Güney Hiung-nu
Vikipedi, özgür ansiklopedi
| Türk tarihi |
Ön Türk
Memlûklar / Türkmenler
Moğolların mirasçıları
|
Güney Hiung-nu (Çince: 南匈奴 pinyin: nán xiōng nú, Türkiye Cumhuriyeti'nin literatüründe Batı Hun İmparatorluğu; M.S. 48 - 216), Ho-han-ye yönetimindeki Doğu Hiung-nu'nun tekrar parçalanmasında Güney topraklarını idare eden devlettir.
Hiung-nu, M.Ö. 46 yılında Ho-han-ye Tanhu (呼韓邪單于 hūhánxié dānyú) ve Çiçi Tanhu (郅支單于 zhìzhī dānyú) kardeşleri arasında Doğu Hiung-nu ve Batı Hiung-nu olmak üzere ikiye ayrıldı. Doğu Hiung-nu'yu Ho-han-ye, Batı Hiung-nu'yu Çiçi yönetti.
Ho-han-ye'nin ölümünden sonra Doğu Hiung-nu Panu (蒲奴單于 pinyin: púnú dānyú, taht: M.S. 46 - ?) ve yeğeni Pi (比 bǐ: tam adı: 醢落屍逐鞮單于: hǎiluòshīzhúdī dānyú)'nin taht kavgasına sahne oldu. M.S. 48 yılında Doğu Hiung-nu, Güney Hiung-nu ve Kuzey Hiung-nu olarak ikiye ayrılmıştır. Pi Güney Hiung-nu'yu, Panu ise Kuzey Hiung-nu'yu yönetmiştir.
Ancak Türkiye Cumhuriyeti'nin tarih literatüründe Panu'nun yönettiği Batı Hun İmparatorluğu" adlı bir devlet yaratılmıştır.[1][2][3]
Çin egemenliği gölgesinde yönetilen bu imparatorluk Talas'ın doğusunda Çin'e kadar olan topraklara egemendi. Bu bölgeler Çin seddinin kuzeyinden kansu bölgesini oradan da gobi çöllerini kapsıyordu. Güney Hiung-nu-lar Çin hakimiyetini kabul etmişlerdir ve 216 yılına kadar hanedanlık sürmüştür.
Hiung-nu'lar tüm mirasçıları önce Doğu Hiung-nu'lar, oradan da Güney Hiung-nu-lardır. Ho-han-ye'nin soyu Pi ile devam etmiştir.
Çin'e yakın bölgede bulunan Güney Hiung-nu Çin üstünlüğünü kabul ettiği halde, Baykal gölü ve çevresinde Kuzey Hiung-nu bağımsız kalmayı tercih etmişti. Ancak Çinliler Güney Hiung-nu'yu kışkırtarak Kuzey Hiung-nu'yu yıprattılar. Sonuçta güneyden gelen Güney Hiung-nu'nun hücumleri ile kuzeyden gelen Türk kavimlerinden Tiele'nin akınları arasında sıkıştırılmıştı. Bu nedenle Pi çevresindeki kabileler Talas'ın batısına göç etmişti.
Çin, M.S. 216 yılında da Güney Hiung-nu'yu tamamen yok etti.
Konu başlıkları |
[değiştir] Literatürde meydana gelen karışıklık
Türk tarih literatüründe üç tane "Batı Hun İmparatorluğu" ismine rastlanmaktadır.
- 1. 16 Büyük Türk devleti içerisinde sayılan "Batı Hun İmaparatorluğu"; Türkiye Cumhuriyeti'nin literatüründe, hiç bir zaman batıda kalmamış bu yönetim "Batı Hun" olarak adlandırılmakta ve Kuzey Hiung-nu'nun ilk tanhu'su olan Panu, Güney Hiung-nu'nun ilk tanhu'su olarak gösterilmektedir.
- 2. Asıl Batı Hiung-nu; Çiçi'nın yönettiği Batı Türkistan'ı kapsayan kısa ömürlü devlettir.
- 3. Avrupa'daki Hun İmparatorluğu da Batı Hun (Avrupa-Batı kastedilerek) olarak bazı kaynaklarda ifade edilmektedir.
Türk tarih literatüründe üç tane Batı Hun imparatorluğu ismine rastlanmaktadır.
[değiştir] Kaynakça
- Görsel Yayınları Ansiklopedisi, 7. cilt.
- Hayat Ansiklopedisi, 2. cilt.
- Britanicca Ansiklopedisi.
- J.P.Roux Türklerin Tarihi
- Yeni Türkiye Yayınları, Genel Türk Tarihi Ansiklopedisi, 2. cilt
- PTT smartcard 16 Türk devleti koleksiyonu
- 1969 TRT Türk Tarihi Takvimi.
[değiştir] Çince kaynakçası
[değiştir] Hiung-nu Soyağacı
- Daha çok bilgi için: Hiung-nu tanhular listesi
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Hiung-nu'lar |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Büyük Hun İmparatorluğu Doğu Hiung-nu (Toman, Motun) (M.Ö.220 - M.Ö.46) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Batı Hiung-nu (Çiçi) (M.Ö.46-M.Ö.36) |
|
|
|
|
|
|
|
Doğu Hiung-nu (Ho-han-ye) (M.Ö.46 - M.S.48) |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Kuzey Hiung-nu (Panu) (M.S.48 - 156) |
|
|
|
|
|
Güney Hiung-nu (Pi) (M.S.48 - M.S.216) |
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||
|
|
|
|
Avrupa Hunları (tartışmalı) |
|
|
|
Akhunlar (tartışmalı) |
|
|
|
|
|
Beş Barbar Onaltı Krallık (M.S.309 - M.S.439) |
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
[değiştir] Ayrıca bakınız
- Hiung-nu (Doğu Hiung-nu: Ho-han-ye)
- Batı Hiung-nu (Çiçi)
- Kuzey Hiung-nu (Panu)
- Han Zhao
- Hou Zhao
- Xia
- Bei Liang
