1939
De la Wikipedia, enciclopedia liberă
Secole: Secolul XIX - Secolul XX - Secolul XXI
Decade: Anii 1880 Anii 1890 Anii 1900 Anii 1910 Anii 1920 - Anii 1930 - Anii 1940 Anii 1950 Anii 1960 Anii 1970 Anii 1980
Ani: 1934 | 1935 | 1936 | 1937 | 1938 | 1939 | 1940 | 1941 | 1942 | 1943 | 1944
[modifică] Evenimente
[modifică] Ianuarie-Iulie
- 2 ianuarie: Revista americană "Time" îl alege pe Adolf Hitler omul anului
- 22 ianuarie: În laboratorul de fizică a Universităţii Columbia, a fost divizat - pentru prima oară - un atom de uraniu.
- 26 ianuarie: Războiul civil spaniol: Trupele lui Franco, ajutate de italieni au preluat controlul asupra Barcelonei
- 2 martie: Cardinalul Eugenio Giovani Giuseppe Maria Pacelli este ales papă şi-şi ia numele de Pius al XII-lea(la 25 martie).
- 15 martie
- Trupele germane cotropesc Cehoslovacia
- În România s-a decretat mobilizarea generală. Pe întreg teritoriul României au avut loc manifestaţii în sprijinul Cehoslovaciei.
- 23 martie: Semnarea Acordului economic româno-german, Tratatul asupra promovării raporturilor economice dintre Regatul României şi Reichul German, care deschidea calea subordonării economiei româneşti intereselor politicii hitleriste.
- 25 martie: Cardinalul Eugenio Pacelli devine Papa Pius al XII-lea
- 28 martie: Generalul Francisco Franco cucereşte Madridul, punând capăt războiului civil spaniol
- 30 martie : Marea Britanie şi Franţa garantează apărarea Poloniei
- 6 aprilie: Marea Britanie şi Polonia semnează un pact de ajutor reciproc
- 7 aprilie: Albania este atacată de Italia fascistă şi este ocupată în cursul aceleiaşi luni.
- 13 aprilie: Marea Britanie şi Franţa acordă garanţii unilaterale privind frontierele României şi Greciei în speranţa blocării tendinţelor expansioniste germane în zona de sud-est a Europei.
- 28 aprilie: Hitler reînoieşte pactul de nonagresiune între Germania şi Polonia
- 25 iulie: Polonia predă Marii Britanii şi Franţei două aparate de codificare germane Enigma folosite ulterior de Puterile Aliate în decodificarea mesajelor secrete germane.
[modifică] August
- 2 august: Scrisoarea lui Albert Einstein câtre preşedintele american Franklin Roosevelt despre posibilitatea tehnologică de producere a unei bombe atomice folosind uraniu.
- 14 august: Polonia refuză cererea URSS-ului ca Armata Roşie să intre în Polonia.
- 20: 25 august - Bătălia de la râul Khalka dintre trupele sovietice şi cele nipone unde 10.000 de sovietici şi 25.000 de soldaţi ai armatei japoneze îşi pierd viaţa
- 22 august: Hitler autorizează uciderea fără milă a tuturor bărbaţilor, femeilor şi copiilor cu descendenţi polonezi sau grăitori ai limbii poloneze
- 23 august: Semnarea la Moscova a pactului de nonagresiune între Germania şi URSS (Pactul Ribbentrop-Molotov).
- 25 august: Pactul dintre Marea Britanie şi Polonia de ajutor reciproc împotriva Germaniei.
- 27 august: Polonia camuflează avioanele sale militare în mici aeroporturi în jurul Varşoviei
- 31 august: Postul de radio din Gliewitz, Germania este atacat de trupe SS deghizate în uniforme poloneze
[modifică] Septembrie
- septembrie/noiembrie: Trupele NKVD transportează 15.400 de ofiţeri polonezi către închisorile din Kozielsk, Ostashkov şi Starobielsk, în URSS
- 1 septembrie: Al doilea război mondial: Cuirasatul german Schleswig-Holstein, aflat într-o „vizită de prietenie“ la Gdansk deschide focul asupra fortului polonez de la Westerplatte. O oră mai tărziu, trupele germane invadează Polonia, începând Blitzkriegul (Războiul fulger). La orele 04:45 ale dimineţii, locotenentul Wladyslaw Gnys din regimentul de aviaţie Cracovia 2 doboară primele două avioane de luptă germane din acest război, două bombardiere Dornier 17
- 2 septembrie: Al doilea război mondial: Avioane germane bombardează gara din Koło, Polonia, ucigând 111 refugiaţi. Germanii încep construirea lagărului de concentrare de la Stutthof, adăugându-i camere de gazare, unde vor fi ucişi 65,000 de polonezi creştini.
