Κομήτης
Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια
Οι Κομήτες είναι ουράνια σώματα που σε αντίθεση με τους απλανείς αστέρες και τους πλανήτες παρουσιάζουν όψη νεφελώδη, ενώ η ύλη από την οποία συνίστανται επιμηκύνεται υπό μορφή μακριάς κόμης (= μακριά μαλλιά) όταν διέρχονται κοντά από τον Ήλιο.
Πίνακας περιεχομένων |
[Επεξεργασία] Ιστορία - Λαογραφία
Στην αρχαία ελληνική γλώσσα κομήτης σήμαινε εκείνος που άφηνε μακριά μαλλιά, ο «καρηκομόων». Από αυτό ονομάσθηκαν και τα ουράνια αυτά σώματα που παρουσιάζουν φωτεινή ουρά και εμφανίζονται κατά μεγάλα χρονικά διαστήματα εξ ου και η έκφραση: «Παρουσιάζεται σαν τον κομήτη!». Έτσι στην αρχαιότητα οι «κομήτες» ή οι «αστέρες κομόεντες», όπως λέγονταν από τους Έλληνες, λάμβαναν, πρόσθετα, διάφορα ονόματα - επίθετα ανάλογα της όψης τους όπως: ξιφίαι, ακοντίοι, κερατίοι, πωγωνίοι, πυθίοι, δισκοειδείς, ίππειοι, κυπάρισσοι, λαμπαδίαι κ.λπ.. Οι όψεις όμως αυτών των σωμάτων και η αιφνίδια κάθε φορά εμφάνισή τους ανάμεσα στους άλλους αστέρες, όπως και η περίεργη αποχώρησή τους ήταν επόμενο με τις τότε γνώσεις να εξεγείρουν τους ανθρώπινους φόβους, ώστε να καταστούν, δια μέσου των αιώνων, τα πλέον δυσοίωνα σώματα του ουράνιου θόλου, και ιδίως ως προάγγελοι θανάτου Βασιλέων, στρατηγών, εμφάνισης επιδημιών, ή ερχομό φυσικών καταστροφών, πλημμύρων, λοιμών, σεισμών και καταποντισμών μέχρι ακόμα και του τέλους της ανθρωπότητας.
Για την πληρέστερη αντίληψη του μεγέθους και της έκτασης των προκαταλήψεων εκείνων που γεννήθηκαν, αλλά και των προβλημάτων που ενέσκηπταν κάθε φορά που εμφανίζονταν κομήτες στον ουρανό, αξίζει ν΄ αναφερθούν τα ακόλουθα χαρακτηριστικά γεγονότα, που αφορούσαν μεγάλες γεωγραφικές περιοχές:
Τον Μάιο του 1456, τρία μόλις χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς, εμφανίσθηκε στον ουρανό ένας μεγάλος κομήτης που ενέσπειρε τόσο μεγάλο φόβο στους παρατηρητές του, που κατέλαβε μεγάλο δέος και τους Τούρκους Οθωμανούς και τους Χριστιανούς στην Ευρώπη. Οι μεν Τούρκοι πίστευαν πως ήταν θεϊκό σημάδι για επερχόμενη από κοινού συμφωνία επίθεσης όλων των Χριστιανών της Ευρώπης εναντίον τους. Έτσι άρχισαν να τιμούν τους Χριστιανούς και να προσφέρουν πλούσια προνόμια στους πνευματικούς τους ηγέτες. Αντίθετα οι Χριστιανοί στη Δύση εκλάμβαναν τη παρουσία του κομήτη επίσης ως θεϊκό σημάδι για επερχόμενη γενική έφοδο των Τούρκων στην Ευρώπη και τη πλήρη καταστροφή της. Τόσος υπήρξε ο φόβος και η πεποίθηση για την επερχόμενη καταστροφή, που εξαναγκάσθηκε ο Πάπας Κάλλιστος Γ' να διατάξει με εγκύκλιό του προς όλη τη χριστιανοσύνη να κτυπούν οι καμπάνες όλων των εκκλησιών «εκάστην μεσημβρίαν», έτσι ώστε να υπενθυμίζεται στους πιστούς ότι θα πρέπει την ώρα εκείνη να προσεύχονται στο Θεό για την αποτροπή της επαπειλούμενης καταστροφής. Από τότε παρέμεινε και το έθιμο μέχρι σήμερα να κτυπούν κάποιες καμπάνες εκάστη μεσημβρία, ιδίως επιτοίχιων δημοσίων ρολογιών και εργοστασίων.
