Bosanski Petrovac
From Wikipedia
|
||
 |
||
| Entitet | Federacija Bosne i Hercegovine | |
| Kanton/županija | Unsko-sanski | |
| Sjedište | Bosanski Petrovac | |
| Načelnik | Dragan Kecman | |
| Površina | 750km km² | |
| Stanovništvo - Ukupno - Gustoća |
15.621 (1991.) ?/km² |
|
Bosanski Petrovac je grad i središte istoimene općine u zapadnom dijelu Bosne i Hercegovine, sa 15.552 stanovnika prema popisu iz 1991. Administrativno pripada Unsko-sanskom kantonu Federacije BiH.
Sadržaj/Садржај |
[uredi - уреди] Historija
Kao naselje Bosanski Petrovac je postojao i u rimsko doba kao raskrsnica puteva tad najmoćnijeg Rimskog carstva, a Konstantin Porfirogenet ga spominje 1334. godine pod nazivom Pset. Razdoblje rimske dominacije ovdje je potvrđeno nalazima na 15 lokaliteta, što već samo po sebi govori o veoma slabom naseljavanju ovih područja u to vrijeme. Na lokalitetu Bukovača nalaze se tragovi rimske nekropole, gdje je otkrivena kasno-antička grobnica i rimski novac. Još su sačuvani tragovi rimskog života na lokalitetima Cimesa, Vaganca Bjelajskog i kod lokaliteta Vodjenica.
Samo 16 lokaliteta iz perioda srednjeg vijeka govori da je ovo geografski veoma prostrano područje slabo naseljeno i u ovom periodu. Treba spomenuti srednjovjekovni grad Bjelaj (stari toponim Bilaj) koji se nalazi na rubu Bjelajskog (Bilajskog) polja. Prvi put se u dokumentima spominje 945. godine. Srednjovjekovna arhitektura ovog grada je i danas dosta dobro očuvana. Najstarijem jezgru grada pripada moćna okrugla kula visoka oko 16 m i gradsko dvorište s cisternom opasano snažnim bedemom. Pored kule je i glavni ulaz u grad. Od srednjovjekovnih naselja treba spomenuti grad Covku koji se spominje u 15. vijeku. Ruševine ovog grada nalaze se na prvobitnoj prethistorijskoj gradini. Historijski izvori ga spominju kao kraljevski grad u Humskoj župi. Najpoznatiji gospodari Covke bili su plemići Orlovići, koji su ovaj grad održavali sve do njegovog pada pod osmansku vlast 1524. godine. U pisanim dokumentima, naselje koje je bilo na mjestu današnjeg Bosanskog Petrovca spominje se 1334. godine pod nazivom St. Petri de eodem. Historiograf Sisic stavlja na ovo mjesto stari grad Pset u istoimenoj župi, koju spominje još Konstantin Porfirogenet u 10. vijeku. Međutim ubikacija Pseta i Psetske župe još do danas je ostalo nerazriješeno, pa se ovaj podatak mora uzeti sa dosta rezerve.
Osmanlije ovo područje osvajaju između 1520. i 1530. godine i tu organiziraju kadiluk Novosel. Bosanski Petrovac spada među mlađa gradska naselja u Krajini. Grad u Petrovcu sagrađen je za vrijeme sultana Ahmeda III. Iza Karlovačkog mira (1699. godine) Lika i Dalmacija, koje su do tada bile u sastavu velikog Osmanskog carstva, potpadaju pod vlast Austrije, odnosno Mletačke Republike, a bosnjačko muslimansko stanovništvo se povlači iz tih oblasti i naseljava područja Kulen-Vakufa, Bjelaja, Bihaća, Cazina i područje sadašnjeg Bosanskog Petrovca, gdje osnivaju grad. U gradu je bila jedna tabija i jedna kula na više katova, a spadala je među najviše u području Krajine.
Petrovački grad je dočekao u dobrom stanju okupaciju Austro-Ugarske 1878. godine. Vjerovatno je porušen 1905. godine prilikom provođenja regulacionog plana, koji je izgradila austro-ugarska vlast. U vrijeme osmanske dominacije bio je sjedište Petrovačke kapetanije. Za vrijeme Drugog svjetskog rata u Bosanskom Petrovcu je održan Prvi kongres AFŽ i Prvi kongres ljekara partizana.
Bosanski Petrovac je za vrijeme rata u BiH nekoliko puta prelazio iz ruke u ruku. Na samom početku rata, pretežno srpsko stanovništvo se opredijelilo za Republiku Srpsku. U jesen 1994. grad su zauzele jedinice V korpus Armije BiHa Armije BiH pod Atifom Dudakovićem. Nakon nekoliko dana grad su povratile bosanskosrpske snage, ali su ga trajno izgubile nakon Operacije Oluja u ljeto 1995, prilikom čega je izbjegao dio lokalnog stanovništva.
Daytonskim mirovnim sporazumom je Bosanski Petrovac pripao Federaciji BiH. U njemu su se pretežno naselili bošnjački izbjeglice, ali je s vremenom došlo do povratka dijela srpskih izbjeglica.
[uredi - уреди] Geografija
Grad Bosanski Petrovac se nalazi na raskrsnici puteva Bihać-Jajce-Knin, u Petrovačkom polju, između planina Osječenice, Klekovače i Grmeča na nadmorskoj visini od 664 m. Općinu okružuju planine Grmeč sa sjevera, sa zapada Risovac i Cava, a sa juga Osječenica. Gorje je bogato šumama, što predstavlja osnovu ekonomskog razvoja općine. Samu visoravan najviše karakteriše kraško tlo. Osim nekoliko neznatnih izvora po podnožju okolnih obronaka na ovoj visoravni nema niti jedne rijeke, čak niti ovećeg potoka. Površina općine Bosanski Petrovac iznosi oko 750,1002 km², a ukupna dužina granice je 144,20 km.
Ovaj kraj posjeduje izvrsne uvjete za planinski i lovni turizam. Na obroncima planine Grmeč nalaze se tereni za planinarenje, izlete i lov. Na razmeđu dvaju, šumom bogatim planinama Osječenice i Klekovače, smjestio se prevoj Oštrelj. Od davnina poznat kao vazdušna banja i vrijedno klimatsko odmaralište, privlačilo je pažnju znatiželjnika ali i zaljubljenika odmora u prirodi.
Za Bosanski Petrovac značajno je napomenuti proizvodnju ćilima u kućnoj radinosti.
[uredi - уреди] Privreda
[uredi - уреди] Politika
[uredi - уреди] Sport
U Bosanskom Petrovcu egzistira Nogometni klub "Mladost" (NK "Mladost") koji se takmiči u kantonalnoj ligi.
[uredi - уреди] Poznate ličnosti
- Skender Kulenović
- Ahmet Hromadžić
- Mersad Berber
- Jovan Bijelić
