Wysoka (powiat pilski)

Wysoka leży 20 km na wschód od Piły 5 km na północ od trasy krajowej nr 10, na Pojezierzu Krajeńskim, na pagórkowatym, polodowcowym terenie. Przez miasto przebiega droga wojewódzka nr 190 Gniezno-Krajenka oraz nieczynna linia kolei wąskotorowej do Łobżenicy i Białośliwia.

[edytuj] Historia

Miejscowość istniała już w XIII wieku - pierwsza wzmianka pochodzi z 1260 roku. Wysoka była centrum znacznego terytorium stanowiącego własność Mikołaja Łodzi z nadania Bolesława Pobożnego. Od 1505 roku obok wsi Wysoka Wielka wymieniane jest miasto Wysoka, które było własnością szlachecką, m.in. Kościelskich i Tuczyńskich. Po wielkim pożarze miasta w 1772 roku wystawiono nowy przywilej miejski. 2 stycznia 1919 roku władzę w mieście objęli powstańcy wielkopolscy. Utworzono polską Radę Ludową i Straż Obywatelską. Wysoka była jedną z najbardziej na północ wysuniętych placówek powstańczych. Jednak już 4 stycznia Niemcy z Piły opanowali miasto. Kontrataki Polaków z Wyrzyska nie powiodły się. Wysoka wróciła do Polski na mocy traktatu wersalskiego w styczniu 1920 roku. We wrześniu 1939 roku na stoku Góry Wysokiej hitlerowcy rozstrzelali 19 Polaków. W okresie okupacji niemiecka administracja nazistowska zmieniła nazwę miasta na niem. Weißeck (1942-1945).

[edytuj] Gospodarka

Wysoka jest niewielkim ośrodkiem gospodarczym, stanowiącym zaplecze dla rolniczej okolicy. Znajduje się tu zakład przemysłu drzewnego oraz cegielnia.

[edytuj] Zabytki

dawny układ przestrzenny w trójkącie dróg, z rynkiem (obecnie pl. Powstańców Wielkopolskich)
zespół poklasztorny Kanoników Regularnych:
- późnobarokowy kościół NMP Różańcowej z lat 1727-1729, trójnawowy, nakryty sklepieniem żaglastym na gurtach; jednolite barokowe wyposażenie wnętrza z ok. 1729 roku:
  - ołtarz główny ze starszym obrazem Matki Boskiej Śnieżnej z XVII wieku
  - trzy ołtarze boczne
  - stalle
  - ambona
  - chrzcielnica
  - łuk tęczowy z grupą ukrzyżowania
- klasztor zapewne z 1. połowy XVIII wieku, w XIX i XX wieku przebudowany na plebanię
- szachulcowa dzwonnica z XVIII wieku z dzwonami z XVII i XIX wieku
- mur otaczający dziedziniec przykościelny z XVIII wieku z dwiema bramami
domy z końca XIX i początku XX wieku, w większości kalenicowe
pomniki i miejsca pamięci:
- pomnik powstańców wielkopolskich z 1978 roku
- pomnik na miejscu egzekucji na Górze Wysokiej
- na cmentarzu mogiła ofiar egzekucji

[edytuj] Przyroda

W odległości 1 km na zachód od miasta, przy drodze do Rudnej znajduje się Góra Wysoka (157 m n.p.m.) - najwyższe wzniesienie pasma wzgórz morenowych, tzw. Gór Wysockich (zwanych też Wysokimi, które porośniete jest lasem z przewagą sosny. Miasto leży pomiedzy dwoma pasmami moren czolowych na wysokości 110 m n.p.m., a na południe od miasta rozciąga sie teren podmoklych łąk,gdzie gniazdują liczne ptaki. Miejsce to jest zalewane okresowo wodą z tzw. kanału okalinieckiego, który stanowi dopływ rzeczki Radawnicy wpadającej do Jeziora Kopcze pod Kaczorami. Jej źródła znajdują sie w okolicy miasta. Jedno z nich wypływa z Gór Wysockich. Wiosną i jesienią te podmokłe tereny, które znajdują się między Wysoką, Wysoczką i Wysoką Małą stają się ostoją dla licznie migrujących ptaków(łabędzie, kaczki, gęsi, żurawie itp.) Występują tu stada saren, dzików. Można też spotkać lisy, jeże, bobry europejskie, zające i wiele innych gatunków zwierząt, ptaków, płazów i roślin.