Bitwa o Bir Hakeim
Z Wikipedii
| Bitwa o Bir Hakeim II wojna światowa w Afryce |
|||||||||||||||||
 Mapa przedstawiająca położenie Bir Hakeim w stosunku do pozostałych miejsc bitew |
|||||||||||||||||
| Data | 26 maja-11 czerwca 1942 | ||||||||||||||||
| Miejsce | Twierdza Bir Hakeim i okolice, Libia | ||||||||||||||||
| Wynik | zwycięstwo Osi | ||||||||||||||||
| Przyczyna | dążenie do zaatakowania skrzydła brytyjskiej 8 Armii. | ||||||||||||||||
| Terytorium | Afryka Północno-Wschodnia | ||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||
_crowned.svg/40px-Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg.png){kind=small}
| Działania zbrojne w Afryce 1941-1943 |
|---|
|
Gabon - Dakar - Tobruk - Gazala - Bir Hakeim - El Alamein (I) - El Alamein (II) - Operacja Torch |
Bitwa o Bir Hakeim (inaczej Bir Hacheim, czytaj "Bir Hakaj") – toczyła się w dniach 26 maja-11 czerwca 1942 pomiędzy siłami państw Osi, a broniącą się w forcie Bir Hakaim na Pustyni Libijskiej 1 Dywizją Wolnych Francuzów.
Dzięki wytrwałej obronie Francuzów, niemiecka ofensywa została opóźniona, a brytyjska 8 Armia zyskała czas potrzebny na przegrupowanie, co pozwoliło jej zatrzymać siły Osi w pierwszej bitwie pod El Alamein.
Spis treści |
[edytuj] Okoliczności
Na początku 1942 roku, po przegranej w Cyrenajce, brytyjska 8 Armia znalazła się wobec wojsk Osi zdążających w stronę ważnego taktycznie i strategicznie Tobruku. W maju plan niemieckiego ataku celem zdobycia Kanału Sueskiego był gotowy. Miał on szanse powodzenia, jednak bitwa o Bir Hakeim pozwoliła przegrupować się najlepszym jednostkom brytyjskim. Jest przez wielu historyków uważana za przełom walk w Afryce(chociaż oficjalnie jest to II bitwa pod El Alamein)
Na początku nie było większych trudności. Generał Albert Kesselring wrócił ze swą flotą powietrzną z Frontu Wschodniego i mógł podjąć dawno przygotowywaną "Operację Herkules", w trakcie której Malta, leżąca na drodze konwojów zaopatrzeniowych Afrika Korps, miała zostać zbombardowana i zdobyta przez kombinowany włosko-niemiecki desant z Sycylii. Tymczasem włoskim płetwonurkom udało się zatopić dwa pancerniki brytyjskie (HMS Queen Elizabeth i HMS Valiant) w aleksandryjskim porcie, co znacznie odciążyło konwoje Osi na drodze do Trypolisu tym więcej, że Brytyjczycy musieli wysłać część wojsk z Egiptu do Południowowschodniej Azji, gdzie trwała zwycięska ofensywa japońska. W tej sytuacji, na wniosek Rommla, któremu potrzebne było więcej sił na drodze do Kairu, "Operacja Herkules" została odwołana.
Przygotowując kolejne uderzenie Rommel miał do dyspozycji kilka źródeł wywiadowczych: Abwehra zdołała złamać brytyjski szyfr dyplomatyczny i była zdolna odczytywać depesze do placówek USA w regionie. Udało się również umieścić w Kairze szpiega Johannesa Epplera, oraz prowadzić nasłuch radiowy łączności armii brytyjskiej. Rommel miał zaledwie 90 000 ludzi i 575 czołgów, podczas gdy Brytyjczycy dysponowali 100 000 żołnierzy i 994 czołgami, ale inicjatywa była w jego ręku, a żołnierze Afrika Korps mieli doświadczenie w walkach pustynnych. Na koniec, czołgi i działa niemieckie znacznie przewyższały brytyjskie odpowiedniki. Plan Rommla zakładał marsz na południe, obejście lewego skrzydła brytyjskiego i - zawróciwszy na jego tyłach na północ - uderzenie na 8 Armię gen. Ritchiego przecinając ją na pół. 26 maja Rommel zaatakował mając nadzieję na szybkie dotarcie do Kanału Sueskiego.
