Thomas Mattingly
Z Wikipedii
Thomas Kenneth Mattingly II (ur. 17 marca 1936 w Chicago, stan Illinois), kontradmirał, astronauta amerykański.
Spis treści |
[edytuj] Wykształcenie oraz służba wojskowa
Szkołę średnią (Miami Edison High School) ukończył w Miami, stan Floryda.
- 1958 – został absolwentem Auburn University (stan Alabama) uzyskując licencjat z lotnictwa i astronautyki. Po studiach wstąpił do Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych.
- 1960 – po zakończeniu przeszkolenia został pilotem lotnictwa morskiego.
- 1960 – 1963 – otrzymał przydział do 35 eskadry szturmowej (VA-35), która stacjonowała na lotniskowcu USS Saratoga. Latał w niej na samolocie A1H.
- 1963 – 1965 – był pilotem samolotu A3B w VAH-11 w jednostce stacjonującej na pokładzie lotniskowca USS Franklin D. Roosevelt.
- 1965 - przeszedł kurs w szkole wojskowych pilotów doświadczalnych (Air Force Aerospace Research Pilot School) w bazie Edwards w Kalifornii.
- 1966 - 1985 – był astronautą NASA
- 1990 w stopniu kontradmirała przeszedł do rezerwy.
Jako pilot wylatał 7 200 godzin, z czego 5000 z nich na samolotach z napędem odrzutowym.
[edytuj] Kariera astronauty
- 4 kwietnia 1966 dostał się do piątej grupy astronautów NASA (NASA 5).
- 1968 – 1969 – był w naziemnych załogach wspomagających podczas lotów Apollo 8 i Apollo 11.
Brał udział w testowaniu skafandra księżycowego oraz plecaka EMU (Extravehicular Mobility Unit) zawierającego system podtrzymujący życie.
- kwiecień 1970 – był w podstawowej załodze misji Apollo 13. Na 72 godziny przed startem zastąpił go John Swigert. Przyczyną takiego kroku był fakt, że Mattingly miał kontakt z osobą chorą na różyczkę i istniało prawdopodobieństwo, że podczas lotu może poważnie zachorować. Przeważyły tu względy bezpieczeństwa, bo jak się później okazało astronautę ominęła ta choroba.
- 16 – 27 kwietnia 1972 – uczestniczył w wyprawie Apollo 16.
- 1973 – 1978 – w Biurze Astronautów NASA kierował przygotowaniami do programu Space Shuttle.
- 1978 – 1979 – był asystentem technicznym (ds. testów lotniczych) kierownika programu (Orbital Flight Test Program).
- 1979 – 1981 – w Biurze Astronautów NASA kierował grupą roboczą zajmującą się problemami startu i lądowania wahadłowców.
- kwiecień 1981 – ponownie rozpoczął trening jako astronauta.
- listopad 1981 – był dowódcą rezerwowej załogi misji STS-2.
- marzec 1982 – był dowódcą załogi rezerwowej wyprawy STS-3.
- 27 czerwca - 4 lipca 1982 – był dowódcą lotu wahadłowca Columbia podczas misji STS -4.
- listopad 1983 – miał być dowódcą wyprawy STS-10 realizowanej dla Departamentu Obrony USA. Z powodu opóźnienia w dostarczeniu ładunku użytecznego lot wahadłowca został odwołany.
- 1983 -1984 – był w Biurze Astronautów NASA kierownikiem grupy ds. programów kosmicznych Departamentu Obrony Stanów Zjednoczonych (DOD Support Group).
- lipiec 1984 – miał być dowódcą misji STS-41E realizowanej dla Departamentu Obrony USA. Ten lot również został odwołany ponieważ na czas nie został dostarczony ładunek użyteczny Inertial Upper Stage (IUS) - silniki rakietowe do wynoszenia dużych, geostacjonarnych satelitów z ładowni wahadłowca na odpowiednie orbity.
- 24 – 27 stycznia 1985 – uczestniczył w wyprawie STS-51C na pokładzie promu kosmicznego Discovery.
- czerwiec 1985 – Thomas Mattingly opuścił NASA.
[edytuj] Loty załogowe
- Apollo 16
W dniu 16 kwietnia 1972 wystartował w kosmos na pokładzie statku Apollo 16. Misją dowodził John Young, Charles Duke był pilotem modułu księżycowego„Orion”, a Thomas Mattingly pilotem modułu dowódczego "Casper". Była to piąta załogowa wyprawa na Księżyc. Zgodnie z planem lotu Young i Duke 20 kwietnia 1972 osadzili lądownik księżycowy w rejonie krateru Descartesa. Podczas trzech wyjść na powierzchnie Srebrnego Globu obaj astronauci zebrali ponad 97 kg skał księżycowych. Część z nich pochodziła spod powierzchni Księżyca. Podobnie jak w poprzedniej misji do przemieszczania się po powierzchni Young i Duke wykorzystywali pojazd LRV. W tym samym czasie Mattingly przebywając na orbicie wokółksiężycowej prowadził geochemiczne badania okolic równika oraz sporządzał fotograficzną mapę powierzchni naszego naturalnego satelity. Po powrocie z Księżyca Younga i Duke'a, Thomas Mattingly wyszedł na zewnątrz Apolla 16 aby z modułu serwisowego wyjąć kasety z filmami. Przed opuszczeniem orbity wokółksiężycowej astronauci umieścili na niej niewielkiego satelitę SIM. 27 kwietnia 1972 kapsuła z astronautami wodowała na Oceanie Spokojnym. Astronautów oraz kabinę Apolla 16 przetransportowano na pokład lotniskowca USS Ticonderoga.