Εκείνος ο κομήτης του 1456 που εμφάνιζε αριθμητική πρόοδο και το άθροισμά του ήταν ο αριθμός 7, ήταν αυτός που εμφανίσθηκε και το 1910 και που είναι σήμερα γνωστός ως Κομήτης του Χάλλεϋ. Η νέα εμφάνιση αυτού, σε επανάληψη της μακραίωνης ιστορίας του, δεν άργησε να ενσπείρει νέο πανικό και αυτή τη φορά σε όλο το κόσμο. Έτσι κάθε υπαρκτό, στο κόσμο, κείμενο - προφητεία που αφορούσε καταστροφολογία επιστρατεύθηκε με κυριαρχούσα θέση την Θεία Αποκάλυψη τόσο ώστε να ορισθεί ότι στις 19 Μαΐου του 1910 και μάλιστα τα ξημερώματα θα επέρχονταν ο Αρμαγεδδών και θ΄ ακολουθούσε η Δευτέρα Παρουσία, όταν τότε ακριβώς η Γη θα πέρναγε μέσα από τη πύρινη ουρά του κομήτη.
- Μία προηγουμένως νοερή απόδοση τιμής σε όλους εκείνους τους επιστήμονες - παρατηρητές αστρονόμους που μας χάρισαν τις κατά καιρούς παρατηρήσεις τους και κατέχουμε σήμερα τη γνώση των κομητών ίσως να παρέχει τη πολυτέλεια για τυχόν μειδίαμα επί των παραπάνω λαογραφικών στοιχείων, στην εξέλιξη του πολιτισμού.
[Επεξεργασία] Μορφή κομητών
Κάθε κομήτης αποτελείται από τρία μέρη:
- τον πυρήνα, ο οποίος είναι το λαμπρότερο τμήμα του και έχει όψη αστέρος
- την κόμη, η οποία έχει νεφελώδη όψη και περιβάλλει τον πυρήνα, και
- την ουρά, η οποία και αποτελεί επιμήκη προέκταση της κόμης.
Ο πυρήνας και η κόμη συγκροτούν τη κεφαλή του κομήτη. Μερικοί κομήτες παρουσιάζουν πολλές ουρές δύο έως έξι.
Κατά κανόνα οι ουρές των κομητών στρέφονται προς το αντίθετο μέρος εκείνου που βρίσκεται, έναντι αυτών, ο Ήλιος.
[Επεξεργασία] Μέγεθος - πλήθος
Σχεδόν όλοι οι κομήτες είναι ουράνια σώματα τεράστιων διαστάσεων. Η κεφαλή έχει συνήθως το μέγεθος της Γης, αλλά δυνατόν να είναι μεγαλύτερο από 10 φορές. Το μήκος της ουράς μπορεί να φθάσει και τις 2 AU. Όταν οι κομήτες φαίνονται με γυμνό οφθαλμό, έχουν συνήθως μήκος ουράς από 10 εκατομ. χλμ και άνω. Είναι όμως δυνατόν να υπάρξουν και κομήτες χωρίς ουρά και με διάμετρο του πυρήνα τους μόλις τα 100 χλμ.
Παρά τον μέγιστο όγκο τους, η μάζα τους είναι πολύ μικρότερη. Κομήτης μέτριου μεγέθους έχει συνήθως μάζα μικρότερη ακόμη και από το εκατομμυριοστό της γήινης. Γι΄ αυτό οι πλανήτες και οι φυσικοί δορυφόροι τους δεν διαταράσσονται όταν οι κομήτες διέρχονται πλησίον αυτών.
Εκ του μεγάλου όγκου και της μικρής σχετικά μάζας τους προκύπτει ότι οι κομήτες έχουν μικρή πυκνότητα. Έτσι, κομήτης μεγαλύτερος της Γης κατά 125 φορές και με μάζα π.χ. 250.000 φορές μικρότερη της γήινης, θα έχει πυκνότητα κεφαλής 9000 φορές μικρότερη της πυκνότητας του αέρα. Τη μεγάλη αυτή αραιότητα της ύλης των κομητών μαρτυρεί και η δυνατότητα να διακρίνονται οι αστέρες τόσο πίσω από την ουρά τους όσο και πίσω από τη κόμη τους.
