Skalenie potasowe
Z Wikipedii
Skalenie potasowe - minerały z gromady krzemianów zaliczane do grupy skaleni alkalicznych. Te zaś z plagioklazami tworzą grupę skaleni.
Spis treści |
[edytuj] Własności
- Kryształy są najczęściej tabliczkowe, wydłużone według jednej osi. Mogą być wrosłe i narosłe; mogą osiągać wielkość wielu metrów. Postać kryształu zależy od warunków wzrostu.
Kryształy wrosłe są grubotabliczkowe, czasami słupkowe.
Kryształy narosłe w druzach są bogate w ściany.
- Skalenie cechuje bogactwo zbliźniaczeń.
Dwa osobniki bliźniacze przerastają się wzajemnie w zbliźniaczeniu karlsbardzkim.
Dwa osobniki zrastają się według zorientowanej płaszczyzny (bliźniak baweński, bliżniak manebachski).
Zbliźniaczone skalenie występują też w zbitych, ziarnistych, kostkowych i blaszkowych agregatach.
- Łupliwość: doskonała w dwóch kierunkach prawie prostopadłych do siebie.
Od łupliwości wywodzi się nazwa ortoklazu (gr. orthos = prostokątny; klaein = szczelina).
- Gęstość: 2,53 - 2,56
- Barwa: bezbarwny, biały, czerwonawo-, żółtawobiały, bladożółty, intensywnie czerwony, szary, zielony.
Sanidyn - jeśli skaleń potasowy krystalizuje w temperaturach wysokich (>500 stopni C) glin i krzem zajmują pozycje w sieci krystalicznej w sposób nieuporządkowany. Powstaje wtedy skaleń potasowy o symetrii jednoskośnej.
Mikroklin - w niższych temperaturach, krzem i glin zajmują ściśle określone pozycje w strukturze skalenia. Powstaje wtedy skaleń o uporządkowanej strukturze i symetrii trójskośnej.
Ortoklaz - stoi między tymi dwoma skaleniami. Jego struktura pokazuje zaczątki uporządkowania.
Skaleń wykrystalizowany w wysokiej temperaturze, przy bardzo wolnym ochładzaniu, może zmienić stan uporządkowania swojej struktury, ale nie zmienia swojej zewnętrznej postaci.
Niewielkie ilości miedzi zabarwiają skaleń na kolor zielony: amazonit. Iryzujący niebieskawo skaleń, zwany kamieniem księżycowym jest odmianą ortoklazu.
Potas w strukturze skalenia może być podstawiany sodem. Skaleniem potasowym krystalizującym w warunkach hydrotermalnych jest adular.
[edytuj] Powstawanie i występowanie
Skalenie są najczęściej występującą grupą minerałów w skałach magmowych, pegmatytach ( w postaci nawet ogromnych kryształów), w skałach osadowych i skałach metamorficznych.
Miejsca występowania:
- sanidyn - Niemcy (Eifel, Drachenfels), Włochy (Wyspy Pantellleria, Elba),
- mikroklin - Polska (Dolny Śląsk, Tatry - w żyłach pegmatytowych), Norwegia (Iveland, Tysfjord, Finlandia.
- amazonit - USA (Kolorado)
- ortoklaz - Włochy ( Baveno, Elba), Polska (Wojanowo k/Jeleniej Góry), Czechy- Karlowe Vary, Szkocja - Glipatrick.
Ze skaleni potasowych w procesie wietrzenia powstaje kaolin.
[edytuj] Zastosowanie
Złoża eksploatowane dla przemysłu ceramicznego. Przezroczyste i pięknie zabarwione używane są jako kamienie ozdobne.
[edytuj] Bibliografia
- Leksykon Przyrodniczy - Minerały i kamienie szlachetne –„Horyzont” - 2002r.
- Atlas mineralogii –G.G.Gormaz , J.J.Casanovas – „Wiedza i życie”1992r.
- O.Medenbach, C.Sussieck –Fornefeld -Minerały – „Świat Książki” - 1996r.
- R.Hochleitner - Minerały i kryształy – „Muza S.A.” - 1994r.
- W.Heflik, L.Natkaniec – Nowak – Minerały Polski – Wyd. „Antykwa” - 1998r.
