Tazza tad-Dinja tal-Futbol
Minn Wikipedija, l-enċiklopedija ħielsa.
| Tazza tad-Dinja tal-futbol | |
|---|---|
| Dixxiplina: |  Futbol |
| Fundazzjoni: | 1930 |
| Titlu: | Ċampjin tad-dinja |
| Ftuħ: | Ġunju |
| Parteċipanti: | 12-il tim |
| Tip: | Nazzjonali |
| Kadenza: | Kwadrijennali |
| Konfederazzjoni: | FIFA |
| Ċampjin: | Italja |
| Sit elettroniku: | fifaworldcup.com |
 Trofew jew rikonoxximent |
|
It-Tazza tad-Dinja tal-Futbol hi komeptizzjoni internazzjonali tal-futbol kkontestata mit-timijiet nazzjonali li huma membri tal-FIFA. Dan il-kampjonat ra l-bidu tiegħu fl-1930 u kompla sejjer kull erba' snin, ħlief fl-1942 u l-1946, minħabba it-Tieni Gwerra Dinjija.
Dan il-kampjonat hu l-iktar avveniment sportiv segwit fid-dinja, b'madwar 715.1 miljun persuna li segwew il-kampjonat ta' l-2006. Il-format tal-kompetizzjoni tinvolvi 32 tim nazzjonali li jikkompetu fi grawnds differenti ġewwa l-pajjiż (jew pajjiżi) li jkunu qed jospitaw il-kompetizzjoni. Biex jiġu ddeterminati l-pajjiżi parteċipanti, il-logħob ta' kwalifikazzjoni jintlagħbu madwar tliet snin qabel il-finali.
Fit-tmintax-il kampjonat li sar, seba' pajjiżi biss irnexxielom jirbħu t-titlu. Il-Brażil hu t-tim li kellu l-iktar suċċess f'din il-kompetizzjoni, meta rebaħ dan it-titlu għal ħames darbiet. Iċ-ċampjin preżenti, l-Italja, issegwi wara b'erba' titli waqt li l-Ġermanja żżomm tlieta. L-Urugwaj (li rebħu l-ewwel edizzjoni) u l-Arġentina isegwu b'żewġ titli, u l-Ingilterra u Franza b'titlu wieħed.
L-aktar finali riċenti tat-Tazza tad-Dinja seħħet bejn id-9 ta' Ġunju u d-9 ta' Lulju 2006, ġewwa l-Ġermanja, fejn l-Italja ġiet inkurunata bħala ċampjin meta għelbu lil Franza fil-finali, fejn fl-għoti tal-penalties l-Italja rebħet 5-3 wara li l-partita spiċċat 1-1 wara l-ħin supplementari. Il-Ġermanja spiċċat it-tielet wara li rebħet 3-1 lill-Portugall. It-Tazza tad-Dinja li jmiss se ssir fl-2010 ġewwa l-Afrika t'Isfel.
Mill-1991, il-FIFA organizzat it-Tazza tad-Dinja tan-Nisa kull erba' snin.
Werrej |
[editja] It-Trofew
Mill-1930 sa l-1970, ir-rebbieħa tat-Tazza tad-Dinja kienu jiġu premjati bit-Trofew Rimet. Oriġinarjament magħruf bħala "Victory", imma ġeneralment magħruf sempliċiment bħala World Cup jew Coupe du Monde, dan it-trofew fl-1947 kien ġie msemmi wara l-president tal-FIFA Jules Rimet li kien hu l-idea wara l-bidu għal din il-kompetizzjoni. Fl-1970, it-tielet rebħa tal-Brażil f'din il-kompetizzjoni tathom id-dritt li jżommu t-trofew għal dejjem. Madanakollu, it-trofew kien misruq fl-1983 u qatt ma nstab, fejn apparentament dan kien ġie maħlul mill-ħallelin.[1]
Wara l-1970, trofew ġdid, magħruf aħjar bħala it-Trofew tat-Tazza tad-Dinja tal-FIFA, ġie disinjat. L-esperti tal-FIFA, ġejjin minn seba' pajjiżi differenti evalwaw it-53 mudell preżentat, u fl-aħħar ġie magħżul ix-xogħol tad-disinjatur Taljan Silvio Gazzaniga. It-trofew il-ġdid hu ta' 36 ċm, magħmul minn deheb solidu ta' 18-il karatt u jiżen 6.175kg. In-naħa t'isfel tat-trofew iżżomm is-sena u l-isem ta' kull rebbieħ tat-Tazza tad-Dinja mill-1974 'il quddiem.[2]
Dan it-trofew ma jkunx mogħti lin-nazzjon rebbieħ għal dejjem, u dan ma jiddependix minħabba n-numru ta' edizzjonijiet li jkun rebaħ. Ir-rebbieħa tat-Tazza tad-Dinja jżommu t-trofew sa l-edizzjoni li jkun imiss u mbagħad jingħataw replika tat-trofew.[3] L-Arġentina, il-Ġermanja (bħala Ġermanja tal-Punent), l-Italja u l-Brażil rebħu t-tieni trofew darbtejn, waqt li Franza darba. Dan it-trofew jibqa' jintuża sakemm il-plakka ta' l-ismijiet tkun imtliet kollha u dan mistenni li jiġri fl-2038.
[editja] Maskot
 |
Għal iktar informazzjoni fuq dan is-suġġett ara l-artiklu prinċipali: Maskots tat-Tazza tad-Dinja tal-Futbol. |
Kull edizzjoni tat-Tazza tad-Dinja, mill-1966, kellha l-proprju maskot. Għall-bidu kienet maħsuba biex tattira aktar il-pubbliku aktar ġovanili (partikularment it-tfal), aktar tard din saret mezz pubbliċitarju tal-kompetizzjoni.
[editja] Riżultati
1930 Urugway 4-2 Arġentina
1934 Italja 2-1 Ċekoslovakkja
1938 Italja 4-2 Ungerija
1950 Urugway - Brażil
- Ma kienx hemm final uffiċċjali tat-Tazza tad-Dinja 1950. Ir-rebbieħ tal-kampjonat ġie deċiż minn grupp li kien ikkontestat minn erba' pajjiżi (l-Urugwaj, il-Brażil, l-Isvezja u Spanja). Ir-rebħa ta' l-Urugwaj kontra l-Brażil (2-1) kienet partita deċiżiva u li kienet ukoll kumbinazzjoni waħda mill-aħħar żewġ partiti tal-kampjonat. Dan ir-riżultat poġġa lill-Urugwaj b'vantaġġ fil-punti u għalhekk spiċċaw l-ewwel fil-grupp u bħala rebbieħa tal-kampjonat. Ir-rebħa ta' l-Isvezja 3-1 fuq Spanja poġġa lill-istess pajjiż fit-tielet pajjiż.
1954 Ġermanja tal-Punent 3-2 Ungerija
1958 Brażil 5-2 Svezja
1962 Brażil 3-1 Ċekoslovakkja
1966 Ingilterra 4-2 Ġermanja tal-Punent
1970 Brażil 4-1 Italja
1974 Ġermanja tal-Punent 2-1 Olanda
1978 Arġentina 3-1 Olanda
1982 Italja 3-1 Ġermanja tal-Punent
1986 Arġentina 3-2 Ġermanja tal-Punent
1990 Ġermanja tal-Punent 1-0 Arġentina
1994 Brażil 0-0 Italja (Brażil jirbħu 3-2 bil-penalties)
1998 Franza 3-0 Brażil
2002 Brażil 2-0 Ġermanja
2006 Italja 1-1 Franza (Italja jirbħu 5-3 bil-penalties)
[editja] Rekords u Statistika
[editja] Rebbieħa
- Brażil – 5 darbiet
- Italja – 4 darbiet
- Ġermanja – 3 darbiet
- Arġentina u Urugwaj – darbtejn
- Franza u Ingilterra – darba
[editja] Top Scorers
It-top scorer mill-edizzjonijiet kollha tat-Tazza tad-Dinja huwa Ronaldo tal-Brażil li fit-tliet edizzjonijiet huwa skorja 15-il gowl. Fl-edizzjoni tal-Korea u l-Ġappun, fl-2002, huwa spiċċa bħala top scorer meta kontra kull tim li lagħbu l-Brażil hu rnexxielu jiskorja (ħlief kontra l-Ingilterra). Fil-finali skorja doppjetta li rregalat il-ħames trofew għall-Brażil.