Οι κομήτες είναι τόσοι πολλοί, που μπορεί να παρατηρηθούν μέσα σ΄ ένα έτος περισσότεροι από 10 και κατά μέσο όρο 5-6 κομήτες ετησίως. Μέχρι της ανακάλυψης του τηλεσκοπίου (1610) είχαν παρατηρηθεί 400, από τότε με τα αστρονομικά όργανα αυτά παρατηρήθηκαν τόσοι ώστε ο αριθμός τους να έχει ήδη υπερδιπλασιασθεί. Από το σύνολο όμως αυτών οι μεγάλοι κομήτες αποτελούν σε ποσοστό μόλις το 2% αυτών.
[Επεξεργασία] Τροχιές
Οι τροχιές των κομητών διαγράφουν κατά κανόνα ή λίαν επιμήκεις ελλείψεις με εκκεντρότητα που τείνει προς τη μονάδα (1), ή η εκκεντρότητά τους είναι μεγαλύτερη της μονάδας. Στη δεύτερη αυτή περίπτωση αν ε > 1 ή και μέχρι ε = 1 οι τροχιές δεν είναι κλειστές καμπύλες αλά ανοικτές. Και αν μεν ε = 1 τότε η τροχιά τους είναι παραβολική, αν δε ε > 1 τότε αυτή είναι υπερβολική.
Όσοι κομήτες έχουν ελλειπτική τροχιά κινούνται περί τον Ήλιο εντός ορισμένου χρόνου και γι΄ αυτό και λέγονται περιοδικοί. Αντίθετα όταν οι τροχιές τους είναι ανοικτές (παραβολές ή υπερβολές) πλησιάζουν την ηλιακή εστία στο περιήλιό τους μόνο μία φορά (εφάπαξ) και δεν επανέρχονται σ΄ αυτό. Γι΄ αυτό οι κομήτες αυτοί ονομάζονται μη περιοδικοί.
Από το σύνολο των γνωστών κομητών το 20% περίπου είναι περιοδικοί κομήτες. Από δε το υπόλοιπο, το 75% έχουν παραβολική τροχιά, ενώ μόλις το 5% υπερβολική τροχιά.
[Επεξεργασία] Φυσική κατάσταση
Το φως των κομητών είναι ηλιακό, το οποίο ανακλούν. Αυτός είναι και ο λόγος που φαίνονται λαμπρότεροι όσο πλησιάζουν προς τον Ήλιο. Αλλά και η πόλωση του φωτός τους μαρτυρεί την ανάκλαση του ηλιακού φωτός από σωματίδια όπως εκείνα του κονιορτού.
[Επεξεργασία] Χημική σύσταση
Η φασματοσκοπική έρευνα απέδειξε ότι η ύλη των κομητών συνίσταται κυρίως από πτητικά υλικά, ιδίως πάγους από μεθάνιο, αμμωνία και νερό με διάφορες προσμίξεις σιδήρου, νικελίου και ασβεστίου. Με την προσέγγιση των κομητών στον Ήλιο, οι πάγοι θερμαίνονται, εξαερώνονται και σχηματίζουν την κόμη και την ουρά.
Σήμερα έχει γίνει αποδεκτό ότι οι πυρήνες των κομητών δεν είαι συμπαγείς αλλά αποτελούνται από στερεά σώματα που σαν σμήνος πουλιών κινούνται ομαδικά επί της αυτής τροχιάς. Το σύνολο των στερεών αυτών σχετικά μεγάλων τεμαχίων περιβάλλεται από κονιορτώδη και εν μέρει αεριώδη ύλη η οποία και σχηματίζει τη κόμη. Οι ουρές τέλος που αναπτύσσονται κυρίως όταν οι κομητες πλησιάζουν τον ήλιο, και που διευθύνονται πάντοτε αντίθετα από τον ήλιο, σχηματίζονται από τη πίεση της ακτινοβολίας του ήλιου που ασκείται στα μικρά σωματίδια που μ΄ αυτόν τον τρόπο εξαναγκάζονται ν΄ απομακρύνονται από τη κόμη σε μεγάλη απόσταση απ΄ αυτή. Ένας άλλος σημαντικός λόγος που τα απομακρύνει είναι ο ηλιακός άνεμος, δηλαδή η σωματιακή ακτινοβολία που προέρχεται από τον Ήλιο.
[Επεξεργασία] Δείτε επίσης