Lewe skrzydło wojsk Osi, składające się z 10. i 21. korpusów włoskich (dywizje piechoty "Sabratha", "Trento", "Brescia" i "Pavia") oraz niemieckiej 150. dywizji piechoty, przypuściło frontalny atak na Gazalę, położoną na samym brzegu morza kilkadziesiąt kilometrów przed Tobrukiem, z zamiarem zepchnięcia w tył większości sił brytyjskich. W tym samym czasie na południe, wzdłuż linii frontu, ruszyło pięć najlepszych dywizji Rommla: niemieckie 15. pancerna, 21. pancerna, 90. piechoty oraz włoskie - pancerna "Ariete" i zmotoryzowana "Trieste" - z zamiarem obejścia linii frontu (której ostatnim bastionem na południu był fort Bir Hakaim) i wzięcia w kleszcze sił brytyjskich. "Lis Pustyni" miał nadzieję, że ten manewr pozwoli mu na szybkie zdobycie Tobruku i niepowstrzymany marsz na Egipt. Generał Ritchie, dowódca 8 Armii brytyjskiej, był przekonany, że główny atak niemiecki pójdzie na Tobruk, w związku z czym rozmieścił przeważającą część swoich sił - cztery dywizje i dwie brygady - naprzeciw dwóch dywizji włoskich. W ten sposób tylko dwie dywizje i trzy brygady (w tym francuska w Bir Hakeim) osłaniały jego lewą flankę.
[edytuj] Przebieg bitwy
Rommel zdecydował się na zajęcie Bir Hakeim, którą Niemcy określali jako cierń w boku (niem. Dorn im Flaische)[2]. Informator Johanes Eppler działający na terenie Kairu przekazał Rommlowi, że do twierdzy dotarł brytyjski konwój 50 ciężarówek z zaopatrzeniem, które było bardzo potrzebne Niemcom i Włochom[3].
Skład obrońców fortu:
- 2 Batalion z 1 Dywizji Wolnych Francuzów należący do 13 Półbrygady Legii Cudzoziemskiej
- 3 Batalion z 1 Dywizji Wolnych Francuzów należący do 13 Półbrygady Legii Cudzoziemskiej
- Batalion płk. Roux
Szturm rozpoczął się 2 czerwca. Najpierw zaatakowała z zachodu grupa szturmowa "Woltz" składająca się z:
- 135 Pułku Artylerii Przeciwlotniczej.
- 33 Dywizjonu Niszczycieli Czołgów
- 15 Dywizji Pancernej
- 3 Dywizjonu Rozpoznawczego
Jednocześnie ze wschodu uderzyła włoska dywizja "Ariette".
Dowódcy wojsk Osi uważali, że obrońcy Bir Hakeim poddadzą się w ciągu kilku dni. Okazało się jednak, że ich opór był wyjątkowo zaciekły. Z pomocą Francuzom przyszły samoloty RAF-u. Zostały zniszczone 76 z nich, przy stratach 58 maszyn Luftwaffe[4]. Sztukasy bombardowały twierdzę przed długi czas, ale odnosząc znacznie mniejsze sukcesy, niż to bywało w początkowym okresie wojny.
Twierdza była szturmowana do 11 czerwca. Fort ochraniały wysokie zasieki z drutu kolczastego, pola minowe i zapory przeciwczołgowe. Francuzi bronili się skutecznymi karabinami maszynowymi i rusznicami p-panc. Posiadali też 24 armaty polowe i 18 dział przeciwlotniczych.
