Descartes
Us der alemannische Wikipedia, der freie Dialäkt-Enzyklopedy
| Technische Yschränkung: Dr koräkt Titel wär: »René Descartes« |
Dr René Descartes (1596-1650) isch ä französische Philosoph gsi. Er isch dr Begründer vom moderne Rationalismus und het s Sälbschtbewusstsii as philosophischi Grundlag iigfüehrt (Cogito ergo sum–I dängg aso exischdier i.) Er het underschiide zwüschem Schbirituelle und em Materielle, dere Uffassig sait me hützudage dr 'Cartesianisch Dualismus'. In dr Mathematik het er mit dr analytische Geometrie d Algebra und d Geometrie verbunde. Er isch dr Meinig gsi, ass ä mechanischdischi Physik d Natur besser beschriibt as die arischtotelischi Physik und het au brobiert physikalischi Erschiinige z erkläre, aber siini Theorie (wie d Vortextheorie) si vo bessere vom Isaac Newton abglöst worde.
[ändere] Biografii
Dr René Descartes isch am 31. März 1596 z La Haye in Touraine uf d Wält cho. Er isch an dr Jesuiteschuel La Flèche erzoge worde und het siit 1618 bis 1621 in dä Armeä vom Moritz vo Nassau und vom Kurfürscht vo Bayre dient. Noch siiner Entlassig isch er in ganz Europa umegreist, und het sit 1629 meischtens z Holland gläbt. 1649 isch er noch Stockholm zoge, für zum die schwedischi Königin Christine z underrichde, isch aber scho vier Möned druf gschdorbe.
[ändere] Wärk
Us Angschd vor dr Inquisition, wo 1633 dr Galileo Galilei het lo verurdeile, het dr Descartes siini Wärk z erscht anonym uusegä. 1637 isch dr Discours de la Méthode erschiine mit zwei naturwüsseschaftlige Abhandlige Dioptrique und Météores und mit La géométrie, wo die analytisch Geometrie entwicklet het. 1641 si die latinische Meditationes de prima philosophia zsämme mit Gegedarschdellige vom des Mersenne, Gassendi, Hobbes und andere und im Descartes siini Antworde druf, erschiine. 1644 het er Principia Philosophiae uusegä, wo s ganze Syschdem beschriibe het. 1646 het er für d Brinzässin Elisabeth vo dr Pfalz Traité des passions de l'âme gschriibe. Posthum isch De homine 1662 uf latinisch uusecho, und uf französisch as Traité de l'homme zsämme mit em Traité de la lumiè ou le monde im Johr 1677. Zwei Jugendschrifte, Regulae ad directionem ingenii und Inquisitio veritatis per lumen naturale si 1701 druckt worde.
[ändere] Quelle
dtv Lexikon, Deutscher Taschenbuchverlag 1970, Band 3, S.277-278