Fit-tieni post insibu lill-Ġermaniż Gerd Müller b'erbatax-il gowl, li hu kkunsidrat bħala fost l-aktar attakkant b'suċċessi. Hu spiċċa top scorer fit-Tazza tad-Dinja 1970 fil-Messiku b'għaxar gowls. Fit-tielet post insibu lil Just Fontaine ta' Franza bi tlettax-il gowl li ġew kollha fil-kampjonat ta' l-1958 li sar fl-Isvezja.
Fir-raba' post insibu lil Pelé tal-Brażil li hu l-istilla Brażiljana ta' kull żmien. Fl-edizzjoni ta' l-1958 hu skorja sitt gowls f'erba' logħbiet u sar l-iżgħar plejer li ħa sehem fit-Tazza tad-Dinja (17-il sena u 239 ġurnata) kif ukoll l-iżgħar plejer li skorja tripletta (17-il sena u 249 ġurnata). Fit-Tazza tad-Dinja 1962 hu spiċċa b'gowl wieħed biss skorjat fl-ewwel ġurnata tal-logħob. Fl-1966 Pelé sar l-ewwel plejer li qatt skorja fi tliet edizzjonijiet wara xulxin meta skorja l-uniku gowl tiegħu f'dik l-edizzjoni kontra l-Bulgarija. Fl-edizzjoni ta' wara hu spiċċa biex skorja erba' gowls.
[editja] L-Aktar Gowl Kmieni
Fl-istorja tat-Tazza tad-Dinja l-aktar gowl kmieni sar fl-edizzjoni tal-Korea u l-Ġappun fl-2002, meta fil-parita bejn il-Korea Repubblikana u t-Turkija, għat-tielet u r-raba' post, il-Korea sofriet l-ewwel gowl wara biss ħdax-il sekonda mill-plejer Tork Hakan Şükür. Dan irnexxielu jirbaħ ballun importanti fuq l-iżball tad-difiża biex fetaħ l-iskor kmieni. Il-partita spiċċat bit-Turkija jirbħu 3-2. Václav Mašek taċ-Ċekoslovakkja skorja t-tieni l-iktar gowl kmieni meta wara ħmistax-il sekonda skorja il-gowl tal-vantaġġ kontra l-Messiku waqt il-fażi tal-gruppi. Il-partita spiċċat bil-Messiku jirbħu 3-1.
[editja] Referenzi
- ↑ Jules Rimet Trophy (Ingliż). FIFA.com. Aċċessata nhar id-19 ta' Novembru, 2007.
- ↑ FIFA World Cup Trophy (Ingliż). FIFA.com. Aċċessata nhar id-19 ta' Novembru, 2007.
- ↑ FIFA Assets – Trophy (Ingliż). FIFA.com. Aċċessata nhar id-19 ta' Novembru, 2007.
[editja] Ħoloq oħra
- Rankings uffiċċjali tal-FIFA ta' kull parteċipant tal-fażi finali 1930-2002. Ir-riżultati tal-logħob kollu 1930-2002
- Sit uffiċċjali tal-FIFA
- Kampanja uffiċċjali tat-Tazza tad-Dinja fuq il-karità
| Futbol Internazzjonali | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| FIFA | Tazza tad-Dinja | Tazza tad-Dinja tan-Nisa | Tazza tad-Dinja Under-20 | Tazza tad-Dinja Under-17 | Tazza tal-Konfederazzjonijiet | Olimpjadi | Logħob Ażjatiku | Rankings Mondjali | Plejer tas-Sena | Timijiet | Kodiċi | |||||||||||
|
|||||||||||
| Edizzjonijiet tat-Tazza tad-Dinja tal-Futbol |
|---|
|
Urugwaj 1930 | Italja 1934 | Franza 1938 | Brażil 1950 | Svizzera 1954 | Svezja 1958 | Ċili 1962 | Ingilterra 1966 | Messiku 1970 | Ġermanja tal-Punent 1974 | Arġentina 1978 | Spanja 1982 | Messiku 1986 | Italja 1990 | Stati Uniti 1994 | Franza 1998 | Ġappun-Korea t'Isfel 2002 | Ġermanja 2006 | Afrika t'Isfel 2010 | Sud-Amerika 2014 | 2018 |
