Zacisze (Warszawa)
Z Wikipedii
Zacisze - osiedle mieszkaniowe o zabudowie jednorodzinnej w północno-wschodniej części Warszawy.
Osiedle ma około 237 ha powierzchni i mieszka na nim około 14 tys. osób. W granicach Warszawy znajduje się od 1951 roku.
Jest częścią dzielnicy Targówek, w skład której wchodzą również osiedla Bródno i Targówek. Zacisze jest popularnym osiedlem mieszkaniowym wśród aktorów, artystów, polityków i ludzi nauki. Mieszkają tu m.in. Leszek Balcerowicz, Alicja Majewska, Zygmunt Chajzer, Janusz Gajos, Krzysztof Janik, Danuta Waniek, Jerzy Zelnik, Maciej Zembaty, Krystyna Prońko, Krystyna Kofta, Teresa Torańska, prof. Jan Kieniewicz, prof. Janusz Reykowski.
Na Zaciszu znajdują się takie obiekty jak: Dom Kultury "Zacisze", kościół pw. Św. Rodziny, Kościół pw. Św. Barnaby, pętla autobusowa (512, 307). Wydawana jest tu również gazetka lokalna "Zacisze"
[edytuj] Historia
Na Zaciszu znaleziono ozdoby kultury łużyckiej sprzed 500 r. p.n.e.). W pobliżu obecnego osiedla funkcjonował w X-XI w. gród z osadą słowiańską (Bródno). Obszar Zacisza do poł. XVIII w. porastała podmokła puszcza, poprzecinana wieloma strumieniami.
W 1820 roku przy trakcie białostockim w dobrach rządowych Żerania powstała willowa kolonia Gumińskich (dziś okolice szkoły nr 84). Po 1870 przekształciła się w osiedle letniskowe Warszawiaków. W krajobrazie dominowały połacie podmokłych łąk i oczek wodnych.
W tym czasie powstał folwark Zacisze, którego właścicielem do 1945 był Zygmunt Jórski. Folwark i wille sąsiadowały z folwarkami: Elsnerów (znanego kompozytora Józefa Elsnera, dwór przy obecnej ul. Szmaragdowej), Lewinów, Lewicpol, Hipszówka (dziś ul. Trocka)- ich właściciele z czasem sprzedali większość gruntów Jórskiemu. Zacisze należało do gminy Bródno, w 1895 liczyło 100 mieszkańców, w 1939 - 2 tys.
Po 1883 na obrzeżach obecnego osiedla Rosjanie zbudowali dwa ceglano-ziemne forty należące do zewnętrznego pierścienia umocnień Twierdzy Warszawa - Lewicpol i Lewinów; rozebrano je i splantowano przed 1915.
W 1899 uruchomiono wzdłuż szosy białostockiej konną kolej, następnie spalinową wąskotorową z Pragi-Stalowej do Marek i Radzymina (Marecka Kolej Dojazdowa). Stacja znajdowała się naprzeciw domu kultury; kolejkę zwaną "ciuchcią" zlikwidowano w 1974.
Po 1910 Jórski parcelował podmokłe grunty i sprzedawał je po niskiej cenie nowym mieszkańcom - niezamożnym robotnikom i rzemieślnikom. Zabudowa skupiała się w okolicy poprowadzonej na wysokim nasypie Szosy, przeważnie drewniana i parterowa. Wyjątek stanowiła legendarna już Trzypiętrówka ze sklepami. Zacisze przed 1939 posiadało restaurację Skalskiej, fabryczkę pasty i atramentu, kuźnię, Czerwoną Karczmnę (potańcówki), szkołę (wynajmowane pomieszczenia w kilku domach). Działała organizacja społeczno-patriotyczna "Działka" oraz Ochotnicza Straż Pożarna (od 1929, przyczyniła się do rozwoju osiedla, w remizie przy fortówce organizowano tańce i kino). Zacisze miało tylko trzy brukowane drogi: fortówkę (dziś Młodzieńcza), szosę do Ząbek (Łodygowa), Lewinowską oraz Trakt Piłsudskiego z granitowej kostki. W latach 30. XX wieku powstała część Zacisza za Kanałem Bródnowskim, wzdłuż osi ul. Jórskiego (tzw. Targówek Osiedle).
Dworek Jórskiego znajdował się u zbiegu dzisiejszych ulic Bratka i Blokowej. Wiodła doń z przystanku kolejki tzw. Czarna Droga, której odcinek istnieje do dziś.
Zacisze było dwukrotnie niszczone w ogniu walk - w 1939 i 1944. 22 września 1939 przy Łodygowej zginął niemiecki generał baron von Fritsch. Hitlerowcy założyli tam cmentarz wojenny (dziś nieistniejący, obecnie stacja benz.). Po 1951 - gdy Zacisze zostało włączone do Warszawy) następił masowy napływ nowych osadników, rozbudowa siatki ulic (zmiana nazw istniejących przed 1945), powstały nowe sklepy (np. Zawadzkich, Górskiego), przychodnia (1957), kino Pelikan, park (1965, obecnie zabudowany), place zabaw, później sklepy Społem. Przedłużono trasy linii autobusów 119 i nocny (119 kreślone). Elektryczność, gaz i wodociągi powstały w ramach prac społecznych mieszkańców, tak samo szkoła przy Generalskiej (1953-62), kościół Św. Rodziny (drewniany 1949, murowany 1956) oraz Dom Kultury z salą widowiskową, biblioteką i kawiarnią (1964-67). W latach 70. XX wieku zbudowano cztery kolonie domków jednorodzinnych, m.in. dla FSO. Po 1950 zasadzono Las Bródnowski, obecnie miejsce najprzyjemniejszych spacerów Zaciszan.
Właściwie dopiero po 1990 wyasfaltowano błotniste ulice a lokalny samorząd i społecznicy zajmują się kanalizacją osiedla. W 1992 Zacisze połączono z centrum linią 512. Na obrzeżach osiedla pobudowano kilka kolonii niskich bloków (Park Leśny, Dolcan, Augustówka, Samarytanka, Łodygowa), market OBI, McDonald's. Najnowsze plany rozbudowy stolicy przewidują stację II linii metra w okolicy pętli 512.
Zacisze nie posiada cennych zabytków (mogą być nimi ostatnie drewniane domy, dom wieżyczka Bonerów (Drapińska), dom "pod wazami" (Jórskiego), pompy uliczne, kapliczki murowane (ul. Samarytanka- z 1942 oraz Śmieszna), tabliczki adresowe z napisem "gm. Bródno".
