Tangi Malmanche
Diwar Wikipedia, an holloueziadur digor
Labour zo d'ober c'hoazh a-raok peurechuiñ ar pennad-mañ. Ma fell deoc'h reiñ un tamm skoazell, krogit e-barzh. Mar karfec'h reiñ hoc'h ali ha netra ken, grit 'ta e pajenn ar gaozeadenn.
Unan eus hon dramaourien vrasañ ha gwellañ eo bet Tangi Malmanche. Un den a-raok e amzer e oa daoust ma voe levezonet e oberenn lennegel gant doareoù ar c'hoari-pezh gall ha klasel.
Taolenn |
[kemmañ] Buhez
Ganet eo Tangi Malmanche e Sant-Omer (62500) e 7 a viz Gwengolo 1875 e Saint-Omer (Bro-C'hall) ha marvet d'an 20 a viz Meurzh 1953 e Courbevoie (Bro-C'hall). Bevañ a reas ar c'hrennard etre lise Brest hag maner ar Rest e parrez Plabenneg. Nepell eus ar maner e oa ur vilin e-lec'h ma laboure Urien ar C'hoant ha Mari ar Rouz. Plijout a rae da Vari kontañ istorioù hag a drugarez dezhi e teskas Tangi Malmanche brezhoneg hag e talc'has soñj eus an istorioù-se a-hed d'e vuhez. Kroget eo Tangi gant e studioù e Brest betek al lise, ha war-lerc'h ez eo aet d'ober studioù war ar gwir e Roazhon, ur wech echu gant ar studioù-se ez eas da Bariz a-benn tapout un aotregezh war al lizhiri hag un testeni eus Skol-Uhel ar Studioù-Micherel. Mestr-gov e oa deus e vicher met diouzhtu p'en doa un nebeud amzer dieub e skrive e brezhoneg, kelenner e voe ivez Tangi Malmanche er bloavezhioù 1904-1905, evit Kevredigezh Bretoned Pariz, La Bretagne. Bevañ a reas e fin e vuhez e Pariz ha war-bouez un nebeud mignoned, en digenvez. Mervel a reas hon dramaour brudetañ e Clichy (92110) pell diouzh e vro, «brudet ha dianav» evel ma skrivas gant mousfent, er bloavezh 1953 da 78 bloaz. Douaret e voe e bered Dives-Sur-Mer (14140), e Bro-Normandi.
[kemmañ] Skrivagner
Embannet eo bet e oberennoù kentañ e L'Hermine e 1898, e 1900 e L'Hermine adarre e voe embannet un drama c'hoariet da zeiz Gouel an Hollsent e maner ar Rest, ar bloavezh-se : Marvailh an ene naonek. Pemp bloaz war-lerc'h e voe c'hoariet ar pezh en-dro, war leurenn an Athenée-Saint-Germain, e Pariz ar wech-mañ hag e reas berzh-bras. E miz Eost 1903 e krouas gant skoazell e vignon al levrier Le Dault, ur gelaouenn lennegel hollvrezhonek, Spered ar Vro hec'h anv.
Buan e voe digalonekaet ha feuket ar rener gant digasted e genvroiz ha ne zeuas er-maez ar gelaouenn nemet peder gwech hepken. Goude bezañ bet kelenner brezhoneg e voe embannet e gentelioù e stumm ul levr: "Le mémento du bretonnant" e anv. Oberennoù a bouez-bras e savas betek e varv. Koulskoude ne oa ket trawalc'h dezhañ sevel pezhioù-c'hoari ; Malmanche a voulas e skridoù e-unan dre m'en doa staliet ur waskerell-vrec'h en e liorzh. E bennoberenn Gurvan, ar marc'heg estranjour a voe moulet evel-se hanter-kant skouerenn anezhi, hag ivez moarvat Salaun hag ar ganaouenn diwar-benn "Difoeltradur Roazhon". Maleüruzamant n'eo ket bet merzet nag anavezet oberennoù Malmanche, evit lies abeg. «Ugent vloaz re ebred ez eo deuet hon dramaour meur» a skrivas F. Eliez Abeozen, hag ar wirionez a zo gantañ. Ne oa ket barrek c'hoazh e gempridi da lenn e oberennoù ha n'o deus komprenet peurvuiañ mann ebet enno. Malmanche en doa kas ouzh an dud ha ne oa ket aes tostaat outañ.
[kemmañ] Mennozhioù
An darn vrasañ eus oberennoù Malmanche a zo dramaoù, tennañ a rae e vennozhioù eus :
- ar grennamzer, evel e Buhez Salaun lesanvet ar foll.
- ar beurbadelezh, evel e Gurvan ar marc'heg estrañjour.
- eneoù an dud beuzet, evel e Ar Baganiz.
[kemmañ] Oberennoù
Savet ez eus bet ur bern levrioù gant hon dramaour brudetañ, renket eo bet al levriou-se a glasadoù disheñvel, setu anezhe :
[kemmañ] Pezhioù-c'hoari:
- Buhez Salaun lesanvet ar foll
- Kou le corbeau
- Gurvan ar marc'heg estrañjour
- La tour de plomb
- Ar Baganiz
- Suzanne Le Prestre
- Marvailh an ene naonek
- La montre de Landouzan
- An Antekrist
- Gwreg an toer
- An intanvez Arzhur
[kemmañ] Kanaouennoù:
- Disfoeltradur Roazhon
[kemmañ] Traoù all:
- Le memento du bretonnant
- De l'utilité du breton
Skivet ez eus bet ur bern pennadoù diwar-benn Tangi Malmanche :
- "Tangi Malmanche et le théâtre celtique", L'Echo de Paris, 13 a viz Ebrel 1931.
- "Istor lennegezh vrezhonek an amzer-vremañ" (ar pajennoù 105 ha 106 a zo diwar-benn Tangi Malmanche), Al Liamm (1932).
- "Tangi Malmanche" (gant Roparz Hemon), ibid.
- "Tangi Malmanche stourmer" (gant Per Denez), ibid.
- "Tangi Malmanche" (gant Mikaela Kerdraon), Al Liamm.
- "Tangi Malmanche ha Spered ar Vro" (gant Maodez Glanndour), Al Liamm N°160, (1973).
- "Tangi Malmanche, témoin du fantastique Breton"(gant Mikaela Kerdraon), Brittia.
- "Tangi Malmanche un écrivain morbide?" (gant Tangi Ar Menn), Aber N°9, (2002).
- "Tangi Malmanche, cent ans déjà" (gant Tangi Ar Menn), Aber N°13, (2003).
Ul lec'hienn internet a zo dreist-holl diwar-benn oberenn Tangi Malmanche:
