Jazz

Sa Wikipedije, slobodne enciklopedije

Poštanska marka sa likovima jazz pjevača

Jazz je muzički stil koji je nastao u Sjedinjenim Američkim Državama početkom 20. vijeka.

Osnovne muzičke karakteristike su: sinkopa, vibrato i stalna muzička pulsacija u taktu 4/4, koja nema odgovarajuću paralelu u klasičnoj muzici. Najuobičajenija forma je tema sa varijacijama koje se improvizuju na stalni harmonijski skelet originalne teme. Usljed toga su stvaraoci u jazzu izvođači, a ne kompozitori kao u klasičnoj muzici.

Centralni instrument svakog jazz-ansambla je bubanj sa pomoćnim udaraljkama, koji sa klavirom, gitarom i kontrabasom čini ritam-sekciju. Naročito se primjenjuju duvački instrumenti (saksofon, klarinet, truba i trombon, mada ponekad se koriste i flauta, oboa, rog i vibrafon). Veličina ansambla varira od trija do punog simfonijskog jazz-orkestra, u kome svaki instrument može imati ulogu soliste. Dok u malim ansamblima svi instrumenti improvizuju na zadatu temu, jazz-orkestar se služi pisanim aranžmanima, a improvizuju samo pojedini solisti.

Mada jazz muzika ne isključuje mogućnost plesanja, ona se približuje više tipu klasične koncertne muzike nego plesnoj muzici i oštro se razlikuje od šlagera.

[uredi] Historija

U historijatu jazza prvi period, nazvan „Nju Orleans“, po mjestu postanka i nastao je mješavinom muzike američkih crnaca i evropske muzike, završava se oko 1918. godine.

Poslije Prvog svjetskog rata stvoren je novi stil, nazvan „diksilend“, u kome važnu ulogu ima kolektivna improvizacija.

Oko 1930. godine, nekoliko istaknutih muzičara, među kojima klarinetista Benny Goodman, stvorilo je tzv. sving, koji se oslanja na zvučnost velikih orkestara i pisane aranžmane.

U toku Drugog svjetskog rata, zaslugom saksofoniste Charlie Parker-a i trubača Dizzie Gillespi-a, stvoren je stil po imenu bi-bap - on se od svinga razlikuje sitnijom ritmičkom podjelom i većom harmonskom složenošću, u kojoj se ogleda uticaj evropske muzike.

Dalji korak u istom pravcu predstavljao je i kul, stvoren oko 1950. 1956. godine, modern bap a jedan od revolucionarnijih reformi u džezu bio je 60tih free jazz (slobodni džez)sa vanritmičkim i potpuno ili poluimprovizacijskim formama,najpoznatiji predstavnici-Ornette Coleman(Ornet Kolman),John Coltrane (Džon Koltrejn),Sun Ra (San Ra),Art ensemble of Chicago (Art ensembl of Čikago), te fusion (pretapanje) sa Miles Davisom (Majls Dejvis), Dizzy Gilespiem (Dizi Gilespi),John McLaughlin (Džon Mklafi).

[uredi] Veliki izvođači

Velikoj popularnosti i univerzalnosti jazz muzike doprinijeli su ne samo heterogeni elementi njenog umjetničkog izraza, nego i sami njeni propagatori, izvođači koji su po nomenklaturi veliki virtuozi na svojim instrumentima.