- 3 septembrie: Al doilea război mondial: Marea Britanie şi Franţa declară război Germaniei. 92 de divizii franceze stau în spatele liniei Maginot, în faţa a 35 de divizii germane. La Truskolasy, Polonia, 55 de ţărani polonezi sunt adunaţi şi impuşcaţi de către unităţi naziste.
- 4 septembrie: Al doilea război mondial: Avioane britanice atacă nava de război germană Admiral Scheer, dar bombele nu explodează; Aviaţia Regală va manifesta în următoarele luni datorită deciziei guvernului britanic de a nu bombarda componentele industriei germane, pentru că acestea reprezintă „proprietatea sa privată“. La Bydgoszcz, Polonia, o mie de polonezi sunt ucişi, incluzând mai multe sute de cercetaşi ce sunt împuşcaţi la zid de către trupele germane.
- 5 septembrie: Al doilea război mondial: Statele Unite îşi declară neutralitatea în acest război.
- 6 septembrie:
- Al doilea război mondial: Lângă Mrocza, Polonia germanii împuşcă 19 ofiţeri polonezi care se predaseră după o luptă cu o unitate de blindate. Conducătorii trupelor armate poloneze abandonează Varşovia
- Africa de Sud declară război Germaniei.
- 7 septembrie
- Al doilea război mondial: Radio BBC începe să transmită zilnic în limba poloneză.
- România s-a declarat neutră în urma declanşării celei de-a doua conflagraţii mondiale şi şi-a dat acordul de principiu pentru trecerea pe teritoriul său a materialului de război destinat ajutării Poloniei.
- 8 septembrie: Al doilea război mondial: În Będzin, 200 de evrei sunt arşi de vii într-o sinagogă de către germani, care aruncă vină asupra polonezilor, executând 30 dintre ei într-o piaţă publică drept pedeapsă.
- 9 septembrie: Al doilea război mondial: Armata polonă lansează un contraatac între Łódź şi Varşovia, surprinzându-i pe germani; după trei zile de luptă crâncenă, numărul net superior al germanilor se dovedeşte decisiv. A IV-a Divizie Panzer a germanilor este înfrântă la suburbiile Varşoviei.
- 10 septembrie: Al doilea război mondial: Canada declară război Germaniei.
- 12 septembrie: Al doilea război mondial: Forţele Luftwaffe bombardează Krzemieniec, omorând sute de oameni.
- 17 septembrie: Al doilea război mondial: URSS invadează Polonia cu un milion de soldaţi pentru a-şi "apăra populaţia bielorusă şi ucrainiană".
- 17 - 25 septembrie - Al doilea război mondial: Mii de polonezi sunt masacraţi în estul Poloniei de elemente de ucrainieni, bieloruşi şi evrei încurajaţi de sloganuri sovietice precum: "Pentru polonezi, tigăi<?> şi câini - o moarte de câine!". În Karczowka, 24 de polonezi sunt legaţi cu sârmă ghimpată, apoi împuşcaţi sau înnecaţi. În comitatul Luboml, 500 de polonezi sunt ucişi într-un masacru de 3 zile al ucrainienilor. Un preot rănit în comitatul Brzezany este plasat lângă o şosea şi este folosit de către unităţile sovietice care trec pe acolo ca ţintă. O sută de gloanţe îl lovesc înainte să moară, la sfârşitul acelei zile.
- 19 septembrie: Al doilea război mondial: Lavrenti Beria organizează un Directorat pentru Prizonierii de Război şi instalează tabere pentru 240.000 prizonieri de război polonezi aflaţi în custodia sovietică; aproximativ 37.000 din aceştia vor fi folosiţi pentru muncă obligatorie
- 20-21 septembrie: Al doilea război mondial: În apărarea oraşului Grodno unităţi ale armatei poloneze provoacă pierderi Armatei Roşii - 8oo de soldaţi şi 10 tancuri.
- 21 septembrie: Armand Călinescu, prim-ministru al României, este asasinat la Bucureşti
- 22 septembrie: Al doilea război mondial: Un regiment polonez respinge atacurile a 40 tancuri sovietice şi unităţi de infanterie în Bătălia de la Kodziowce. Sovieticii suferă pierderi importante
- 23 septembrie: Al doilea război mondial: În Piotrkow, germanii forţează mii de prizonieri de război polonezi, printre care şi evrei să se uşureze într-o sinagogă, curăţând apoi excrementele cu obiecte sacre
- 24 septembrie: Al doilea război mondial: Trupele germane execută 800 intelectuali şi lideri polonezi în Bydgoszcz
- 25 septembrie: Al doilea război mondial: Luftwaffe lansează 420 de bombardiere împotriva Varşoviei. Victimele ajung la cifra de 40.000
- 26 septembrie: Al doilea război mondial: Armata poloneză de Acasă (în poloneză: Armia Krajowa - AK) se formează în Varşovia
- 27 septembrie: Al doilea război mondial: În apropiere de Grabowiec 5 000 de prizonieri polonezi sunt executaţi de către trupele sovietice.
