Panonija

From Wikipedia

Istorija Vojvodine

Antičko doba

Panonija

Donja Panonija

Panonija Sekunda

Panonska dijeceza

Prefektura Ilirik

Srednji vek

Vizantijska Panonija

Vojvodstvo Salana

Vojvodstvo Glada

Vojvodstvo Ahtuma

Vojvodstvo Sermona

Tema Sirmijum

Sremska kraljevina Stefana Dragutina

Gornji Srem Ugrina Čaka

Carstvo Jovana Nenada

Sremsko Vojvodstvo Radoslava Čelnika

Savremeno doba

Temišvarski vilajet

Tamiški Banat

Potiski krunski dištrikt

Velikokikindski privilegovani dištrikt

Srpska Vojvodina

Vojvodstvo Srbija i Tamiški Banat

Banatska Republika

Banat, Bačka i Baranja

Dunavska banovina

Banat (1941-1944)

SAP Vojvodina

Autonomna Pokrajina Vojvodina

Ovaj okvir: vidi • diskusija • uredi

Za ostala značenja v. Panonija (razvrstavanje).

Panonija je jedna od najvećih rimskih provincija, neobično značajna zbog svog pograničnog položaja, što je podrazumevala veliki vojni značaj, kako u borbi protiv varvara koji su napadali preko Dunava, tako i u nemirnim prilikama tokom građanskih ratova u Rimskom Carstvu.

Sadržaj/Садржај 1 Predrimska Panonija 2 Rimska provincija Panonija 3 Ime Panonije 4 Gradovi 5 Vanjske poveznice

[uredi - уреди] Predrimska Panonija

Zapadni deo nizije srednjeg Podunavlja nazivalo se u staro doba Panonijom. Po prirodi svog zemljišta taj kraj predstavljao je delimično livade, delimično pak močvare i ritove, naročitu uz Dunav i Savu. Još i danas, kad su obale ovih reka zaštićene veštački podignutim nasipima, strepi stanovništvo Vojvodine i Posavine svako proleće i svaku jesen od opasnosti poplave. Stanovnici Panonije pripadali su ilirskoj etničkoj skupini, kasnije pak, naročito u 4. veku pre Hrista, naselila su se među njima keltska plemena, naročito Boji i Skordisci. Antični pisci prikazuju Panonce kao vrlo ratoboran narod, žestoke krvi i plahovite prirode. Živeli su pod teškim prilikama i rđavo su se hranili. Panonac nije mnogo cenio ni svoj a još manje tuđi život, a Rimljani su Panonce omalovažavali smatrajući ih najgorom vrstom varvara.

[uredi - уреди] Rimska provincija Panonija

Rimljani nisu Panoniju osvojili i pacificirali jednim mahom, već je taj posao trajao preko pola veka. Godine 35-34 pre nove ere poveo je Oktavijan, kasniji car Avgust, rimsku vojsku na Panoniju i to iz primorskog Senja, preko današnjeg Siska (Sisica). Ali taj ratni pohod nije pritisnuo u dovoljnjoj meri otpornu snagu Panonaca pa su Rimljani morali (12-9. pne.) da obnove rat pod vođstvom Tiberija, pastorkom cara Avgusta. Rat je bio uspešno završen. Posle drugog ustanka (6-9 posle Hrista) Panonija je bila organizovana kao rimska provincija i dobila je time određene granice. Dunav je sa granica na istoku i severu, na jugu pak pogranična crta nije bila identična sa Savom, jer je Panoniji pripadala i desna strana ravne Posavine. Zapadna granica pak nije bila stalna, jer su bile varoši Ptuj (Poetovio) i Celje (Celeia) nekad unutra nekad izvan obima Panonije. Dakle, Panonija se na severu graničila sa Norikom i gornjom Italijom, a južno, prema Savi sa Dalmacijom i Gornjom Mezijom. Panonija se prostirala po teritorijama sledećih zemalja: Austrija, Hrvatska, Mađarska, Srbija, Slovenija, Slovačka, Bosna i Hercegovina

U periodu između 102. i 107. godine, Trajan je podelio Panoniju na Gornju Panoniju i Donju Panoniju. Prema Ptolemeju, granica se protezala između današnjeg mađarskog grada Đera do Gradiške. Kasnije, granica je pomerena na istok.

[uredi - уреди] Ime Panonije

Postoje dva objašnjenja o poreklu imena Panonija, a na osnovu fizičkog karaktera zemljišta, koje prestavlja delimično pašnjake, a delimično močvare i ritove. Za prvi slučaj moglo bi se naći tumačenje imena u baskijskom korenu (navarski dijalekat) -{pen-tze}- „-{pro-dera, terreno para pastos}-", „-{praerie, terrain a paturages}-", livada, pašnjak, stepa. Ime Panonije izlazilo bi u tom slučaju iz korena pen sa značenjem ledina ili "pašnjak". I zaista je bilo srednje Podunavlje oblast pašnjaka, koje su posećivali razni konjanički narodi, došavši sa istočne strane Karpata: Jazigi, Huni, Avari, Mađari, koji još danas pasu čopore konja po širokoj pusti.

Ako uzmemo u obzir drugu karakteristiku panonskog tla, naime stalne baruštine i periodične poplave, onda bi se moglo dovesti ime ove velike zemlje u vezu sa staroindijskim pankas (up. staro-pruski pannean), što na nemačkom znači Schlamm, Sumpf, a na srpskom "bara, močvara" Druga etimologija je verovatnija.

[uredi - уреди] Gradovi

Drevna naselja su se sastojala od kantona (pagi) u kojima su se nalazila sela (vici). Većina većih gradova su rimskog porijekla. Današnji gradovi sa ovog područja su*:

• Solva (Esztergom) - Ostrogon
• Aquincum (Buda) - Sjeverni Budim
• Contra-Aquincum (Pest) - Pešta
• Alba Regia (Székesfehérvár) - Stolni Biograd
• Arrabona (Győr)
• Cibalae (Vinkovci)
• Gorsium-Herculia (Tác)
• Mursa (Osijek)
• Marsonia (Slavonski Brod)
• Scarbantia (Sopron)
• Taurunum (Zemun)

* latinski naziv, današnji izvorni naziv, srpskohrvatski naziv

[uredi - уреди] Vanjske poveznice

• Slike iz zraka: Gorsium - Tác - Mađarska