गडचिरोली जिल्हा
विकिपीडिया, मुक्त ज्ञानकोशातून
गडचिरोली जिल्हा २६ ऑगस्ट १९८२ रोजी चंद्रपूर जिल्ह्यापासून वेगळा करण्यात आला. गडचिरोली जिल्हा महाराष्ट्र राज्याच्या उत्तर-पूर्वेस असून आंध्र प्रदेश व छत्तीसगड राज्यांच्या सीमेलगत आहे. हा जिल्हा नक्षलग्रस्त आहे. जिल्ह्याचे क्षेत्रफळ १४४१४ चौ.कि.मी आहे.
जिल्ह्याची लोकसंख्या ९,७०,२९४ आहे. साक्षरता ६०.१% तर आदीवासी लोकसंख्या एकूण लोकसंख्येच्या ३८.३% आहे. गडचिरोली जिल्हा तुलनेने मागास आहे व आदीवासी भाग म्हणून ओळखला जातो. जिल्ह्यात गोंड, माडिया, कोलम व परधान या आदीवासी जमाती वास्तव्यास आहेत. आदीवासी वनांच्या आतल्य भागात राहतात. त्यांच्या देवाचे नाव 'पारसा पेण' आहे. रेळा व ढोल नाच, दिवाळी व होळी हे त्यांचे मुख्य उत्सव आहेत.
जिल्ह्याच्या एकूण क्षेत्रफळापैकी ७९.३६% भाग वनांनी व्यापला आहे. जिल्हा बांबू व तेंदू पानांसाठी प्रसिध्द आहे. तांदूळ हे प्रमुख शेती-उत्पन्न आहे तर ज्वारी, तेलबिया, तुर , गहू ही पीके देखिल घेतली जातात. लोकांचा प्रमुख व्यवसाय शेती आहे. जिल्ह्यात कडक उन्हाळे व हिवाळे असतात.
भातसडीचे उद्योग व कागद कारखाने जिल्ह्यात आहे पण मोठे उद्योग नाहीत. जिल्ह्यात मराठी व्यतिरीक्त गोंडी, माडिया, हिंदी, तेलगू, बंगाली व छत्तीसगडी या भाषादेखिल बोलल्या जातात. जिल्ह्यातील प्रमुख नदी ही गोदावरी आहे.
चामोर्शी तालुक्यातील मार्कंडाचे ऐतिहासीक शिव मंदीर व चप्राळा येथील हनुमान मंदीर प्रसिध्द आहे.
डॉ.अभय व राणी बंग यांची सर्च (शोधग्राम, गडचिरोली) ही संस्था आदीवासींना आरोग्यसेवा पुरवतात. डॉ.प्रकाश आमटे यांची लोक-बिरादरी (हेमलकसा,भामरागड) संस्था देखिल आदीवासींना आरोग्य व सामाजिक सेवा पुरवते.
[संपादन] जिल्ह्या्तील तालुके
- चामोर्शी,
- अहेरी,
- आरमोरी,
- सिर्रोचा,
- एटापली,
- गडचिरोली,
- कोरची,
- कुरखेडा,
- धानोरा,
- देसाईगं (वडसा),
- भामराड व
- मुलचेरा
[संपादन] संदर्भ
|
||
---|---|---|
राजधानी | मुंबई | |
विषय | इतिहास - भूगोल - अर्थव्यवस्था - पर्यटन - मराठी भाषा - मराठी लोक - मराठी साहित्य - मराठी चित्रपट - महाराष्ट्रीय भोजन | |
जिल्हे | नागपूर • चंद्रपूर • भंडारा • गोंदिया • गडचिरोली • अमरावती • अकोला • वाशिम • हिंगोली • नांदेड • वर्धा • यवतमाळ • बुलढाणा • ठाणे • मुंबई उपनगर • मुंबई जिल्हा • रायगड • रत्नागिरी • सिंधुदुर्ग • नाशिक • अहमदनगर • पुणे • सातारा • सांगली • कोल्हापूर • नंदुरबार • धुळे • जळगाव • औरंगाबाद • जालना • परभणी • बीड • लातूर • उस्मानाबाद • सोलापूर | |
मुख्य शहरे | औरंगाबाद • कोल्हापूर • ठाणे • नवी मुंबई • नाशिक • नागपूर • पुणे • सोलापूर • धुळे | |
मुख्यमंत्री | वाय. चव्हाण · एम. कन्नमवार · वी. नाईक · एस. चव्हाण · वी. पाटील · एस. पवार · ए. आर. अंतुले · बी. भोसले · एस. निलंगेकर · एस. नाईक · एम. जोशी · एन. राणे · वी. देशमुख · एस. शिंदे |