- 28 septembrie: Al doilea război mondial: Se semnează Tratatul de prietenie Sovieto-German. În timpul celor 17 luni ale acestui pact, URSS va furniza Germaniei cu 865.000 tone de petrol, 648.000 tone de lemne şi 1.5 milioane tone de grâne. Flota germană va primi o bază la Murmansk şi spărgătoarele de gheaţă sovietice vor crea o cale liberă vaselor germane.
- 28 septembrie: Al doilea război mondial: Varşovia capitulează: 140.000 soldaţi polonezi, 36.000 dintre ei răniţi sunt luaţi prizonieri.
- 29 septembrie: Al doilea război mondial: În apropiere de Szack, sovieticii execută 200 de ofiţeri polonezi din diverse unităţi.
- 30 septembrie: Al doilea război mondial: Guvernul polonez în exil format la Paris îl numeşte pe generalul Wladyslaw Sikorski comandant al Armatei. Radio Varşovia încetează emisiunile.
[modifică] Octombrie
- 1 octombrie: Al doilea război mondial: Garnizoana poloneză din Peninsula Hel capitulează în faţa germanilor după atacuri repetate.
- 2 octombrie: Al doilea război mondial: Primii polonezi sunt încarceraţi în închisoarea Pawiak din Varşovia. 100.000 de persoane vor fi interogate aici de către nazişti, dintre care 37.000 vor fi executaţi şi 60.000 trimişi în lagăre de concentrare.
- 3 octombrie: Al doilea război mondial: Hitler organizează o paradă a victoriei sale în Varşovia. Tentativa de asasinat a AK eşuează.
- 6 octombrie: Al doilea război mondial: Ultimele trupe poloneze capitulează după o bătălie de două zile împotriva tancurilor şi avioanelor sovietice care se alăturaseră trupelor germane, urmată de o luptă de cinci zile împotriva germanilor. Polonezii cedează datorită lipsei de aprovizionare.
- 8 octombrie
- Al doilea război mondial: Forţele SS execută 20 de polonezi într-un cimitir din Świecie, inclusiv copii cu vârste între 2 şi 8 ani
- Al doilea război mondial: Germania anexează vestul Poloniei.
- 12 octombrie: Al doilea război mondial: Hans Frank este numit de germani guvernator al Guvernului General al Poloniei.
- 14 octombrie: Al doilea război mondial: Submarinul polonez Orzel ajunge în Marea Britanie, evadând din spaţiul maritim al Estoniei.
- 16 octombrie: Al doilea război mondial: Toţi polonezii sunt expulzaţi din oraşul Gdynia. Expulzări similare au loc în toate teritoriile anexate Germaniei.
- 18 octombrie: Al doilea război mondial: Moscova se pregăteşte să predea 30 000 soldaţi şi refugiaţi polonezi către nazişti, într-un schimb de prizonieri.
- 19 octombrie: Al doilea război mondial: Hitler încorporează oficial vestul Poloniei celui de-al Treilea Reich. Primul ghetou evreiesc este stabilit la Lublin.
- 21 octombrie: Al doilea război mondial: Germanii deportează polonezii din Poznan, cel mai mare oraş din vestul Poloniei (250 000 locuitori), în scopul stabilirii unor „provincii germane pure“.
- 22 octombrie: Al doilea război mondial: În Polonia ocupată de URSS, numită acum "Belarusul de Vest" şi "Ucraina de Vest". URSS-ul organizează un simulacru de alegeri, confiscă toate proprietăţile, inclusiv conturile bancare şi înlocuieşte moneda oficială poloneză cu rubla. Polonezii sunt concediaţi de la slujbele lor şi aruncaţi în inchisoare pe măsură ce NKVD compilează liste de deportare. Fabrici, spitale şi şcoli sunt demontate şi trimise către URSS. Educaţia şi limba poloneză sunt reduse în mod treptat; librăriile sunt închise şi cărţile sunt arse. Bisericile sunt distruse şi preoţii - arestaţi; purtatul unei cruci devine interzis. Posesia unei maşini de scris reprezintă un delict.
- 30 octombrie: Al doilea război mondial: Viacheslav Molotov declară: "Un şoc adus Poloniei, întâi de către Armata germană, apoi de către Armata Roşie şi nimic n-a mai rămas din această urâtă progenitură a Tratatului de la Versailles!"
[modifică] Noiembrie
- 2 noiembrie: Al doilea război mondial: Primul transport de femei poloneze ajunge în lagărul de concentrare de la Ravensbruck.
- 3 noiembrie: Al doilea război mondial: Gestapo execută 96 de profesori polonezi în şcoala acestora şi într-o pădure din apropiere de Rypin.
