Trigliserit

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Trigliseritlerin genel kimyasal formülü. R¹, R² ve R³ uzun alkil zincirlerdir

Trigliserit (triasilgliserol veya triasilgliserit olarak da bilinir) gliserol (gliserin) ve üç yağ asidinden oluşan bir esterdir. Bitkisel ve hayvansal yağların ana bileşenidir.

[değiştir] Kimyasal Yapısı

Trigliseritler

CH₂COOR-CHCOOR'-CH₂-COOR"

olarak gösterildiğinde R, R', ve R" uzun alkil zincirlerdir; Trigliseriti oluşturan yağ asitleri RCOOH, R'COOH and R"COOH'nin üçü de aynı, üçü de farklı, veya yalnızca ikisi aynı olabilir.

Doğal trigliseritlerde rastalanan yağ asitlerinin zincir uzunlukları 3 ila 22 karbon atomu uzunluğu arasında değişebilmekle beraber 16 ve 18 en yaygın uzunluktur. Bazı maddelerde daha kısa zincirler de olabilir (tereyağdaki 4 karbonlu butirik asit gibi). Genelde hayvan ve bitkilerdeki yağ asitleri Acetyl CoA'dan sentezlendikleri için zincir uzunlukları çift sayılıdır. Buna karşın bakteriler tek sayılı ve dallı zincirli yağ asitleri sentezleyebilirler. Dolayısıyla, geviş getiren hayvanların yağında, bu hayvanların işkembelerinde bulunan bakterilerin etkisiyle oluşan dallı zincirli yağ asitlerden önemli miktarda bulunur.

[değiştir] Kimyasal Yapısı

Trigliseritler

CH₂COOR-CHCOOR'-CH₂-COOR"

olarak gösterildiğinde R, R', ve R" uzun alkil zincirlerdir; Trigliseriti oluşturan yağ asitleri RCOOH, R'COOH and R"COOH'nin üçü de aynı, üçü de farklı, veya yalnızca ikisi aynı olabilir.

Doğal trigliseritlerde rastalanan yağ asitlerinin zincir uzunlukları 3 ila 22 karbon atomu uzunluğu arasında değişebilmekle beraber 16 ve 18 en yaygın uzunluktur. Bazı maddelerde daha kısa zincirler de olabilir (tereyağdaki 4 karbonlu butirik asit gibi). Genelde hayvan ve bitkilerdeki yağ asitleri Acetyl CoA'dan sentezlendikleri için zincir uzunlukları çift sayılıdır. Buna karşın bakteriler tek sayılı ve dallı zincirli yağ asitleri sentezleyebilirler. Dolayısıyla, geviş getiren hayvanların yağında, bu hayvanların işkembelerinde bulunan bakterilerin etkisiyle oluşan dallı zincirli yağ asitlerden önemli miktarda bulunur.

[değiştir] Hastalıklarda rolü

Daha çok ayrıntı için hipertrigliseridemia maddesine bakınız.

İnsan vücudunda kanda yüksek trigliserit seviyesi ile ateroskleroz, ve dolayısıyla koroner kalp hastalıkları ve inme arasında ilişki olduğu gösterilmiştir. Ancak bu ilişki LDL/HDL oranının olumsuz etkisi kadar yüksek değildir. HDL-kolesterol düzeyleri ile trigliserit düzeyi arasındaki ters ilişki, yüksek trigliseridin tasıdığı riski kısmen açıklar.

Yüksek trigliseritin yol açtığı hastalıklar arasında pankreatit de bulunur.

[değiştir] Önerilen kan düzeyleri, hedefler

Amerikan Kardiyoloji Derneği (American Heart Association) trigliserit düzeylerine değin aşağıdaki kılavuzu hazırlamıştır:

Bu yorumlar, aç karnına yapılan ölçümler için geçerlidir. Yemek sonrası kandaki trigliserit düzeyleri bir süre yükselir.

[değiştir] Trigliserit düzeylerinin düşürülmesi

Trigliserit düzeylerini düşürmek için egzersis ve temel (essential) yağ asitleri içeren düşük karbohidrat diyet verilir. Bunların etkisiz olduğu durumlarda fibrat, niasin ve bazı statin türü ilaçların kullanımı uygun bulunmuştur. Alkol kullanımı trigliserit düzeylerini yükseltir.

[değiştir] Endüstriyel kullanımları

Biodizel imalatı sırasında trigliseritler transesterleşme tepkimesi ile parçalarına ayrışırlar. Yağ asitlerinin sonradan etanol veya metanol ile birleştirilmesi ile ortaya çıkan monoalkil esterler dizel motorlarında yakıt olarak kullanılabilir. Gliserin ise gıda ve ilaç sanayisinde kullanılır.

[değiştir] Boyanmaları

Biyojik araştırmalarda yağ asitleri, trigliseritler, lipoproteinler ve diğer lipitler, yağda çözünebilen boyalar ile renklendirilir. Sudan IV, Oil Red O, and Sudan Black B gibi boyalar sayesinde bir hücre veya dokudaki belli bir yağ türünün varlığı gösterilebilir.

[değiştir] Kaynakça

İngilizce Vikipedi'de Trigliserit maddesi