Eskişehir

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Koordinatlar: 39°47′K 30°31′D

Eskişehir, Türkiye
Harita
Türkiye'deki yeri
Bilgiler
Toplam nüfus	724,849[1] (2008)
Şehir nüfusu	625.453[2] (2008)
İlçe nüfusu	148.981 (2008)
Yüzölçümü	13.655 km²
Rakım	788 metre
Koordinatlar	39°47′K 30°31′D
Posta kodu	26x xx
Alan kodu	0222
İl plaka kodu	26
Yönetim
Ülke	Türkiye
Coğrafi Bölge	İç Anadolu Bölgesi
İl	Eskişehir
Vali	Kadir Çalışıcı
Belediye başkanı	Yılmaz Büyükerşen
Yerel yönetim site	http://www.eskisehir-bld.gov.tr

Eskişehir, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesinde bulunan aynı adlı ilin merkezidir. Ortasından Porsuk Çayı geçen şehir, Osmangazi Üniversitesi ve Anadolu Üniversitesi nedeniyle bir öğrenci kenti görünümündedir. 2007 yılında yapılan "Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi"'ne göre il merkezinin toplam nüfusu 625,453'dir.^[3]

Met helvası, Nuga helva, Haşhaşlı çörek, Kalabak suyu, Çiğ börek ve Lületaşı ile meşhurdur. İşlenebilir lületaşı, Türkiye'de yalnız Eskişehir'de çıkarıldığı için Eskişehir taşı olarak bilinir. Türkiye'de Eskişehir ve Sivrihisar dolaylarında yetişen bir çoban köpeği olan Akbaş'da şehre ait önemli değerlerdendir.

Türk Silahlı Kuvvetleri Hava Kuvvetleri Komutanlığı'na bağlı 1. Hava Taktik Komutanlığı ve 1. Hava İkmal ve Bakım Merkez Komutanlığı da Eskişehir'de bulunmaktadır.

Konu başlıkları 1 Kökenbilim 2 Tarihi 2.1 İlkçağ'dan 11.yy'a kadar 2.2 Selçuklular Dönemi 2.3 Osmanlı Dönemi 2.4 Türk Kurtuluş Savaşı Dönemi 2.5 Cumhuriyet Dönemi 2.6 Eskişehir Depremi 3 Coğrafya 3.1 İklim 3.2 Nüfus 3.3 Yeraltı zenginlikleri 3.3.1 Lületaşı 3.3.2 Bor Madeni 3.3.3 Termal kaynaklar 4 Ulaşım 4.1 Önemli kentlere mesafeleri 4.2 Kent içi ulaşım 5 Ekonomi ve sanayi 5.1 Tarım 5.2 Hayvancılık 5.3 Ticaret 5.4 Madencilik 5.5 Medya 6 Kültür ve sanat 6.1 Uluslararası Eskişehir Festivali 6.2 Gece hayatı 6.3 Gezilecek yerler 6.4 Odunpazarı evleri 6.5 Gelenek ve görenekler 6.6 Geleneksel el sanatları 6.7 Yerel etkinlikler 6.8 Yöresel Yemekleri 7 Eğitim 8 Sağlık ve sosyal hizmetler 8.1 Sağlık kuruluşları 8.2 Göstergeler 9 Spor 10 Yerel yönetim 11 Kardeş şehirler 12 Ayrıca Bakınız 13 Galeri 14 Kaynaklar 15 Dış bağlantılar

[değiştir] Kökenbilim

Şehir, Eski ve Orta çağlarda Yunanca Dorylaion, Latince Dorylaeum ismi ile tanınan bir kenttir. Yıkık ve terkedilmiş olan Dorylaion - Şarhöyük'ün yakınında, harabenin güneyinde kalan bölgede yeni bir yerleşim oluşmuştur. W.M Ramsay'ın bildirdiğine göre, büyük olasılıkla Dorylaion harabelerine Eskişehir adı verilmiş ve bu ad o zamandan günümüze ulaşmıştır.^[4]

[değiştir] Tarihi

[değiştir] İlkçağ'dan 11.yy'a kadar

Yapılan arkeolojik çalışmalar sonucu çıkan eserlerin verdiği bilgilerden, Eskişehir ve yöresinin Neolitik çağa kadar (İ.Ö. 10.000 - 5.000 yılları) uzanan bir yerleşim bölgesi olduğu anlaşılmıştır.^[5] Hititler, M.Ö. 14. yüzyılda Eskişehir merkezli bir devlet kurmuşlardır. M.Ö. 12. yüzyılda Frigya Kralı, 600 yıl süren hükümdarlığını ilan etmiştir.^[6] Çeşitli kazılarda ele geçen buluntular yöre tarihinin Katolik Çağ'a uzandığını gösterir. Bilinen en eski yerleşme il merkezinin kuzey batısındaki Demircihöyük'tür. Buluntular, Demircihöyük'ün Katolik Çağ'da Balkan ve Anadolu kültürlerinin kesiştiği bir noktada bulunduğunu ortaya koymaktadır. Midas Kenti kazılarında ele geçirilen buluntular ise İlk Tunç Çağı'na tarihlenmektedir. Hititlerin pek etkili olamadığı bölgede M.Ö. 7. yüzyılda Kimmer ve İskit saldırıları sonucu yıkıldı. Lidya Krallığı'nın ardından sırasıyla Pers, Makedonya, ve Selevkos yönetiminde kalan yöre M.Ö. 3. yüzyıl sonunda Galatların yönetine girdi. M.Ö. 2. yüzyılda Bergama Krallığı'nın (Pergamon) kısa süreli egemenliğinden sonra, Galatlar Roma desteğiyle yörede yeniden devlet kurdu. Bunu Roma ve Bizans egemenliği izledi. M.S. 8. yüzyılda yöreyi ele geçiren ve Dorylaion'a Duruliya, Düriliya ya da Druliya adını veren Arapların yönetimi uzun sürmedi.

[değiştir] Selçuklular Dönemi

Yeniden Bizans egemeliğine giren Dorylaion 1074'te Selçuklular'ın eline geçti. Şehir Anadolu Selçukluları zamanında, Selçuklular'la Haçlı'lar arasında yapılan savaşlara sahne olmuştur. Bu zamanda şehrin adı Sultanönü olarak anılmaktadır. Şehir içinde Selçuklulara ait pekçok eser vardır. ^[7]

[değiştir] Osmanlı Dönemi

1289'da Anadolu Selçukluları Eskişehir'i Osman Gazi'ye verdi. Orhan Gazi döneminde Karamanlıların eline geçen Eskişehir'i, 1. Murad yeniden Osmanlı topraklarına kattı.

Fatih'in ilk zamanlarına kadar şehir Ankara Beyliği'ne bağlı olarak kalmıştır. 1451 yılından sonra Kütahya'nın Beylerbeylik haline gelmesi üzerine Anadolu İdari Teşkilatında değişiklik olmuş, bu arada Ankara'ya bağlı bulunan Eskişehir, Kütahya Beylerbeyliği'ne bağlanmıştır.kaynak

Kent 1601'de bir süre Celali Deli Hasan ve yandaşlarının eline geçti. Hüdavendigâr (Bursa) Vilayetinin Kütahya Sancağına bağlı bir kaza olan Eskişehir'e demiryolu 1890'da ulaştı. Eskişehir Belediyesi'nin kuruluş tarihi 1854'tür. 19. yüzyıl boyunca yöreye Kafkasya, Kırım, Romanya ve Bulgaristan'dan gelen göçmenler yerleştirildi.^[8]Şehir 1877-1878 Osmanlı - Rus harbinden sonra muhacirlerin yerleştirilmeye başlamasıyla beraber gelişmeye başlamıştır.^[5]

[değiştir] Türk Kurtuluş Savaşı Dönemi

Ayrıca bakınız: Kütahya-Eskişehir Muharebeleri

Eskişehir'de Türk Kurtuluş Savaşı'nın 5 önemli meydan muharebesinin üçü geçmiştir. Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğindeki Kurtuluş Savaşı'nın önemli muharebelerinden biri olan I.İnönü Savaşı Eskişehir topraklarında gerçekleşmiştir. Eskişehir, Türk Kurtuluş Savaşı'nın kilit nok­talarından birini oluşturduğundan, savaşta maddi ve manevi olarak çok yıpranmıştır.

I. Dünya Savaşı sonrasında demiryolu hattını denetlemek amacıyla 23 Ocak 1919'da Eskişehir İstasyonunu işgal eden İngiliz kuvvetleri, 20 Mart 1920'de Kuvay-ı Milliye'nin baskısıyla işgale son verdi. 20 Temmuz 1921'de Yunanların işgal ettiği Eskişehir bir süre Yunan ordularının karargâhı oldu. Türk Kurtuluş Savaşı'nın son aşaması olan Büyük Taarruz sonrasında 2 Eylül 1922'de kurtarıldığında yıkıntı hâlinde harap bir kasabaydı.^[9]

21 Haziran 1920 günü saat 11:00'de Millî Savunma Bakanı Fevzi Çakmak Paşa ve Genelkurmay Başkanı Albay İsmet İnönü ile tren istasyonuna gelmiştir.^[10] Yunan taarruzunun aldığı vaziyeti, sınıf arkadaşı ve Batı Cephesi Komutanı Ali Fuat Cebesoy ile burada görüşmüştür. Aynı gece de Ankara’ya hareket etmiştirler.

Atatürk'ün 15 Ocak 1923'de Eskişehir hakkındaki sözü:

“	Eskişehir'i ve Eskişehirlileri çok iyi tanırım. Millî Mücadele yıllarında büyük vatanseverlik ve üstün bir cesaretle mücadelemizin daima yanında olmuş, bu mücadeleye çok geniş yardımlarda bulunmuşlardır.	”

[değiştir] Cumhuriyet Dönemi

Mustafa Kemal Atatürk, 15 Ocak 1923'te Hükümet Konağında yaptığı konuşmada vurguladığı gibi Eskişehir, savaşın kazanılmasında büyük katkı yapmıştır. Mustafa Kemal Paşa, bu nedenle kentin imarıyla yakından ilgilenmiştir. Cumhuriyet döneminde yapılan yatırımlarla kısa zamanda modern bir kent yaratılmaya çalışılmıştır.^[5]

Cumhuriyet ilan edildikten sonra Eskişehir 1925 yılında il olmuştur. 1926 yılında Eskişehir'in, Sivrihisar, Mihalıçcık ve Seyitgazi olmak üzere üç ilçesi bulunmaktadır. 1954 yılında çıkarılan kanunla Çifteler ve Mahmudiye, 1957 yılında çıkarılan diğer bir kanunla da Sarıcakaya ilçe haline getirilmiş ve ilçe adedi 6'ya çıkmıştır.

Daha sonra 1987 tarihinde 3392 sayılı kanunla Alpu, Beylikova ve İnönü; 9 Mayıs 1990 tarih ve 3544 sayılı kanunla Günyüzü, Han ve Mihalgazi ilçe haline getirilmiş, böylece ilçe sayısı 12'ye çıkmıştır.^[11] 22 Mart 2008 tarihli resmi gazetede yayınlanan 5747 sayılı yasa ile de Merkez ilçe kaldırılarak Odunpazarı ve Tepebaşı adıyla 2 yeni ilçe daha kurulmuş ve ilin toplam ilçe sayısı 14'e ulaşmıştır.

[değiştir] Eskişehir Depremi

20 Şubat 1956'da Eskişehir'de oluşan şiddetli yer sarsıntısıdır. Şiddeti Richter ölçeğine göre 6,0 olan bu depremde, 1.379 bina ağır, 1.486 bina orta, 9.862 bina da hafif derecede hasar görmüştür. Bir kişinin öldüğü depremde 19 kişi de yaralanmıştır. Konumu 39° 89' kuzey enlemi ve 30° 49' doğu boylamı, odak derinliği yaklaşık 40 km olan depremin etkilediği alan 350.000 km² olarak hesaplanmıştır. Deprem alanı çeşitli doğrultularda Edirne, İzmir, Konya ve Zonguldak illerine kadar yayılmıştır. Depremin dış merkezinin bulunduğu bölge yerleşim yeri olmadığı için can kaybı fazla olmamıştır. Eskişehir depreminin oluştuğu bölge 3. derecede tehlikeli deprem bölgesidir.^[12]

[değiştir] Coğrafya

Ana madde: Eskişehir coğrafyası

Eskişehir, İç Anadolu Bölgesi'nin kuzeybatısında yer almaktadır. Kuzeyinde Karadeniz, kuzeybatısında Marmara, batı ve güneybatısında Ege Bölgesi ile komşudur. Ancak Eskişehir, coğrafi karakterini genellikle İç Anadolu Bölgesi'nden alır.^[13]

İl merkezi kuzeyinde Mihalgazi, Sarıcakaya ve Ankara, doğusunda Alpu, güneyinde Mahmudiye, Seyitgazi ve Afyon, batısında ise İnönü ve Kütahya sınırları ile çevrilidir.

İç Anadolu stepleri, Kuzey Anadolu ve Batı Anadolu ormanları şehrin bitki örtüsünü oluşturur. Sündiken Dağları'nın güney yamaçlarında 1000 metreden sonra meşe çalılıkları, daha yükseklerde bodur meşeler görülür. 1300 metreden sonra yer yer kara çamlar bulunur. Bazı bölgelerde karaçamların arasında, kızılçamlar da görülür. Eskişehir'in güneyindeki platolarda orman bulunmamakta fakat bölgesel step bitkileri vardır. Porsuk ve Keskin Dereleri'nin kenarlarında söğütler, kavaklar, karaağaçlar ve koruluklardan oluşan bitki örtüsü bulunur.^[14]

İl toprakları Sakarya Nehri ve Porsuk Çayı'nın suladığı geniş düzlüklerle bunları çevreleyen dağlardan oluşur. İlin Karadeniz Bölgesi'ne taşan kuzey kesimi, doğu - batı doğrultusunda uzanan Sündiken Dağları'yla kaplıdır. Doğuda Sakarya Vadisine kadar sokulan Sündiken Dağları, Sündiken Doruğunda 1,770 m.'ye yükselir.^[15]

Eskişehir'den geçen iki önemli akarsudan ilki Sakarya Nehri ikincisi ise Porsuk Çayı'dır. Bu akarsuların il sınırları içerisinde kalan arazisinde 2 adet baraj bulunmaktadır. Porsuk Çayı üzerinde Porsuk Barajı, Sakarya Nehri üzerinde ise Gökçekaya Barajı bulunmaktadır.

[değiştir] İklim

İlin iklimi İç Anadolu tipi Karasal iklim'dir. Kışları soğuk ve kar yağışlı, yazlar sıcak ve yağışsızdır. Yağışlar (dağlık kesimler hariç) az ve kısa sürelidir. Temmuz, Ağustos ve Eylül ayları en az yağışı olan aylardır. Yıllık yağış ortalaması 373,6 mm'dir. Bir yılın 90 - 100 günü yağışlı geçmektedir. Sıcaklık rejimi karasal niteliktedir. Örneğin 800 metre yükseklikte kurulmuş olan Eskişehir il merkezinde en sıcak ve en soğuk ayların ortalamaları 21,5°C ve -0,8°C (temmuz ve ocak), kaydedilen maksimum ve minimum değerler ise 39,1°C ve -26,3°C'dir.Bitki örtüsü İç Anadolu Bölgesi'nin tipik bitkisel örtüsü olan bozkırdır.^[16]

Ortalama Veriler
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Arl
Ort.En Yüksek °C	3.9	6.2	11.2	16.4	21.8	25.9	29.2	28.9	25	19.8	12.4	5.5
Ort.En Düşük °C	-4.1	-3.9	-1.5	2.8	6.9	10.4	13.1	13	8.4	4.4	0.3	-2
Ort. Güneşlenme Süresi (saat)	2.7	4.1	5.5	6.3	8.7	10.3	11.1	10.6	8.8	6.3	4.3	2.2
Ortalama Yağışlı Gün Sayısı	11.5	11.4	10.9	11.8	9.3	6.9	4.1	3.7	4.7	7.6	9.6	12.8
Kaynak: meteor.gov.tr

[değiştir] Nüfus

Eskişehir, Bulgaristan göçmenlerinin de buraya yerleşmesiyle özellikle 1950-55 ve 1965-70 dönemlerinde büyük bir nüfus artışı gösterdi. Kentin 1950'de 89 bin olan nüfusu 1960'ta 153 bine, 1970'te 216 bine, 1980'de 309 bine, 1990'da 413 bine ulaştıktan sonra 2000'de 482 bini aşmıştır.

2008 yılında yapılan genel nüfus sayımı sonuçlarına göre ilin toplam nüfus sayımı 724,849'dur. İl nüfusunun 570,825‘i merkeze, geriye kalan 99,396’i ilçeler ve köylere yerleşmiştir. Şehir nüfus oranı % 79, köy nüfus oranı ise % 21 dir^[17]. İlin yıllık nüfus artış hızı binde 9.61'dir. Şehir nüfus artış hızı binde 15.41, Köy nüfus artış hızı binde –9.52 dir. Nüfus sayımı bilgilerine bakılınca, köylerden kent merkezine göç oranının arttığı ortaya çıkmaktadır. Nüfus yoğunluğu il genelinde 51, İl Merkezinde 195 dir.

BM raporuna göre yaşanabilirlik açısından Türkiye'deki kaliteli yaşanabilinecek beşinci şehri olan Eskişehir'in demografik yapısı şu şekildedir. ^[18]

Eskişehir Demografisi[19]
Madde	Türkiye Oranı	Eskişehir Oranı	İller Arasında Sırası
Yılık nüfüs artış hızı(binde):	18,3	9,6	49
Net İç Göç Oranı(Binde):	...	14,8	15
Toplam Doğurganlık	55	44	78
Bağımlılık oranı(yüzde)	2,5	1,7	80
Bebek Ölüm Oranı(Binde)	43	40	49
Okur Yazarlık Oranı(yüzde)	87,3	93	4
Üniversite mezunlarının oranı(yüzde)	7,8	8,6	7
Doktor başına kişi sayısı	764	630	5
Hastane yatağı başına kişi sayısı(2001)	430	245	4

[değiştir] Yeraltı zenginlikleri

[değiştir] Lületaşı

Lületaşı'nın Türkiye’de işlenebilir olanı yalnız Eskişehir’de bulunmaktadır. "Beyaz altın", "Deniz köpüğü" ve "Eskişehir taşı" gibi adlandırmalar lületaşının değerini, rengini, çıkış merkezini anlamlı bir biçimde ortaya koymaktadır.^[20] Lületaşı, magnezyum ve silisyum esaslı ana kaya parçalarının yerin muhtelif derinliklerindeki başkalaşım katmanları içinde, hidrotermal etkilerle hidratlaşması sonucunda oluşmuş değerli bir taştır. Lületaşı ve benzer minerallere, Yunanistan'daki bazı adalar, Moravya, Fransa, İspanya ve Fas ve ABD'de de rastlanmaktadır.

Eskişehir ilinin Karatepe, Sarıkavak, Türkmentokat, Gökçeoğlu köylerinde bulunan sahalarda, yüzeyle 300 metreyi aşan derinlikler arasında, içinde dağınık yumrular halinde lületaşı bulunan başkalaşım katmanlarına rastlanır.

Arkeolojik çalışmalar, lületaşının yaklaşık beşbin yıl öncesinden bilindiğini ve değişik amaçlarla kullanıldığını göstermiştir. Günümüzde Lületaşı süs eşyası ve özellikle pipo yapımında kullanılmaktadır. Pipo ile tütün içme alışkanlığının yaygınlaşması lületaşının tüm dünyada tanınmasını sağlamıştır.

[değiştir] Bor Madeni

Bölge, bor madeni yönünden de önemli rezervlere sahip olup, Kırka'da bulunan Tinkal madeni, işlenerek %33 oranında Boric Oxid (B₂O₃) elde edilmektedir. ^[21] Perlit, Manyezit, Kalsedon, Krom, Toryum ve Torit Eskişehir'de bulunan diğer madenlerdir.