- 6 noiembrie: Al doilea război mondial: Gestapo adună 183 de profesori ai Universităţii Jagiello din Cracovia şi-i trimite către lagărul de concentrare Sachsenhausen, în apropiere de Berlin. În comitatul Luck, ţărani ucrainieni oferă cazare la 200 de polonezi refugiaţi de nazism, apoi îi ucid.
- 11 noiembrie: Al doilea război mondial: În Ziua de Independenţă a Poloniei, trupele germane forţează 350 de polonezi să sape canale, apoi îi execută în grupuri. Înainte de a muri, fiecare grup strigă: "Trăiască Polonia!"
- 13 noiembrie: Al doilea război mondial: Se crează Uniunii Luptei Armate.
- 22 noiembrie: Al doilea război mondial: Naziştii execută 53 de locuitori ai unei case din Varşovia.
- 23 noiembrie: Al doilea război mondial: Naziştii publică un decret prin care obligau evreii polonezi să poarte semnul distinctiv Steaua lui David.
- 29 noiembrie: Al doilea război mondial: URSS impune cetăţenia sovietică tuturor locuitorilor teritoriilor poloneze ocupate.
- 30 noiembrie: Războiul de iarnă: URSS atacă Finlanda.
[modifică] Decembrie
- 7 decembrie: Al doilea război mondial: O conferinţă Gestapo - NKVD are loc într-un oraş-staţiune din Polonia pentru a planifica în comun lichidarea rezistenţei poloneze.
- 18 decembrie: Al doilea război mondial: Lavrenti Beria, lider al NKVD, ordonează începutul unei mari deportări a polonezilor către URSS
- 27 decembrie: Al doilea război mondial: La Wawer, în apropiere de Varşovia, Polonia trupe naziste ucid 170 bărbaţi şi copii.
[modifică] Arte, Ştiinţă, Literatură şi Filozofie
- 1 ianuarie: Apare, la Iaşi, sub conducerea lui George Călinescu, revista "Jurnalul Literar" (între 1 ian.-10 ian. 1939; a doua serie a revistei a apărut la Bucureşti, între 1947 şi 1948).
- 2 aprilie: Apare la Bucureşti, săptămânal, revista România literară, sub conducerea lui Cezar Petrescu.
- 15 decembrie
- Debutul poetului Geo Dumitrescu în revista "Cadran" (nr. 4) cu poezia Cântec, sub pseudonimul Vladimir Ierunca.
- La Atlanta, SUA a avut loc premiera filmului "Pe aripile vântului", în regia lui Victor Fleming, avându–i ca protagonişti pe Vivien Leigh şi Clark Gable
- Petre P. Negulescu publică Destinul omenirii vol. II.
- George Călinescu publică Principii de estetică.
- Lucian Blaga publică Arta şi valoare.
- Ernest Hemingway publică Zăpezile de pe Kilimanjaro.
[modifică] Naşteri
- 1 ianuarie: Emil Brumaru, poet român.
- 25 februarie: Gerald Murnane, scriitor australian.
- 4 mai: Mircea Ifrim, politician român.
-
- Amos Oz, scriitor israelian.
- 9 iunie: Ileana Cotrubaş, soprană.
- 18 iunie: Ilie Merce, politician român.
- 11 iulie: Marcu Tudor, politician român.
- 26 iulie: Cezar Baltag, poet român (d. 1997).
- 9 august: Paul Magheru, politician român.
- 28 august: Rodica Ojog-Braşoveanu, scriitoare română (d. 2002).
- 12 septembrie: Sergiu Andon, politician român.
- 7 octombrie: Michael Markel, scriitor german de origine română.
- 9 octombrie: Gheorghe Chiper, politician român.
- 27 noiembrie: Nicolae Manolescu, critic literar, eseist şi istoric literar român.
- 12 decembrie: Tudor Octavian, poet şi publicist român.
- 20 decembrie: Ştefan Glăvan, politician român.
[modifică] Decese
- 10 februarie: Papa Pius al XI-lea (n. 1857).
- 7 august: Charlie Roberts, fotbalist englez (n. 1883).
- 21 septembrie: Armand Călinescu, prim-minstru al României - împuşcat de legionari(n. 1893).
- 23 septembrie: Sigmund Freud, medic neuropsihiatru evreu-austriac, creator al psihanalizei (n. 1856)
[modifică] Premii Nobel
- Fizică - Ernest Orlando Lawrence
- Chimie - Adolf Butenandt şi Leopold Ruzicka
- Medicină - Gerhard Domagk
- Literatură - Frans Eemil Sillanpää
- Pace - O treime din premiul in bani a fost alocat Fondului Principal, iar celelalte două treimi au fost alocate Fondului Special aferent acestei categorii