5 czerwca, po udanych szturmach na wschód od Bir Hakaim(zajęcie punktów oporu "Most Rycerza" i "Sidi Muftag", Rommel chciał dać szansę obrońcom. Zaproponował Kœnigowi kapitulację i zapewnił dobre warunki w obozach. Francuzi odrzucili propozycję[5].
8 czerwca do walki włączyła się 1. Brygada Kamfgruppe "Khiel". Straciła 6 z 11 czołgów, ale opór obrońców był już znacznie słabszy.
10 czerwca przyłączył się 115. pułk grenadierów pancernych. Jednostka ta przedarła się przez obronę nieprzyjaciela, wzięła do niewoli kilku Francuzów i odparła wszystkie kontrataki. Okazało się, że obrońcy twierdzy chcą przełamać pierścień okrążenia.
11 czerwca przesunięto większe siły do spodziewanego sektora przebicia się Francuzów. Znalazło się tam m. in. 6 nowych karabinów maszynowych MG 42. Francuzi jednak przypuścili zmasowany atak i wydostali się, wraz z głównodowodzącym Kœnigiem[6].
[edytuj] Dalsze losy walczących i późniejsze bitwy
Po zakończeniu bitwy o Bir Hakeim, Rommel pomaszerował na El-Adem, gdzie pokonał aliantów i zniszczył 320 ich pojazdów. Po zajęciu Tobruku 21 czerwca i zdobyciu tam przez wojska Osi pokaźnych ilości zaopatrzenia, Gen. Claude Auchinleck rozkazał Aliantom wycofać się do Egiptu, na nowe linie obronne pod Al-Alamein.
Winston Churchill powiedział po tych wydarzeniach:
| „ | Utrata Libii to wielka kompromitacja dla Wielkiej Brytanii, ale dzięki bohaterom w Bir Hakeim 8 Armia dostała czas na przegrupowanie i kiedyś zniszczy agresorów | ” |
Niebezpieczeństwo przegranej w Libii mogło oznaczać zajęcie przez państwa Osi stolicy egiptu Kairu, żywotnego dla Aliantów Kanału Sueskiego, Palestyny, Syrii i Iraku z jego polami naftowymi, a w dalszej konsekwencji Persji, co pozwoliłoby uderzyć od tyłu na Rosjan. Dzięki obronie Francuzów brytyjska 8 Armia zdążyła się przegrupować i stawić Niemcom skuteczny opór pod El-Alamein.
Erwin Rommel opisywał bitwę o Bir Hakeim w ten sposób:
| „ | Rzadko widziałem tak twardy opór na tym afrykańskim placu boju[7] | ” |
Za dotarcie do granicy z Egiptem został awansowany na Feldmarszałka, ale w konsekwencji dalszych działań przegrał wojnę w Afryce w 1943 roku, nie udało mu się też odeprzeć aliantów w Normandii. Zmarł w 1944 roku, popełniając samobójstwo na rozkaz Hitlera.
Marie Pierre Kœnig po wygranej Aliantów w północnej Afryce przewodził powstaniem Francuskiego Ruchu Oporu w Paryżu i kontynuował karierę wojskową po zakończeniu wojny. W roku 1954 został ministrem obrony narodowej Francji. Zmarł w 1970 roku.
[edytuj] Kultura masowa
Bitwa o Bir Hakeim pierwszy raz wystąpiła w grze Codename: Panzers Faza Druga(w przedostatniej misji kampanii Osi), gdzie jest szturmowana i zdobyta przez oficerów Hansa von Gröbla i Daria de Angelisa.
Przypisy
[edytuj] Bibliografia
- Jacek Solarz, Afryka 1942, Warszawa 2000, ISBN 83-7219-086-0
- Simon Goodenough, War maps, Martin Press 1982, ISBN 0-312-85584-2
- Ivor Matanle, World War II, Nowy Jork 1989, ISBN 0-517-67605-2