[değiştir] Termal kaynaklar

Eskişehir, bulunduğu yerleşim yeri itibariyle sıcak su kaynaklarının tam üzerinde bulunmaktadır. Şehir merkezinde, "Sıcak Sular" olarak isimlendiren bölgede, doğal termal kaynaklar bulunmakta, çok sayıda hamam hizmet vermektedir.

Bu bölgede çarşı içerisindeki tulumbalardan sıcak su akmakta olup, su bir dönem yakın bölgelerdeki evlere de verilmiştir. Yine il sınırları içerisinde Sakarı Ilıcaları, Hasırca, Kızılinler, Uyuzhamam-Alpu,Alpanos-Seyitgazi, Çardak(Hamamkarahisar)-Günyüzü, Yarıkçı-Mihalıççık bilinen kaplıcalardır. ^[22]

[değiştir] Ulaşım

Şehir Türkiye'deki demiryollarının kavşak noktalrından biridir. Eskişehir istasyonuna günde dört yönden 60 kadar yük ve yolcu treni uğramaktadır.^[23] Haydarpaşa Garından Ankara yönüne giden tüm trenler Eskişehirden geçer. Hızlı trenin tamamlanmasıyla Eskişehir-Ankara arası 1 saat 15 dakika; Eskişehir-İstanbul arası 1 saat 30 dakika olacaktır. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havaalanı'nda THY ile İstanbul-Eskişehir arası seferleri 21 Haziran 2007 tarihinde başlamıştır.^[24] Eskişehir Anadolu Üniversitesi Havaalanı'ndan kalkan uçaklar Atatürk Havalimanı'na haftanın her günü uçmaktadır. Eskişehir’in ana karayolu bağlantısı İstanbul-Eskişehir-Ankara devlet yoludur. Adapazarı'ndan ayrılan bu yol güneye inerek Bilecik’ten geçer ve Bozüyük’ten doğuya yönelerek Eskişehir il sınırı içine girer. Tüm ili kuzeybatı-güneydoğu yönünde geçen bu yol il ulaşımının omurgasıdır. Merkez ilçe ve Sivrihisar bu yol üzerinde yer alır. İl’in diğer karayolu bağlantıları bu yoldan ayrılır. Eskişehir’de ulaşımı olmayan köy bulunmamaktadır. ^[25]

[değiştir] Önemli kentlere mesafeleri

Eskişehir'e demiryolu mesafeleri
	Mesafe	Saat
Eskişehir-İstanbul	375 km.	~4,5 saat
Eskişehir-Ankara	245 km.	~3,15 saat
Eskişehir-Ankara(Hızlı Tren)	264 km.	~1,15 saat
Eskişehir-İzmir	680 km.	~10 saat
Eskişehir-Kütahya	70 km.	~1 saat
Eskişehir-Mersin	823 km.	~19 saat

Eskişehir'e karayolu mesafeleri
	Mesafe	Saat
Eskişehir-İstanbul	315 km.	~6 saat
Eskişehir-Ankara	234 km.	~3 saat
Eskişehir-İzmir	461 km.	~7,5 saat
Eskişehir-Bursa	152 km.	~2,5 saat
Eskişehir-Afyonkarahisar	126 km.	~1,45 saat
Eskişehir-Kütahya	80 km.	~1 saat

[değiştir] Kent içi ulaşım

Daha fazla bilgi: Eskişehir Tramvay Hattı

Kent içi toplu ulaşım Büyükşehir Belediyesi’nin yetki ve sorumluluğundadır. Toplu ulaşım hizmetlerinin hat ve güzergâhları ile birbirini tamamlaması için otobüs tramvayda ulaşım hizmet bütünlüğü sağlanmıştır. Tüm toplu taşıma araçlarında bilet yerine geçen Eskart adlı elektronik bir kart Eskişehir ulaşımının bütünlüğünü sağladığı gibi ulaşımı hızlandırmaktadır. Şehirde ayrıca Porsuk nehri üzerinde gezen gezi amaçlı botlar da bulunmaktadır. Bu botların yakın zamanda ulaşım aracı olarak kullanılması planmaktadır.

Belediye otobüsleri vasıtasıyla şehrin hemen her yerine ulaşım sağlanabilir. Belediye otobüslerinden aynı biletle 45 dakika içinde aynı yöne giden tramvaya ücretsiz aktarma da mümkündür. Bu sayede toplu taşıma araçları ile tek biletle şehrin her yerine ulaşım mümkündür. Eskişehir Tramvay Hattı iki hattan oluşan ve şehrin iki üniversitesini birbirine bağlayan toplam 26 duraktan oluşan ulaşım ağıdır. Toplam hat uzunluğu 15 km'dir ve şehiriçi ulaşımda önemli bir yeri bulunmaktadır.

[değiştir] Ekonomi ve sanayi

Sosyo-ekonomik gelişmişlik açısından Türkiye'nin önde gelen illerinden biri olup, 32 Milyon m² alanı içinde 228 kuruluş ile faaliyet gösteren Türkiye'nin en büyük Organize Sanayi Bölgeleri'nden birine sahiptir.^[27] 1950'lelerin sonundan bu yana il ekonomisinin temelini oluşturan sanayisinin geçmişi, Bağdat Demiryolu'nun yapımı sırasında 1894'te kurulan Cer Atölyesi'ne kadar uzanır.

İlde büyük devlet işletmelerinin yanısıra 1960 sonrasında hız kazanan yerel sermaye yatırımlarıyla gerçekleşmiş çok sayıda özel kuruluş bulunur. Başlıca sanayi dalları gıda, tekstil, lokomotif, makine imalat, tuğla, kiremit ve çimentodur. Sanayi kuruluşlarının hemen hemen hepsi şehir merkezinde toplanmıştır.^[28] Ayrıca kentte lokomotif ve motor , basma, şeker, çimento tuğla ve kiremit, un, bisküvi ve şekerleme, beton direk, uçak bakımı ve onarımı(tusaş), sirke ve şarap, sunta ve mobilya, buzdolabı ve soba fabrikaları mevcuttur. Ayrıca bu fabrikalardan başka organize sanayi bölgesinde değişik üretimler yapacak fabrikalar bulunmaktadır. Küçük sanayi sitesinde, ağaç işleri, madeni eşya, dökümcüler ve çeşitli imalat ve iş tezgahları vardır. İlin sanayi çarşısında, oto motor tamir ve bakım atelye ve tezgahları mevcuttur. 2006 yılı sonu itibariyle şehirde çalışan sendikalı işçi sayısı ise 48.790 dır.^[29]

İl 2007 yılında yaptığı 472 milyon 118 bin dolarlık ihracatıyla ülke genelinde 19. sırada yer aldı. 2007 yılında yapılan ihracatın yaklaşık 7 milyon doları tarım, 450 milyon doları sanayi ve 15 milyon doları da madencilik sektörlerinde yapılmıştır. ^[30]

[değiştir] Tarım

Şehir önemli tarım merkezlerinden biridir. Tahıl üretiminde önemli paylara sahip olan şehir, şeker pancarı gibi bitkilerin üretiminde de önemli yer teşkil etmektedir. Şehre düşen yıllık yağış miktarının azlığından dolayı sahip olunan arazinin tümüne her yıl ekim yapılamamaktadır. Şehirde sulamaya elverişli alan 202 609 ha.dır. Toplam sulanan arazi ise 132.178 ha.dır. ^[31]

[değiştir] Hayvancılık

2002 yılı DİE verilerine göre, şehirde 407 bin koyun, 96 bin sığır ve 28 bin Ankara keçisi vardı. Bu verilere göre, ülkedeki Ankara keçisi varlığının yüzde 10.7'si Eskişehir ilinde bulunmaktadır. Şehir başta İstanbul olmak üzere birçok tüketim merkezinin canlı hayvan gereksinimini karşılar. Başlıca hayvansal ürünler et, süt, deri ve tiftiktir. 2002'de Türkiye tiftik üretiminin yüde 8.2'si Eskişehir ilinde gerçekleştirildi. İlde arıcılık, tavukçuluk ve ipekböcekçiliği de yapılmaktadır. İlin yaş ipek kozası üretimideki payı ise yüzde 8'dir. ^[32]

[değiştir] Ticaret

İldeki önde gelen ekonomik etkinliklerden biri de ticarettir. Şehrin dışarıya sattığı başlıca ticari mallar tarım ürünleri, ham ve konsantre halde çeşitli cevherler, şeker, bisküvi, çimento, buzdolabı, motorlu kara taşıtları ve lületaşından yapılmış hediyelik eşyalardır. Başlıca ithal malları ise kazanlar, makineler, mekanik cihazlar; elektrikli makine ve cihalar; kara taşıtları; plastikler ve mamulleri; dericilikte ve boyacılıkta kullanılan malzemelerdir. ^[33]

[değiştir] Madencilik

Yer altı zenginliği Eskişehir'in önemli ekonomik kaynaklarından biridir. Madencilik ilin sanayisinin gelişmesinde ve yıllar içinde ihracatın artışında önemli bir yere sahiptir. İl genelindeki önemli maden rezervlerinden bazıları; manyezit, krom, bor, kil, mermer ve lületaşıdır.

Lületaşı yıllar boyunca yurt dışına işlenmeden ihraç edildikten sonra, 1970'lerde ham olarak ihracatının yasaklanmasıyla birlikte, ildeki atölyelerde işlenerek pipo ve süs eşyası haline getirilmiş ve işlenmiş şekilde ihraç edilmeye başlanmıştır. Sepiolit madeni de Eskişehir'in önemli yer altı zenginliklerindendir.

Krom madeni, Eskişehir'in diğer önemli yer altı zenginliklerinden biridir. Çelik ve diğer maddelerin kaplanmasında, savunma sanayiinde, refrakter malzeme üretiminde ve çeşitli kimyasallarda kullanılmaktadır.

İldeki önemli bir maden ise Etibank Kırka Boraks İşletmesi tarafından çıkarılan bor tuzlarıdır.

Ayrıca tuğla, kiremit ve seramik üretmek için kullanılan kil, ildeki sahi olduğu önemli rezervlerden biridir.^[34]

[değiştir] Medya

Ayrıca bakınız: Eskişehir'de yerel medya

Şehirde günlük olarak çıkan 8 yerel gazete bulunmaktadır.^[35] Bu gazeteler şehirde ve bölgede yaşanan haberlere yer vermektedir. Ayrıca haftalık yayın yapan bölgesel ücretsiz Midas Gazetesi ve aylık yayın yapan Objektif ve Bakış gazeteleri bulunmaktadır. Şehrin Kanal 26, Es Tv ve TvA (Anadolu Üniversitesi Televizyon Kanalı) adında üç adet yerel tv kanalı bulunmaktadır. Ayrıca yurt genelinde yayın yapan Atv, NTV ve TRT kanallarının temsilcilikleri şehirde bulunmaktadır.

[değiştir] Kültür ve sanat

Eskişehir, üniversite kenti olması nedeniyle sosyal aktivite yönünden oldukça zengindir. BM raporuna göre yaşanabilirlik açısından Türkiye'deki kaliteli yaşanabilinecek 5. şehridir.^[36] Şehirde Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Şehir Tiyatroları'nın 3 sahnesi vardır. Birincisi Haller Gençlik Merkezi Tepebaşı Sahnesi 'dir. 27 Mart 2001 Dünya Tiyatrolar Gününde açılmıştır. Tek sahneye sahip olup salon 202 kişiliktir^[37]. Şehir Tiyatrolarının Oyunları sergilenmektedir. Bir diğeri İki Eylül caddesinde bulunan B.S.M. Turgut Özakman Tiyatro Salonu 'dur. 9 Nisan 2002 tarihinde açılmıştır. Sahne 178 kişiliktir^[37]. Şehir Tiyatrolarının etkinlikleri gerçekleşmekte olup ayrıca fuaye, sergi, seminer ve toplantı amaçlı da kullanılmaktadır. Sonuncusu ise Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı Tiyatro Salonu 'dur. Belediye başkanı Yılmaz Büyükerşen tarafından belediye Sanat ve Kültür Sarayına dönüştürülen bina önceki belediye tarafından düğün salonu amaçlı yapılmış fakat maddi yetersizlikten dolayı atıl bir durumda bırakılmıştır. Tiyatro Salonu 569 kişiliktir^[37]. Merkezde Şehir Tiyatroları etkinlikleri gerçekleşmekte ve ayrıca Devlet Opera ve Bale etkinlikleri gerçekleşmektedir.

Ayrıca şehirde 3 adet kültür merkezi bulunmaktadır. İlki İki Eylül Caddesi'nde bulunan Yunusemre Kültür Merkezi'dir. Çeşitli tiyatro, seminer ve gösterilerin yapıldığı bir merkezdir. Bir diğeri eski hal olan ve Büyükşehir Belediye Başkanı Yılmaz Büyükerşen tarafın kültür merkezine çevrilen Anadolu Üniversitesine yakınlığından dolayı öğrenciler tarafındanda büyük rağbet gören Haller Gençlik Merkezi'dir. Diğer bir kültür merkezi ise Atatürk Kültür Merkezi'dir.

Şehir sinema salonu yönünden de oldukça zengindir. Şehirde Kanatlı Alışveriş Merkezi Tüze Sinemaları, Kılıçoğlu Sineması, Eskişehir AFM Migros, Cinemars Sinemaları(Neo AVM), Eskişehir Arı Sineması, Sinema Anadolu (A.Ü'ne aittir.) ve Cinebonus (Espark AVM) sinema salonları bulunmaktadır.

İlin Akarbaşı mahallesinde bulunan Halk Eğitim Merkezinde halkın ihtiyacı ve isteği doğrultusunda ücretsiz kurslar verilmektedir. Açılan bazı kurs programları şunlardır: Biçki-dikiş, çiçek yapma, seramik, fotoğrafçılık, yabancı dil, müzik, halk oyunları... Bu kurslarda 60 kadar eğitimci ve öğretmen görev yapmakta olup, yılda 3000 kişi yararlanmaktadır.^[38]

[değiştir] Uluslararası Eskişehir Festivali

Uluslararası Eskişehir Festivali , Zeytinoğlu Eğitim, Bilim ve Kültür Vakfı tarafından ilk kez 1995 yılında düzenlenmiştir. Müzik, dans, tiyatro gibi çeşitli sanat dallarıyla çocuk etkinliklerine yer veren; her yıl ekim ya da kasım ayında düzenlenip 9 gün sürmektedir. 2001 yılından beri Zeytinoğlu Vakfı ile Eskişehir Kentsel Gelişim Vakfı işbirliğiyle gerçekleştirimektedir.^[39] Uluslararası Eskişehir Festivali yapıldığı 12 sene boyuncatoplam 4092 yerli ve yabancı sanatçıya ev sahipliği yapmıştır^[39]. Başlangıcından bu yana 2002 yılında İspanya, 2003 yılında Avusturya, 2004 yılında İtalya, 2005 yılında Rusya Fedarasyonu, 2006 yılında Finlandiya ve 2007 yılında Portekiz festivale konuk ülke olarak katılmıştır. Eskişehir'de festivalin düzenlendiği mekanlar:

Anadolu Üniversitesi^[39]

• Atatürk Kültür Merkezi Opera ve Bale Salonu (kapasite: 482)
• Sinema Salonu (kapasite: 400)
• Spor Salonu (kapasite: 870 +)

Kent Merkezi^[39]

• Büyükşehir Sanat Merkezi Tiyatro Salonu (kapasite: 178)
• Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı Konser Salonu (kapasite: 492)
• Eskişehir Büyükşehir Belediyesi Sanat ve Kültür Sarayı Tiyatro Salonu (kapasite: 569)

[değiştir] Gece hayatı

Öğrenci kenti olan Eskişehir’de gece hayatı, eğitim - öğretimin aktif olduğu dönemlerde daha canlıdır. Açılan barlar ile birlikte eski fabrikalar bölgesi gece hayatının merkezi haline gelmiştir. Eskişehir’de gençlere yönelik, canlı müzik yapılan barlar rağbet görmektedir. Canlı müzik yapılan bu barlarda sıklıkla tanınmış sanatçıların konser vermesi, çevre şehirlerden de ilgi görmekte, etkinliklere katılım sağlanmaktadır.

[değiştir] Gezilecek yerler

Kentte birçok mesire alanı bulunmaktadır. Bunlardan bazıları şunlardır: Fidanlık orman içi dinlenme yeri, bademlik, Musaözü Barajı, şelale (kalabak) orman içi dinlenme yeri, karataş orman içi dinlenme yeri, çatacık orman içi dinlenme yeri, hasırca, kalabak başı, şoförler çeşmesi, regülatör.^[40]

Odunpazarı semtinde bulunan Kurşunlu Külliyesi Osmanlı dönemi eseridir. 1525 yılında Kanuni Sultan Süleyman'ın veziri Çoban Mustafa Paşa tarafından yaptırılmıştır. Cami çevresinde medrese ve kervansaray vardır. Osmanlı Devletinin kurucusu Osman Beyin kayınpederi olan Şeyh Edebali' nin türbesi şehrin Odunpazarı semtindeki Odunpazarı mezarlığı' nın içinde bulunmaktadır. Türbe, II. Abdülhamit tarafından restore edilmiştir.

Şehirde çeşitli müzeler de bulunmaktadır. Bunlardan biri şehirde bulunan antik eserlerin yer aldığı Eskişehir Arkeoloji Müzesi'dir. Ayrıca Çağdaş Cam Sanatları Müzesi, Pessinus Müzesi, Seyitgazi Müzesi, Yunus Emre Müzesi, Eskişehir Atatürk ve Kültür Müzesi, Tayyare Müzesi/Hava Müzesi, Osmanlı Evi Müzesi ve Karikatür müzesi, İnönü Savaşları Karargah Müzesi bulunmaktadır.^[41]

[değiştir] Odunpazarı evleri

Ana madde: Odunpazarı Evleri

Odunpazarı semtinde koruma altına alınan tarihi Osmanlı evleridir. Odunpazarı Evleri Yaşatma Projesi kapsamında Beyler Sokak’ta bulunan 27 evin çatı ve dış cephe restorasyonu yapılmıştır.^[42] Yapılacak 2. Etap çalışmalarında 3 sokakta 13'ü tarihi eser niteliği taşıyan 37 binanın sağlıklaştırma ve restorasyon çalışması yapılacaktır. Çalışmalar sonucunda Eskişehir'e yılda 250 bin turist, 5 bin kişilik istihdam ve 50 milyon YTL'lik ekonomik girdi sağlaması planlanmaktadır.^[43]

[değiştir] Gelenek ve görenekler

Evlenme törenleri temel çizgileriyle aynı kalmakla birlikte il merkezinde ilçe ve köylerde bazı değişiklikler gösterir. İl merkezinde söz kesme, nişan, nikah ve düğünle evlenme töreni tamamlanır.

• Söz Kesme: Oğlan evinin kız evine dünür gitmesi ve olumlu sonuç almasıdır. Söz kesmeden önce iki aile arasındaki ilişki(dünür) tabir edilen elçiler aracılığı ile kurulur.
• Nişan: Genellikle kız evinde yapılır. Oğlan ve kız evinin akraba ve dostları katılır. Davetliler önünde oğlan ve kıza nişan yüzükleri takılır. Geline çeşitli hediyeler verilir.
• Nikah: Genellikle Belediye nikah salonunda nikah memuru nikah şahitleri ve davetliler huzurunda yapılır. Nikah defterine imza töreninden sonra gelin ve damat tebrik edilir. Davetlilere nikah şekeri dağıtılır.
• Düğün: Nikah akşamı düğün salonunda yapılır. Davetlilere pasta, meyva ve meşrubat ikram edilir. Geline çeşitli hediyeler verilir. Düğün salonunda hazırlanan program izlenir. Oyunlar edilir, dans edilir. Davetliler gelin ve damadı tebrik eder ve düğün töreni sona erer.^[44]

Şehirde sevilen ve beğenilen yöresel halk oyunları şunlardır: Yoğurdum, Kırka Zeybeği, Eskişehir Kadınlar Zeybeği.^[45]

