Çayır köpeği

Vikipedi, özgür ansiklopedi

Çayır köpeği Korunma durumu: Yakın tehdit altında (LR/nt)
Bilimsel sınıflandırma
Alem: Animalia (Hayvanlar) Şube: Chordata (Kordalılar) Sınıf: Mammalia (Memeliler) Takım: Rodentia (Kemiriciler) Familya: Sciuridae (Sincapgiller) Cins: Cynomys Rafinesque, 1817
Türler
Cynomys gunnisoni Cynomys leucurus Cynomys ludovicianus Cynomys mexicanus Cynomys parvidens

Çayır köpeği (Cynomys), sincapgiller familyasına ait Kuzey Amerika'nın otlaklarında doğal olarak bulunan bir kemirici hayvan cinsidir.

İri gövdesi kuyruğuyla beraber yaklaşık olarak 30-40 cm boylarındadır. ABD, Kanada ve Meksika'da yaşarlar. Amerika'da birkaç doğu bölgede bulunsalar da, daha çoğunlukla Mississippi nehrinin batısında yerleşim gösterirler.

Konu başlıkları 1 Etimoloji 2 Yaşam ve davranış 3 Önemleri 4 Tutsaklıkları 5 Popüler kültürde 6 Resim galerisi 7 Dış bağlantılar 7.1 Referanslar ve dipnotlar

[değiştir] Etimoloji

Çayır köpekleri, isimlerini yaşadıkları habitatdan ve köpek havlamasına benzer olan bağırışlarından alırlar. Latince adları Cynomys, Yunanca'da "fare köpek" anlamına gelir.

[değiştir] Yaşam ve davranış

Çayır köpekleri büyük koloniler halinde yaşarlar, koloniler yüzlerce dönüm araziye yayılabilirler. Aileler genelikle 1 erkek ve onun hükmettiği 2 ila 4 dişiden oluşur. Yavrular eşeysel olgunluğa 3 yaşları civarında ulaşır, üçüncü kışlarında baskın erkek koloninin diğer taraflarında ailesini kurmak üzere yavruyu aileden uzaklaştırır. Baskın erkek, ailesinin sınırlarını rakip çayır köpeklerinden korur, tartışmalar kavgayla çözümlenir.

Çayır köpekleri avcıları olan porsuklara ve yılanlara karşı da oldukça sinirlidirler. Sosyal hayvanlardır, birbirlerini oldukça sık ziyaret ederler ve selamlaşmaları bir çeşit öpüşme şeklindedir.^[1]

Çayır köpeklerinin yuvaları olan tünel sistemleri, yağmur suyunun yataktan akmasını ve erozyonu engeller, otlamayla sıkışmış olan bölgelerde toprağın kompozisyonunu değiştirebilir. Tünellerin genellikle birkaç odası olur, dikey olarak 5 metreye, yatay olarak 30 metreye kadar uzayabilir. Tünellerin bir tarafının yüksek, diğer tarafının alçak olan yapısı nedeniyle içeride sürekli temiz hava bulunur.

Çayır köpekleri, oyuklarının çevresini izole etmek için otlarla çevrelerler, yuvaları için kazdıkları toprak yığınını deliğin çevresine yığarlar. Bu tümsekleri etrafı gözlemek için kullanırlar.^[2]

Çayır köpekleri avcılarına karşı da uyum sağlamışlardır. Dikromatik görme özelliklerini kullanarak, avcılarını uzaktan görürler ve yüksek sesle tehlike alarmı verirler. Bilim adamları bu ses sistemli iletişimin avcılara özel olduğunu ispatlamışlardır.^[3]

Çayır köpekleri ayrıca kolonilerin etarflarındaki bitkileri de temizlerler, bunun sebebinin avcılarına karşı daha iyi gözlem yapmak olduğu sanılmaktadır.^[4]

Çayır köpekleri, bazı böcekleri yeseler de, çoğunlukla otçul olarak beslenirler. Öncelikli besinleri otlar ve çiçekli bitkilerin sürgünleridir.

Çayır köpekleri her yıl 4 üzerinde yavru meydana getirirler, yavrular doğduklarında kör ve tüysüzdürler, yaklaşık 30 gün annelerinin yanında bakılırlar.

