Nóbelsverðlaunin

Úr Wikipediu, frjálsa alfræðiritinu

Nóbelsverðlaunin eru veitt árlega til einstaklinga eða samtaka sem hafa veitt framúrskarandi framlög til samfélagsins, hvort sem er í gegnum rannsóknir, listsköpun eða öðru. Litið er á þessi verðlaun sem æðstu viðurkenningu sem fólk getur fengið fyrir framlög til mannkynsins.

Verðlaunin voru sett á fót sem hinsta ósk hins sænska Alfred Nobels (1833-1896), sem fann upp dýnamítið. Hann var hneykslaður á því hvernig uppfinning hans var notuð til illra verka og vildi að verðlaunin færu til þeirra sem gerðu heiminn að betri stað til að lifa í.

Fyrstu verðlaunin voru afhent við athöfn árið 1901, í gamla konunglega músíkskólanum í Stokkhólmi og voru veitt í greinunum bókmenntir, eðlisfræði, efnafræði og læknisfræði. Síðan þá hafa verðlaunin verið veitt árlega af konungi Svíþjóðar.

Verðlaunin eru afhent 10. desember (dagurinn sem Nobel dó) hvers árs en oftast er tilkynnt hverjir verðlaunahafarnir eru í október.

Í dag eru veitt verðlaun í eftirfarandi flokkum:

Eðlisfræði - Efnafræði - Læknisfræði - Bókmenntir - Friður - Hagfræði

Upprunalega voru þó ekki veitt verðlaun fyrir Hagfræði en árið 1968 setti Ríkisbanki Svíþjóðar á fót „Verðlaun Sænska Ríkisbankans í hagfræði og tengdum vísindum í minningu Alfred Nobels“. Þessi verðlaun voru svo sett undir Nóbelsverðlaunastofnunina.