[değiştir] Geleneksel el sanatları

Yörede kilim, halı, seccade, heybe ve çuval dokunur. Ayrıca çorap, eldiven, kese, takke ve başlık örgüler gelişmiş durumdadır. Çorap örgülerde "Sıçan dişi, arpalı, bal peteği, kestane kabuğu" motifleri görülür. Gelişmiş el sanatlarından biride Lületaşı işlemeciliğidir. Lületaşından yapıln kolye, bilezik, ağızlık, pipo turistik eşya olarak ün kazanmıştır. ^[46]

[değiştir] Yerel etkinlikler

• Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası: 6-10 Mayıs
• Atatürk'ün Eskişehir'e Gelişi: 21 Haziran
• Eskişehir'in Kurtuluşu: 2 Eylül
• Uluslararası Eskişehir Festivali: 2-10 Ekim

[değiştir] Yöresel Yemekleri

Kafkas, Kırım, Balkan göçmenleri beslenme düzeninin oluşmasına katkılarda bulunmuştur. Bir bakıma, çeşitli beslenme alışkanlıkları bir diğerini etkileşmiştir. Şehrin yemek türlerinden bazıları:

• Sütlü Ovmaç Çorbası, Haşhaşlı Dolama, Haşhaşlı Bükme, Toyga Çorbası
• Göceli Tarhana, Islat Tarhana, Düğü Köftesi Çorbası, Kelem Dolması, Harşıl, Katlama Böreği
• Kuzu Sorpa, Üyken Börek, Kaşık Börek, Çiğbörek, Göbete (Köbete), Sarıburma, Cantık, Kavurma Börek, Kıygaşa (Kırım - Tatar mutfağı)

Ayrıca met helvası ve nuga helvası ilin kendine özgü damak tadlarından biridir.^[47]

[değiştir] Eğitim

Ayrıca bakınız: Eskişehir'deki kütüphaneler

Eskişehir eğitim seviyesi yüksek bir ildir. Okuma yazma oranı % 95, ilköğretimde okullaşma oranı % 100 dür. Kadın okur-yazar oranı ise % 89 dur. Eskişehir; Ankara, İstanbul, İzmir ve Mersin gibi 2 tane üniversiteye sahip olan nadir illerdendir. Eskişehir'de halka açık faaliyet gösteren ve Turizm İl Müdürlüğü'ne bağlı 2 adet kütüphane bulunmaktadır. Eskişehir İl Halk Kütüphanesi 1 Haziran 1926'da kurulmuştur. Kütüphanedeki kitap sayısı 53.438'dir. Diğeri Osmangazi İl Halk Kütüphanesi Osmangazi mahallesindeki eski bir binada faaaliyet göstermektedir.

İlde 19 adet anaokulu bulunmaktadır. Bunlardan 13'ü resmî anaokulu diğer 6'sı ise özel anaokuludur. Bu okullarda 795'i erkek ve 661'i kız olmak üzere toplam 1456 öğrenci bulunmaktadır. Şehirde 154 adet anasıfı bulunmaktadır. Bunlardan 150'si resmî anasınıfı, diğer 4'ü ise özel anasınıfıdır. Bu sınıflarda 2152'si erkek, 1994'ü kız olmak üzere toplam 4146 öğrenci bulunmaktadır. Okul öncesi okullaşma oranı %29,59'dur.^[48]

İlde 240 ilköğretim okulunda 43.147'si erkek 40.423'ü kız olmak üzere toplam 83.570 öğrenci okumaktadır.^[49]

İlde 25 adet genel lise, 11 anadolu lisesi, 1 anadolu güzel sanatlar lisesi, 1 fen lisesi, 1 sosyal bilimler lisesi, 1 spor lisesi, 2 anadolu öğretmen lisesi, birçok sayıda meslek lisesi ve 7 özel lise bulunmaktadır. Bu okullarda 8.487'si erkek, 10.081'i kız olmak üzere toplam 18.568 öğrenci bulunmaktadır.^[50]

İldeki Yükseköğretimin temelleri, 1958 yılında Eskişehir İktisadi ve Ticari İlimler Akademisinin kuruluşu ile atılmıştır. Akademinin kuruluşu ile şehir büyük hareketlilik kazanmış, kabuk değiştirmeye başlamıştır. 1982 yılında kurum Anadolu Üniversitesi'ne dönüşmüştür. Osmangazi Üniversitesi ise 1993 yılında tıp, mühendislik, mimarlık ve fen edebiyat fakültelerinin Anadolu Üniversitesinden ayrılmasıyla kurulmuştur. İlde bulunan iki üniversitede 19 fakülte 12 yüksekokul bulunmaktadır. İldeki üniversitelerde örgün öğretimde 38.989 öğrenci eğitim görmektedir. Anadolu Üniversitesi'ndeki Açıköğretim öğrenci sayısı 1.047.350'dir. Eskişehir'e kültürel ve sosyal bir canlılık getiren üniversiteler üniversite dışına açık bu tür etkinlikleri devam ettirmekte şehre ayrı bir canlılık kazandırmaktadır..^[51]

İldeki üniversiteler:

• Anadolu Üniversitesi
• Osmangazi Üniversitesi

(*)Veriler 2007 yılı verileridir.

[değiştir] Sağlık ve sosyal hizmetler

[değiştir] Sağlık kuruluşları

Kent merkezinde toplamda 2882 yatak kapasitesine sahip 6 adet kamu, 3 adet özel hastane bulunmakta, 2 özel hastenenin de inşaatı devam etmektedir. Ayrıca 16 adet Toplum Sağlığı Merkezi, 56 adet Aile Sağlığı Merkezi, 208 adet Aile Sağlığı Birimi, 61 Sağlık Evi, 1 Verem Savaş Dispanseri, 1 ÜSEM (AÇ-SAP) ve 1 Halk Sağlığı Laboratuarı mevcuttur.^[52]

[değiştir] Göstergeler

Şehirde doktor başına düşen nüfus 630 kişi olup^[53], 1996'daki sosyo-ekonomik gelişmişlik araştırmalarındaki bilgilere göre, bebek ölüm oranı binde 64, diş hekimi başına düşen nüfus 5450, eczane başına düşen nüfus 3090, hastane yatağı başına düzen nüfus ise 370'dir. .^[54]

Şehir ayrıca Aile Hekimliği uygulamasında pilot il olarak seçilmiş, Türkiye'de sistem ilk kez Eskişehir'de uygulanmıştır.^[55]

[değiştir] Spor

Ayrıca bakınız: Eskişehirspor

Şehirde 110 adet tescilli spor kulübü bulunmaktadır.^[56] Bu kulüplerde atıcılık, atletizm, basketbol, boks, bisiklet, eskrim, futbol, güreş, halter, judo, karete, tekvando, tenis, voleybol ve yüzme gibi spor dallarında faaliyet yapılmaktadır. Şehirde bu branşlardaki lisanslı sporcu sayısı toplam 19.667, antrenör sayısı 54, hakem sayısı 973 dür.^[57]

Eskişehir'de futbol çok önemli bir yer tutmaktadır. Kırmızı Şimşekler takma ismini kullanan ve başarılı olduğu yıllardan, tüm Türkiye'de taraftar kitlesi bulunan Eskişehirspor, şehrin üst düzeyde tek takımıdır. Eskişehirspor Turkcell Süper Lig 'de mücadele etmektedir. Karşılaşmalarını 18.608^[58] kişilik Eskişehir Atatürk Stadı'nda oynamaktadır. Türkiye'nin ışıklandırmalı stadlarındandır.

