Venezsia

Da Wikipedia, ła ençiclopedia libara.

Na ociada so Venezsia

Venezsia

[[Image:{{{panorama}}}|300px|Panorama di Venezsia]]

Nome ufficiale:

{{{nomeUfficiale}}}

Latitudine: 45° 26′ 3
Longitudine: N° 12′ 20

0 m s.l.m.

412 km²

271.251 31-12-04

658 ab./km²

Chirignago, Favaro Veneto, Mestre, Marghera, Murano, Burano, Giudecca, Lido, Zelarino

Comuni contigui:

Campagna Lupia, Cavallino-Treporti, Chioggia, Jesolo, Marcon, Martellago, Mira, Mogliano Veneto (TV), Musile di Piave, Quarto d'Altino, Scorzè, Spinea

CAP:

30100

Prefiso teł:

041

Codice ISTAT:

027042

Codice catasto:

L736

Nome abitanti:

veneziani

Santo patrono:

San Marco Evangelista

Giorno festivo:

25 de apriłe

Sito istituzsionałe

"[...] quàl Zsità unego albergo ai jorni nostri de livertà, de justizsia, de paxe, unego rifugio dei boni e soło porto al qual, sbatue par ogni dove da ła tiranìa e da ła guera, posono riparar a salvezsa łe navi dei omeni chei cercan de condure tranquiła ła vida: Zsità rica d'oro ma pì de nominanzsa, potente de forzse ma pì de virtù, sora saldi marmi fondà ma sora pì sołide bàxi de zsivil concordia ferma e imoviłe e, mejo che dal mar ond'è zsinta, da ła prudente sapienzsa dè fiołi soi munia e fata segura"

(Francesco Petrarca)

"A Venezsia tuti i xé comunqûe comersanti"

(Francesco Petrarca, mundus alter)

Venezsia ła gera ła Capital de ła Serenisima Republica. Deso ła xe el Capoluogo del Vèneto, dopo l'anesion a l'Italia del 1866. Ła ga pì de 270.000 àneme, 70.000 'nte łe ixołe e 200.000 su ła tera ferma. Na volta ła jera ciamà Venexia (co ła s tènara de xe): par 'sto motivo qua deso tanti i scrive ancor Venexia anca se ormai i leze senpre "Venesia" co s curta e dura.

Ła xe situà su ła łaguna de Venezsia nel'omonimo golfo e ła xe distanta 28 km da Trevixo e quaxi 40 da Padoa. L'intera çità co tuta ła só łaguna ła xe stà dichiarà, nel 1979, patrimonio del'umanedà da l'UNESCO. Ła xe storegamente soranomenà ła Serenìsima o anca ła Dominante. Ła çità storega ła xe senpre stà ixołà da ła teraferma, fin a co, nel 1841 ga tacà i łaori par ła costruzsiòn del ponte feroviario par rivà a ła stazsion de Santa Łuzsia. I treni i ga scomenzsà a rivar Venezsia a partir dal zxenaro del 1946. Par pòdare rivà en auto bexognarìa spetar el 1933, quando Benito Mussolini el ghe fa costruìr el Ponte de ła Łiverdà, łongo 4 km, che'l cołega Mestre al Piazsałe Roma. El teritorio comunal el ga, oltre a ła stesa çità de Venezsia e a łe ixołe łagunari, n'anpia porzsion de teraferma (Mestre e Marghera).

[modifica] Storia

Par savérghene piesè, varda ła vóxe Republica Veneta.

Ła xe stà fondà ne ła note dei tenpi, su pałafite fortìsime. Tuto xe cominzià ai tenpi de łe invaxion barbareghe: par scapar via dai invaxuri łe popolazsion de ła canpagna intorno łe xe emigrà 'nte łe ixołete de ła Laguna, ma no so quełe indo' che deso a ghe xe Venezsia, ma pì a Nord so el atuale Torseło; questo parchè in quełe zone ghe gera xa łe capane de pescadori de łe zsità romane (Altino so tute, anca parché 'ncora oncó el xe ła pì vizsina a ła Laguna), 'ndo i tegnéa tuta l'atrezatura. Dopo vari venimenti sti "lagunari" no i se sentéa pì seguri e par defèndarse i se ga rintanà al Lido. Infine i rifugiài, che ormai i gera int' una parte de ła Laguna segura, par sfrutar comunque i cołegamenti co ła teraferma in un periodo ramai pì tranquiło, i se ga definitivamente trasferìo 'nte l'ixola de "Rivoalto", inte ła zona de l'atual Rialto (e se sente anca dal nome...). Da qûi xe stà abità tute łe ixołe de l'arcipelago de Venezsia, fortificando łe rive co grosi pałi de legno e fango protetivo, che anca oncó i tien in piè sto spetacoło de cità.

Venezsia dal satèłite

[modifica] Giografia

Bene proteto da l'UNESCO
Patrimonio de l'umanità
Venezsia e la so laguna Venice and its Lagoon

Tipologia
Criterio	(i)(ii)(iii)(iv)(v)(vi)
Pericolo	Bene mia in pericolo
Anno	1987
Scheda	inglese francese
Patrimoni de l'umanità in Italia

Ła çità de Venezsia ła xe divixa 'ntei sie sestieri de Dorsoduro, Santa Croxe, San Poło, San Marco, Canaregio e Casteło, ła xe sviłupà sora ben 118 ixołéte cołegae da 354 ponti e divixe da 177 tra rii e canałi. A cauxa de ła soa morfołogia el corpo prinzsipałe de Venezsia, si fotografà da l'alto, el ga l'aspèto de un pese.

[modifica] Ìxołe

Fra łe ixołe pi grande recordémo Torceło, Muran, Buran, San Servoło, Giudeca, San Giorgio Magior, (che parò el fa parte del sestier de San Marco), Pełestrina, Poveja, San Clemente, San Francesco del Dexerto, San Lazsaro dei Armeni, San Michełe, Santa Maria de ła Grazsia, Sant'Erasmo, łe Vignołe, el Lido de Venezsia.
L'ixoła de San Servoło ła xe de propredà de ła Provincia de Venezsia e ła se tróva su ła diagonal Piazsa San Marco San Lazsaro dei Armeni.

[modifica] Persone ligà a Venezsia

Gianni de Michelis, profesor de Chimica a Roma, poi Ministro dei Esteri Itałian e Deputato Europeo
Mara Venier, condutrice televisiva
Mario Girotti, in arte Terence Hill, ator e regista de cinema

Varda anca la lista dei Doxi de ła Republica de Venezsia