Türkiye-AB ilişkileri
Vikipedi, özgür ansiklopedi
 |
Ülkeler:
Uluslararası birlik ve kurumlar:
|
Türkiye-AB ilişkileri Türkiye Cumhuriyeti'nin Avrupa Birliği ile süregelen ikili ilişkilerini içerir. Türkiye'nin 1964 yılında Avrupa Ekonomik Topluluğuyla ortaklık anlaşması imzalamasıyla başlayan ilişkiler Türkiye'nin 1987 yılında tam üyeliğe başvurmasıyla ivme kazandı. 1999 yılında AB üyeleri tarafından aday olarak kabul edilen Türkiye 2005 yılında tam üyelik müzakerelerine başladı.
Konu başlıkları |
[değiştir] Tarihçe
- Ana madde: Türkiye ve Avrupa Birliği kronolojisi
Avrupa Birliği 25 Mart 1957 tarihinde imzalanan Roma Antlaşması'yla Avrupa Ekonomik Topluluğu adı altında doğdu. Türkiye 1959 yılında bu topluluğun bir parçası olmak için başvuruda bulundu. 12 Eylül 1963 tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında bir ortaklık çatısı oluşturdu[1]. Bu antlaşma 12 Aralık 1964 tarihinde yürürlüğe girdi. 12 Eylül 1980 Darbesi AET ile Türkiye arasındaki ilişkilerin dondurulmasına yol açtı. 1983 yılında çok partili seçimlerin yapılması üzerine Avrupa Birliği ile Türkiye arasındaki ilişkiler yeniden canlandı. 14 Nisan 1987 tarihinde Türkiye resmen tam üyelik başvurusunda bulundu. Avrupa Birliği'yle bütünleşmenin ilk aşaması olarak Türkiye 1 Ocak 1996 tarihinde Avrupa Birliği'yle Gümrük Birliği'ne girdi[2].
2000'li yıllarda Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne katılma sürecinde bir hızlanma gözlendi. 17 Aralık 2004 tarihinde Avrupa Birliği ülkeleri Türkiye'nin katılma müzakerelerinin 3 Ekim 2005 tarihinde başlamasına karar verdiler.
- Daha çok bilgi için: 17 Aralık Türkiye-AB Müzakereleri
Başlayacak müzakerelerin ne kadar sürede tamamlanacağı konusunda kesin bir karar verilmedi. Şu an 2013 yılı Türkiye'nin AB'ye katılabileceği en erken tarih olarak gözükmektedir. Ancak müzakerelerin 2020 yılına kadar sürmesi ihtimali de mevcuttur.
[değiştir] İlişkilerde ortaya çıkan sorunlar
[değiştir] Ekonomik sorunlar
Türkiye'nin 2000'li yıllarda başardığı büyüme hızı Avrupa Birliği ortalamasını çok üstünde olmasına rağmen, bütçe açığı, dış borç ve işsizlik oranları açısından Türkiye hala AB ortalamasının çok altında kalmaktadır. Bazı AB üyeleri bu yüzden Türkiye'nin henüz AB'ye katılmaya hazır olmadığı görüşündedirler. Ayrıca Türkiye'deki yüksek nüfus artışı da bazı AB ülkeleri tarafından sorun olarak görülmektedir. Bu büyüme hızıyla AB'ye katıldığı takdirde Türkiye 2020 yılında Almanya'yı geçerek Avrupa Birliği'nin en büyük üyesi olacak ve Avrupa Parlamentosu'nda en fazla üyeye sahip olacaktır. Bu tahminler bazı AB üyelerinde endişe yaratmaktadır.
[değiştir] Türkiye'nin dış ilişkilerindeki sorunlar
Türkiye'nin bazı komşu ülkelerle arasındaki ilişkiler sık sık Avrupa Birliği'yle olan ilişkilerinde gündeme gelmektedir. Bu ilişkilerin başında Kıbrıs Sorunu, Türkiye-Yunanistan ilişkileri ve Türkiye-Ermenistan ilişkileri gelmektedir.
[değiştir] Türkiye'nin AB kimliğine uygunluğu konusundaki endişeler
Bazı AB üyeleri Türkiye'nin kimliği ve coğrafi konumunun Avrupa Birliği'ne uygun düşmediğini belirtmişlerdir. Avrupa Birliği'nin şu anki üyelerinin hepsi nüfuslarının çoğunluğu Hristiyan olan ülkelerdir. AB'ye katılması halinde Türkiye, nüfusunun çoğunluğu Müslüman olan ilk AB üyesi olacaktır. Buna karşılık bazı AB üyeleri de AB'nin bir Hristiyan kulübü olarak görünmesinin doğru olmayacağını belirtmişlerdir.
Türkiye'nin coğrafi konum olarak Avrupa'da bulunmadığı görüşü de zaman zaman ortaya atılmıştır. Gerçekten de Türkiye'nin yüzölçümünün çoğunluğu Asya kıtasında yer almaktadır. Bazı AB üyeleri Türkiye'nin AB'ye katılması halinde Fas gibi Avrupa'nın uç köşelerinde yer alan bazı ülkelerin de AB'ye katılmak isteyebileceğini ileri sürmüşlerdir. Ancak Türkiye'nin Avrupa kıtasında yer alan bölümünün dahi bir çok AB üyelerinin toplam yüzölçümlerinden daha büyük olması, Türkiye'nin Avrupa'yla yüzyıllardır süregelen tarihsel ilişkileri bu görüşlere karşı olarak ileri sürülmektedir.
Türkiye AB'ye tam üye olduğunda topluluk yasaları ve kararları Türkiye'de doğrudan uygulanacaktır. Yerel hukuk topluluk hukukuyla çelişirse, AB hukuku uygulanacaktır. Türkiye, topluluk müktesebatını aynen kabul edecek, tüzük ve anlaşmalara uyacaktır. Anayasadaki egemenlik haklarının bir kısmını değiştirmesi ve AB'ye devretmesi gerekmektedir. 1987'deki tam üyelik başvurusundan sonra AB'nin üyelerinin yarısı Türkiye'nin tam üyeliğine karşı tavır almışlardır. Tam üyelik için oybirliği gerektiğinden Türkiye'nin tam üyeliği zordur. AB, Türkiye'yi gümrük birliği ilişkisi içinde ve özel üyelik statüsüyle birliğe katmak istemektedir. Resmi olarak ifade edilmese de, Avrupalı liderler, Türkiye'nin Hıristiyan Avrupa içinde olmasına karşı olduklarını söylemişlerdir. Türkiye kamuoyunda ise büyük bir çoğunlukla AB'ye tam üyelik taraftarı varken, 2005'ten sonra bu tersine dönmüştür.
[değiştir] Kaynaklar
- ^ Turkey and EU. 23 Temmuz 2007 tarihinde erişildi.
- ^ Turkey’s EU accession. 23 Temmuz 2007 tarihinde erişildi.