Eskişehirspor Türkiye 1. Liginde (Süper Ligde) hiç şampiyon olamamış fakat 3 defa 2.lik, 4 defa da 3.lük alarak diğer Anadolu takımları için kırılması güç bir rekora imzasını atmıştır. 1 Türkiye Kupası, 1 Cumhurbaşkanlığı Kupası ve 3 Başbakanlık Kupası bulunmaktadır. Avrupa kupalarında en iyi başarısı ise 1974-75 sezonunda elde ettiği Balkan Kupası 2.liği olmuştur. ^[59] Uzun süredir 2. ligde mücadele eden takım, 2007-2008 sezonunda playoff şampiyonu olarak Turkcell Super Lig'e 12 yıl aradan sonra yükselmiştir.

[değiştir] Yerel yönetim

Şehirde 1 Aralık 2003'te atanan Kadir Çalışıcı Eskişehir Valisi olarak görev yapmaktadır.^[60] 1854'te kurulmuş, 9.9.1993 tarihinde yayınlanan 504 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile Büyükşehir statüsüne kavuşmuş Eskişehir Belediyesi'nde ise Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen görev yapmaktadır.^[61] Eskişehir Büyükşehir Belediyesi bünyesi altında Odunpazarı ve Tepebaşı alt belediyelerinin de bulunuduğu, Büyükşehir Belediye Meclisi tarafından idari kararlar alınmaktadır. Eskişehir ilinde toplam 17 belediye ve 390 köy bulunmaktadır.^[62]

Eskişehir belediye başkanları [63]
İsim	Görev Yılı
Prof. Dr. Yılmaz Büyükerşen	1999-
Aydın Arat	1994-1999
Selami Vardar	1989-1994
Sezai Aksoy	1984-1989
Hicri Sezen	1977-1984

22 Temmuz 2007'de yapılan genel seçimlerde Eskişehir üç milletvekilini Türkiye Büyük Millet Meclisi'ne göndermiştir.^[64]

Bu milletvekilleri ve partileri şöyledir:

• Kemal Unakıtan, Hasan Murat Mercan, Emin Nedim Öztürk (Ak Parti)
• Hüseyin Tayfun İçli (DSP)
• Fehmi Murat Sönmez (CHP)
• Beytullah Asil (MHP).

[değiştir] Kardeş şehirler

• Pacu, Güney Kore Cumhuriyeti^[65]
• Changzhou, Çin^[66]
• Kazan, Tataristan Cumhuriyeti^[67]
• Akmescit, Kırım Özerk Cumhuriyeti^[68]

[değiştir] Ayrıca Bakınız

• Eskişehir (il)
• Eskişehir Atatürk Stadı
• Eskişehir'li Tanınmış Kişiler
• Doktorlar Caddesi
• Tülomsaş
• Eskişehir'in mahalleleri
• Haller Gençlik Merkezi
• Porsuk Çayı
• Akbaş
• Devrim (otomobil)
• Çağdaş Cam Sanatları Müzesi

[değiştir] Galeri

Aslına uygun restore edilmiş bir Odunpazarı Evi	Gökmeydan Mahallesi'nde bir park	Büyükşehir Belediyesi tarafından uygun mimaride yapılmış evler	Gökmeydan Mahallesi'nde Estram durağı
Kasım 2006, Porsuk Çayı	Reşadiye Camisi	Şehirde bulunan havuzlardan biri	Doktorlar Caddesi

[değiştir] Kaynaklar

[değiştir] Dış bağlantılar

Resmî Kurumlar:

• Eskişehir Valiliği
• Eskişehir Büyükşehir Belediyesi
• Eskişehir Sanayi Odası
• Eskişehir Emniyet Müdürlüğü

Eğitim Kurumları:

• Eskişehir Fatih Fen Lisesi
• Eskişehir Salih Zeki Anadolu Lisesi
• Eskişehir Kılıçoğlu Anadolu Lisesi
• Eskişehir Anadolu Lisesi
• Eskişehir Maarif Koleji/Anadolu Lisesi Mezunlar Derneği

Fotoğraf Galerileri

• Fotoğrafar

	Eskişehir merkez belde ve köyleri
İl: Eskişehir • İlçe Merkezi: Eskişehir Eskişehir ilinin merkez köyleri Atalan • Atalantekke • Avdan • Avlamış • Doğankaya • Gökdere • Kalkanlı • Kanlıpınar • Karacaşehir • Karagözler • Karapazar • Karatepe • Karaçay • Keskin • Kozlubel • Kuyucak • Kıravdan • Kızılcaören • Kızılinler • Mollaoğlu • Musaözü • Sevinç • Sultandere • Süpüren • Tandır • Taycılar • Turgutlar • Türkmentokat • Uludere • Uluçayır • Yukarıkalabak • Yukarıkartal • Yukarısöğütönü • Yukarıçağlan • Eskişehir ilinin ilçeleri Eskişehir • Alpu • Beylikova • Çifteler • Günyüzü • Han • İnönü • Mahmudiye • Mihalgazi • Mihalıçcık • Sarıcakaya • Seyitgazi • Sivrihisar Eskişehir Valileri Ali Nihat Bey (1923-1925) | Cemil Bey (1925-1927) | İsmail Hakkı Bey (1927-1935) | Talat Öncel (1935-1936) | Kadri Üçok (1936-1938) | Yahya Sezai Üçok (1938-1939) | Şükrü Yaşin (1939-1941) | İsmail Hamit Oktay (1941-1943) | Daniş Yurdakul (1943-1949) | Ahmet Kınık (1949-1950) | Arif Özgen (1950-1959) | İbrahim Tevfik Kutlar (1959-1960) | Gen.Süleyman Utkun (1960-1960) | Raşit Demirtaş (1960-1960) | İhsan Özalp (1960-1962) | İhsan Tekin (1962-1966) | Osman Meriç (1966-1967) | Mustafa Karaer (1967-1971) | Mehmet Saraçoğlu (1971-1975) | Münir Raif Güney (1975-1978) | Ahmet Nazif Demiröz (1978-1979) | Naim Cömertoğlu (1979-1982) | Halil Ömeroğlu (1982-1984) | Hanifi Demirkol (1984-1988) | Bahaeddin Güney (1988-1992) | Ali Fuat Güven (1992-1999) | Sami Sönmez (1992-1999) | Dr.Kadir Koçdemir (vekil) (2003-2003) | Kadir Çalışıcı (2003-)