- STS-4
27 czerwca 1982 Thomas Mattingly po raz drugi znalazł się w kosmosie. Był dowódcą wahadłowca Columbia podczas misji STS-4, czwartego i zarazem ostatniego lotu testowego w ramach programu Space Shuttle. Drugim członkiem załogi (pilotem) był Henry Hartsfield. Podczas 7-dniowej wyprawy obaj astronauci po raz pierwszy wykonali eksperymenty o charakterze wojskowym. Zadania były utajnione do tego stopnia, że do mediów nie dotarły żadne zdjęcia z ładowni wahadłowca poza tym część rozmów astronautów jakie prowadzili z ośrodkiem kontroli lotów zakodowano. Podczas startu obie rakiety wspomagające zatonęły w Oceanie Atlantyckim, ponieważ nie otworzyły się ich główne spadochrony. W czasie pobytu na orbicie załoga promu testowała zdalny manipulator RMS (Remote Manipulator System). Ładunek użyteczny Columbii stanowił m.in.: IECM (Induced Environment Contamination Monitor) – przyrząd do monitorowania zanieczyszczeń. Ponadto przeprowadzono kilka eksperymentów technologicznych dla prywatnych firm. Thomas Mattingly w kabinie promu założył skafander EMU (służący do wyjść w otwarta przestrzeń kosmiczną) ale nie opuszczał Columbii, ponieważ to zadanie było przewidziane dla następnej misji. 4 lipca 1982 – wahadłowiec po raz pierwszy wylądował na betonowej bieżni w bazie Edwards w Kalifornii.
- STS-51C
24 stycznia 1985 Thomas Mattingly (dowódca) oraz Loren Shriver (pilot), James Buchli (specjalista misji), Ellison Onizuka (specjalista misji) i Gary Payton (specjalista ładunku) wystartowali w kosmos na pokładzie wahadłowca Discovery. Była to pierwsza misja Departamentu Obrony USA i miała wyłącznie charakter wojskowy. Według nieoficjalnych informacji w ładowni promu znajdował się satelita zwiadu elektronicznego typu Magnum, który został umieszczony na właściwej orbicie przy pomocy stopnia rakietowego IUS (Inertial Upper Stage) na stały materiał pędny. Po wykonaniu wszystkich zadań lotu Discovery powrócił na Ziemię 27 stycznia 1985.
[edytuj] Po opuszczeniu NASA
- 1985 – kierował Dowództwem Systemów Elektronicznych Marynarki Wojennej Stanów Zjednoczonych (U.S. Navy Electronics Systems Command).
Następnie otrzymał przydział do Sztabu Dowództwa Kosmicznych i Morskich Systemów Wojennych (Space and Naval Warfare Systems Command).
- 1990 – w korporacji Grumman Aerospace Corporation został dyrektorem ds. produkcji w Biurze Budowy Stacji Kosmicznej (Space Station Office). Później w firmie Lockheed Martin kierował programem budowy rakiety nośnej Atlas (Atlas Booster Program) oraz programu X-33.
- 1999 – rozpoczął pracę w firmie Universal Space Lines, Inc. w Kalifornii.
[edytuj] Nagrody i odznaczenia
- Department of Defense Distinguished Service Medal (1982)
- NASA Distinguished Service Medal – dwukrotnie
- Navy Distinguished Service Medal
- NASA Space Flight Medal - dwukrotnie
- Navy Astronaut Wings
- dyplom FAI im. W. M. Komarowa (1973)
- AIAA Haley Astronautics Award (1973)
[edytuj] Wykaz lotów
| Loty kosmiczne, w których uczestniczył Thomas K. Mattingly | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| № | Data startu | Data lądowania | Statek kosmiczny | Funkcja | Czas trwania |
| 1 |
|
|
|
|
|
| 2 |
|
|
Columbia |
|
|
| 3 |
|
|
Discovery |
|
|
| Łączny czas spędzony w kosmosie — 21 dni 4 godziny 33 minuty i 59 sekund | |||||
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Biografia na stronie NASA (strona w języku angielskim).
- Biogram na stronie Spacefacts (strona w języku angielskim).