[değiştir] Önemleri

Ekologlar, bu kemirici türünün "anahtar tür" olduğunu düşünmektedirler. Önemli avcı türlerin, öncelikle kara ayaklı gelincik, ova tilkisi, altın kartal, porsuk ve pas atmacası gibi türlerin besinlerini oluşturmaktadırlar.

Diğer türlerden, dağ yamurkuşu ve de oyuk baykuşları çayır köpeklerine yuvalama alanları için güvenirler. Hatta otlayan türlerden, bizonlar, antiloplar ve katır geyikleri, çayır köpekleriyle aynı alanlarda otlama eğilimi gösterirler. Bu türlerin, çayır köpeklerinin sonrasında bıraktıkları otlak alanlarını tercih ettikleri sanılmaktadır.

Kolonilerindeki sayılarının 400 milyon civarında olduğu fakat, bu sayının zehirlenmiş ürünler ve ekili alanların yok olması yüzünden azaldığı bilinmektedir. Bu nedenle onları avlayan bazı hayvanlar korkutularak kaçırtılmaktadır.

Ekolojik önemlerine rağmen, sık sık büyük hayvan çiftliği sahiplerince ürünlere zarar verdikleri gerekçesiyle yok edilmektedirler.^[5]

Çayır köpekleri, çiftçiler ve hayvan çifliği sahipleri tarafınca bulundukları alanlarından sürülmektedirler. Günümüzdeki azalmış tür sayıları bunun bir sonucudur.

[değiştir] Tutsaklıkları

2003'e kadar, öncelikle kara kuyruklu çayır köpeği başta olarak, vahşi doğalarından alınıp, Kanada, Amerika, Japonya ve Avrupa'daki bazı ekzotik hayvan dükkanlarına gönderilmekteydiler. Yeraltı yuvalarındaki her kaynaktan yavrular vakum cihazlarıyla alınmakta, doğal hayatlarından koparılmaları pazar taleplerinin sonucunda olmaktadır.

Ev hayvanı olarak bakılmaları zordur, düzenli dikkat ve çok özel beslenme gerektirirler. Tutsaklıkları sırasında doğurmaları güçtür, fakat bunun için bazı fırsatlar olabilir. Her yılın birkaç ayı kızışma dönemlerine girerler, kişilikleri kendilerini savunma yönünde ve kızışma sinirliliği olarak değişir. Çayır köpekleri ihtiyaçları doğrultusunda çok üreyen hayvanlardır. Kolonlerine onları görmeye gelen insanlara, isimlerinin doğrultusunda "havlayarak" yanıt verirler.

Çayır köpeklerinin esarete alınmasına 2003'ün başlarına kadar izin verilmiş; ticaretlerinin yapılamayacağı ya da veterinere karantina prosüdürlerine uymadan götürelemeyeceği bildirilmiştir.

[değiştir] Popüler kültürde

"Dramatik çayır köpeği" adıyla bilinen ve internette yayımlanan bir videoda, çayır köpeği aniden onu çeken kameraya dönmektedir. Klip 2001 yılında Japan televizyonu sabah programı "Hello! Morning"'de yayımlanmıştır. [2]

[değiştir] Resim galerisi

Yuvadan çıkan genç bir çayır köpeği.

Çayır köpekleri etraflarına meraklı hayvanlardır.

Gözlem yapan bir çayır köpeği.

Bir çayır köpeği ailesi.

[değiştir] Dış bağlantılar

• Çayır köpeği videoları
• İtalyan çayır köpeği topluluğu
• Çayır köpeği hakkında, ingilizce
• "Dramatik çayır köpeği" videosu

Wikimedia Commons'da Çayır köpeği ile ilgili çoklu ortam kategorisi bulunur.

Wikispecies'de Çayır köpeği ile ilgili taksonomi bilgileri bulunur.

[değiştir] Referanslar ve dipnotlar

1. ^ Mondadori, Arnoldo Ed. Great Book of the Animal Kingdom. Arch Cape Press, NY 1988 p271
2. ^ Mondadori, Arnoldo Ed. Great Book of the Animal Kingdom. Arch Cape Press, NY 1988 p271
3. ^ http://www.rednova.com/news/display/?id=108412
4. ^ Nebraska Game and Park Commission: the Prairie Dog.
5. ^ Slobodchikoff, C. N., Judith Kiriazis, C. Fischer, and E. Creef (1991). "[1]," Animal Behaviour, 42, 713-719.