Mur pruski

Z Wikipedii

Fragment ściany z muru pruskiego - zamek Książ

Budynek mieszkalny w Poznaniu, ściany w konstrukcji szachulcowej

Budynek Muzeum Ziemi Złotowskiej w Złotowie

Budynki w bawarskim Bambergu (Alte Hofhaltung)

Hornburg (Niemcy)

Mur pruski (tak potocznie określa się ścianę ryglową) jest to rodzaj ściany szkieletowej zwanej też szachulcową lub fachówką (z niem. Fachwerk), wypełnionej murem z cegły, gruzu, czasem gliny i trzciny. W przypadku zastosowania gliny, przestrzeń między belkami wypełniało się dodatkowo pionowymi szczapami, a glinę mieszało się z sieczką lub innym materiałem wiążącym. Jego konstrukcja drewniana jest widoczna, często impregnowana i może być traktowana jako element dekoracyjny.

Elementy ściany ryglowej to:

podwalina - belka oparta na całej długości na fundamencie i zakotwiona w nim. Podwaliny łączy się na długości na nakładkę. Od wilgoci zawartej w gruncie drewno chroni się izolacją poziomą z papy.
oczep - górna belka zamykająca ścianę, przejmuje obciążenia od belek stropowych lub krokwi dachowych.
słupki - w rozstawie ok. 1,0 - 1,5 m. Słupki połączone są z podwaliną i oczepem na czopy.
zastrzały - ukośne belki w skrajnych polach przenoszące siły parcia wiatru i zapewniające stateczność budynku. Z podwaliną i oczepem łączy się je na wręby.
rygle (rozwory) - elementy dzielące pola między słupami i ograniczające otwory okienne i drzwiowe. Ich zadaniem jest przejęcie obciążenia od wypełnienia i przekazanie go na słupki. Rygle ze słupkami łączy się na wręby ukośne a z zastrzałami na czopy.

Mur pruski znany jest od średniowiecza.

Stosowany był w budownictwie mieszkalnym i gospodarczym głównie w Europie Północnej, w Anglii, Niemczech, Francji, Holandii, Danii i Szwecji.

Budowle z muru pruskiego występują na Śląsku, w zachodniej i północno-wschodniej Polsce, na Kaszubach: zabytkowe zabudowania w Swołowie i na Helu, w Łęgowie (stara plebania) czy Warmii i Mazurach. Jego rozpowszechnienie jest związane z kolonizacją na prawach niemieckich. W Polsce wyróżnia się kilka typów domów szachulcowo-ryglowych: