უზბეკეთი

ვიკიპედიიდან

უზბეკეთი

უზბეკეთის დროშა უზბეკეთის გერბი
დევიზი: (არ აქვს)
სახელმწიფო ენა	უზბეკური
დედაქალაქი	ტაშკენტი
პრეზიდენტი	ისლამ კარიმოვი
პრემიერ-მინისტრი	შავკატ მირზაევი
ფართობი  - ხმელეთი  - % წყალი	სიდიდით 55-ე 447,400 კვ.კმ 5%
მოსახლეობა - რაოდენობა - სიმჭიდროვე	სიდიდით 41-ე 25,563,000 57/km²
დამოუკიდებლობა  - თარიღი	სსრკ-დან 1 სექტემბერი 1991
ვალუტა	სომი
დროის ზონა	დზკ +5
სახელმწიფო ჰიმნი	უზბეკეთის ჰიმნი
ინტერნეტის დომენი	.uz
სატელეფონო კოდი	998

სექციების სია 1 სახელწოდება 2 გეოგრაფია 3 სახელმწიფო 4 ტერიტორიული მოწყობა 5 დემოგრაფია 6 ეკონომიკა 7 უახლესი ისტორია 8 კულტურა

[რედაქტირება] სახელწოდება

• ოფიციალური: უზბეკეთის რესპუბლიკა.
• ეროვნული: Ozbekiston Respublikasi.

[რედაქტირება] გეოგრაფია

ქვეყანა მდებარეობს ცენტრალურ აზიაში. მისი მოსაზღვრე ქვეყნებია: ყაზახეთი, ყირგიზეთი, ტაჯიკეთი, ავღანეთი, თურქმენეთი. ფართობი - 447.400 კვ.კმ. ტერიტორიის მხოლოდ 10%-ია სოფლის მეურნეობისათვის გამოსადეგი. მთავარი მდინარეებია სირ-დარია, ამუ-დარია და ზარაფშანი. აქ მდებარეობს არალის ზღვის სამხრეთი ნაწილი. უზბეკეთი არის ერთ-ერთი იმ ორი ქვეყნიდან (მეორე ლიხტენშტეინია), რომელსაც არა აქვს ზღვაზე გასასვლელი არც უშუალოდ, არც მოსაზღვრე ქვეყნების მხრივ.

[რედაქტირება] სახელმწიფო

• სახელმწიფო სისტემა - განვითარებადი დემოკრატია.
• სახელმწიფოს მეთაური - პრეზიდენტი ისლამ ქარიმოვი (1990 წლიდან).
• საკანონმდებლო ორგანო - ერთპალატიანი პარლამენტი (250 წევრი).

[რედაქტირება] ტერიტორიული მოწყობა

ქვეყნის ადმინისტრაციულ-ტერიტორიული ერთეულებია: 12 რეგიონი (viloyat), 1 ავტონომიური რესპუბლიკა (respublika – ყარაყალპაყეთი) და 1 ქალაქი (shahar – ტაშკენტი).

[რედაქტირება] დემოგრაფია

• მოსახლეობა - 25.981.000 (2003), მათ შორის 80% უზბეკი, 5,5% რუსი, 5% ტაჯიკი, 3% ყაზახი, 2,5% ყარაყალპაყი, 1,5% თათარი.
• სახელმწიფო ენა - უზბეკური. სხვა ენები - რუსული, ტაჯიკური.
• რელიგია - ისლამი.
• დედაქალაქი - ტაშკენტი (2.155 ათასი).
• დიდი ქალაქები - სამარყანდი (375), ანდიჯანი (354), ნამანგანი (432), კოკანდი (136), ბუხარა (272), ნუკუსი (262), კარში (226), ფერგანა (220).

[რედაქტირება] ეკონომიკა

უზბეკეთი მდიდარია მინერალური რესურსებით - ბუნებრივი აირი, ნავთი, ქვანახშირი, ოქრო, ურანი, ვერცხლი, სპილენძი, ტყვია და თუთია, ვოლფრამი, მოლიბდენი. იგი ამჟამად სიდიდით ბამბის მე-3 ექსპორტიორია მსოფლიოში. მის საექსპორტო კალათაში მნიშვნელოვანია გაზი, ოქრო, ქიმიკატები, ასევე კვების პროდუქტები, ლითონები, საფეიქრო ნაწარმი. ეროვნული ვალუტა - სუმი (UZS);

[რედაქტირება] უახლესი ისტორია

1991 წელს გამოცხადდა უზბეკეთის დამოუკიდებლობა. იგი არის დსთ-ს, სუუამის და სხვა რეგიონული და საფინანსო ორგანიზაციების წევრი.

[რედაქტირება] კულტურა

• არქიტექტურა: იჩან-ყალა, ბუხარის და შაჰრისიაბზის ისტორიული ცენტრები, სამარყანდი;
• ლიტერატურა: უზბეკურ-ყაზახური ეპოსი - ალფამიში (XIX-XX სს.).