Gwain
Oddi ar Wicipedia
| Organau cenhedlu benywaidd |
|---|
 |
|
Tiwb sy'n arwain o'r organau cenhedlu allanol i'r groth mewn mamal benywaidd yw'r wain neu'r fagina (o'r Lladin uāgīna).
Taflen Cynnwys |
[golygu] Anatomeg
Mae gwain dynes oddeutu 10cm o hir, a chanddi diamedr oddeutu 25mm (er fod llawer o amrywiant o berson i berson). Sylwer fod hyn yn fyrrach ac yn deneuach na phidyn cyfartalog. Mae'r wain yn hynod o elastigaidd, sy'n galluogi genedigaeth a chyfathrach rywiol. Cysyllta gyda'r fwlfa ar y tu allan, a cheg y groth ar y tu fewn. O ystyried dynes yn sefyll, mae'r fagina a'r groth yn ffurfio ongl o dua 45°. Lleolir agoriad y wain yn rhan ôl y fwlfa, islaw'r clitoris ac agoriad yr wrethra. Tu allan i'r wain, mae'r labia a churn frasderog a gelwir y mons pubis. Cochbinc yw lliw'r wain, yn debyg i bilenni mwcws mewnol eraill.
Darperir llithrigaeth faginaidd gan chwarennau Bartholin a lleolir yn dau ben y wain, ac mae rhywfaint o hylif yn croesi'r mur faginaidd yn ogystal (er nad oes chwarennau arno).
Mewn merched ifanc, mae'r hymen yn gorchuddio rhan o agoriad y wain, nes iddi gael ei rhwygo trwy gyfathrach rywiol, ymarfer corff brwysg, neu rhyw weithgaredd arall. Dylid nodi nad yw cyfathrach rywiol yn rhwygo'r hymen o reidrwydd, felly mae'r cysylltiad traddodiadol rhwng yr hymen a wyryfdod (e.e. yr hen enw Cymraeg, pilen forwyn) yn ofergoelol braidd.
[golygu] Swyddogaeth
O safbwynt biolegol, mae'r swyddogaethau canlynol gan y wain:
- Galluogi i hylifau mislifol gadael y corff
- Cyfathrach rywiol
- Genedigaeth
[golygu] Gweithgaredd Rhywiol
Fe all y crynhoad o derfyniadau nerfol o gwmpas agoriad y wain darparu ymdeimlad pleserus yn ystod gweithgareddau rhywiol. Gall gweithgaredd o'r fath fod yn gyfathrach anghyfunrhyw, symyliad gyda'r dwylo neu gyda ffugbidlen. Lleolir ardal a gelwir y man-G ar fur blaen y wain, oddeutu 5cm o'r agoriad; gall rhai merched profi pleser angerddol tu hwnt wrth i'r man-G cael ei symbylu. Honir fod orgasm man-G yn gallu arwain at alldafliad benywaidd.
[golygu] Iechyd a hylendid faginaidd
Mae'r wain yn organ sy'n llnau ei hun, ac nid oes angen triniaeth arbennig arni.
Archwilir y wain weithiau am resymau meddygol.
Ymysg yr afiechydon a all effeithio'r wain mae cancr y wain a heintiad burum.
[golygu] Gweler hefyd
Mae heol yng Nghaerdydd o'r enw Ffordd Pen y Wain.
