Ladino
De Wikipedia, le encyclopedia libere
| Judeoespaniol (djudeo-espanyol גודיאו-איספאנייול) |
|
|---|---|
| Alteras nomines: | ladino, judezmo, djudezmo, spanyol, haketiyya, jaquetía |
| Parlate in: | communitates sephardic de Israel, Turchia, ancian Yugoslavia, Bulgaria e altere locos. |
| Total de parlantes: | 150.000 |
| Rango numero: | Non se trova inter le 100 primes. |
| Classification genetic: | Indoeuropee Italic |
| Stato official | |
| Lingua official de: | non es official in alcun territorio. |
| Regulate per: | Non existe un organisation regulator |
| Codice | |
| ISO 639-3 | lad |
Le ladino o judeoespaniol (in ladino, djudeo-espanyol גודיאו-איספאנייול) es le varietate de espaniol parlate durante seculos per le sephardies, judeos expulsate de Espania in 1492. Le denomination "judeoespaniol", ben que recente, es le plus utilisate per le parlantes de iste lingua.
[modificar] Historia
Le judeos esseva expulsate de Espania per le decreto del 2 de augusto 1492, que stabiliva le obligation de abandonar le territorio espaniol pro omne judeos que non se converterea al christianismo.
Le majoritate prefereva le exilio, fundante communitates in diverse locos de Europa e del Mediterraneo, principalmente Nederlandia, Italia, Marocco, Turchia, le insula Rhodas e alte zonas del Mediterraneo oriental e del nord de Africa.
Le judeos expulsate esseva multo benvenite in le Imperio Ottoman (le qual possedeva etiam le Balcanes). Es pro isto que se formava le communitates le plus numerose in iste region, que se appellava "Sefarad 2".
[modificar] Origines
Le linguage parlate per le judeos espaniol ante le expulsion non differeva substantialmente del castellano parlate per le majoritate del population, ben que illo habeva alcun characteristicas specific, particularmente le empleo occasional de lexico hebree.
Durante varie decennios post le partita ex le peninsula, le judeos exiliate manteneva contacto con illo gratias a un fluxo e refluxo de conversos inter Espania e le communitates sephardi.
Le vinculo, nonobstante, se rumpeva completemente a un certe momento e le castellano del expulsatos se individualisava pauco a pauco como systema linguistic autonome, durante que cresceva le differentias inter le varietates empleate in le distincte colonias sephardi, multo separate inter se. In omne caso, per haber se separate del castellano quando iste esseva jam quasi completemente formate, in le epocha del Renascentia, le ladino nunquam ha perdite le intelligibilitate con le espaniol peninsular, mesmo si illo ha un aspecto archaic in le lexico e le pronunciation e un multitude de parolas imprestate ab altere linguas.
In lor locos de exilio, le judios manteneva le lingua espaniol que esseva signo de lor pertinentia al communitate judee, e in le locos ubi le sephardies habeva spatio in commun con le ashkenazies, etiam como modo de differentiar se de istes. Durante seculos se produceva un abundante litteratura oral in ladino, assi como un importante quantitate de litteratura scripte. In le civitate de Salonica, primo ottoman e plus tarde grec, le peso quantitative e qualitative del communitate sephardi esseva tal que le ladino esseva le lingua franca utilisate pro le commercio per omne habitantes del civitate, sia judeos, christianos o musulmanes.
[modificar] Weblinks
- Socolovsky, Jerome. "Lost Language of Ladino Revived in Spain", Morning Edition, National Public Radio, March 19, 2007. [1]
