor · Pakistan · Qatar · Rusland · Saoedi-Arabië · Singapore · Sri Lanka · Syrië · Tadzjikistan · Taiwan · Thailand · Turkmenistan · Verenigde Arabische Emiraten · Vietnam · Zuid-Korea |
| Arabische Liga |  |
|---|---|
|
Algerije · Bahrein · Comoren · Djibouti · Egypte · Irak · Jemen · Jordanië · Koeweit · Libanon · Libië · Marokko · Mauritanië · Oman · Palestijnse Autoriteit · Qatar · Saoedi-Arabië · Somalië · Soedan · Syrië · Tunesië · Verenigde Arabische Emiraten |
|
| Mandaatgebieden van de Volkenbond 1920-1945 |
|---|
|
Bismarck-archipel - Brits Kameroen - Brits Togoland - Carolinen en Marshalleilanden - Vrije Stad Danzig - Vrije Stad Fiume - Frans Kameroen - Frans Togoland - Libanon - Memelland - Mesopotamië - Nauru - Noordelijke Marianen - Palestina - Territorium van Papoea - Territorium van Papoea en Nieuw-Guinea - Ruanda-Urundi - Saargebied - Syrië - Tanganyika - Transjordanië - West-Samoa - Zuidwest-Afrika |
