Rysy

Z Wikipedii

Współrzędne: 49°10'46" N 20°05'18" E49.1794444 20.0883333 (Rysy)

Rysy
Wierzchołek Rysów – widok ze szlaku na Szpiglasową Przełęcz (dokładniejszy opis).
Państwo	Polska / Słowacja, Europa
Pasmo	Tatry, Karpaty
Wysokość	2503 m n.p.m.
Wybitność	163 m
Data zdobycia	30 lipca 1840
Pierwsze wejście	Eduard Blásy, Ján Ruman Driečny starszy
Rysy
Galeria zdjęć w Wikimedia Commons

Rysy – widok ze słowackiego wierzchołka

Rysy (słow. Rysy, niem. Meeraugspitze, węg. Tengerszem-csúcs) – najwyższy szczyt w Tatrach Polskich i zarazem najwyższy szczyt Polski.

[edytuj] Topografia

Masyw Rysów posiada trzy wierzchołki. Najwyższy z nich (tzw. środkowy – 2503 m n.p.m.) leży po stronie słowackiej, podobnie jak najniższy wierzchołek południowo-wschodni (2473 m). Na granicy polsko-słowackiej znajduje się średni wierzchołek o wysokości 2499 m n.p.m. i to on jest najwyżej położonym punktem Polski.

Znajdujący się w Tatrach Wysokich masyw Rysów leży na południowy wschód od Morskiego Oka w punkcie zwornikowym głównego grzbietu Tatr i grani odchodzącej od niego ku północy, w której tkwią Niżnie Rysy i Żabie Szczyty (Wyżni i Niżni). U stóp leżą: Dolina Rybiego Potoku, Dolina Białej Wody i Dolina Mięguszowiecka. Od zachodu ogranicza go od Niżnych Rysów Przełęcz pod Rysami, od zachodu od Żabiego Konia Przełęcz Żabia, a od południowego wschodu od masywu Wysokiej szerokie siodło Wagi. Na wschodnią stronę opada z Rysów 500-metrowej wysokości ściana skalna, w której znajdują się liczne drogi wspinaczkowe dla taterników.

[edytuj] Opis

Nazwa Rysy nie pochodzi, jak powszechnie się uważa, od ukośnego żlebu widocznego w masywie góry, ale od pożłobionych zboczy całego kompleksu Niżnich Rysów, Wyżniego Żabiego Szczytu i Żabiego Mnicha. Później nazwę tę przyjęto dla szczytu, który nosi ją dziś. Jest prawdziwym unikatem, jeśli chodzi o bogactwo flory; na wysokości 2483-2503 m występują tu jeszcze 63 gatunki roślin kwiatowych, głównie z grupy roślin alpejskich. Rysy należą do Korony Gór Polskich.

[edytuj] Turystyka

Na szczyt prowadzą dwa szlaki turystyczne: od strony polskiej (trudniejszy) oraz od strony słowackiej.

– czerwony od schroniska nad Morskim Okiem wschodnim lub zachodnim brzegiem Morskiego Oka na próg Czarnego Stawu i przez Bulę pod Rysami na wierzchołek Rysów – średni czas wejścia 4 h.

– niebieski od schroniska przy Popradzkim Stawie (1500 m n.p.m) Doliną Mięguszowiecką (słow. Mengusovská Dolina) do Żabich Stawów (słow. Žabie plesá). Dalej czerwonym do Chaty pod Rysami i na przełęcz Waga (słow. Sedlo Vahá), skąd blisko już na szczyt. Średni czas wejścia – 3:30 h. Trudniejszym miejscem jest fragment szlaku tuż przed dojściem do schroniska pod Rysami.

Rysy należą do najczęściej odwiedzanych szczytów tatrzańskich. Wejście od strony polskiej jest dobrze ubezpieczone (serie łańcuchów), wymaga jednak przygotowania turystycznego i kondycyjnego. Od Czarnego Stawu średnie nachylenie szlaku wynosi aż 30 stopni, deniwelacja liczona od Morskiego Oka przekracza 1100 metrów. Szlak wiedzie przez miejsca zacienione, stąd duże prawdopodobieństwo zalegających płatów śniegu. Zacienienie jest też sprawcą spadku temperatury, potrzebne cieplejsze okrycie.

Szczyt swoją popularność zawdzięcza niezrównanej panoramie. W pogodne dni z wierzchołka można naliczyć ok. 100 szczytów oraz dostrzec nawet – odległy o ok. 90 km – Kraków. Po ponownym otwarciu przejścia granicznego (w 2000 r.), czynnego w okresie letnim, szczyt mimo znacznej wysokości stanowi dogodne przejście z Morskiego Oka do Popradzkiego Stawu w Dolinie Mięguszowieckiej.

Rysy są najwyższym punktem w Tatrach, na który prowadzi szlak turystyczny.

Pierwsze odnotowane wejścia:

latem – Eduard Blásy z przewodnikiem Jánem Rumanem Driečny starszym 30 lipca 1840
zimą – Theodor Wundt z przewodnikiem Jakobem Horvayem 10 kwietnia 1884

Na pamiątkę wejścia na szczyt Blásy'ego wmurowano pamiątkową tablicę w północno-zachodni wierzchołek, która rok później została rozbita. Podobnie uhonorowano pobyt Włodzimierza Lenina (niektórzy wątpią w jego wejście) na szczycie w latach 1913–1914. I ta tablica była wielokrotnie niszczona. W 1889 r. na szczyt weszli także Maria Skłodowska-Curie i Piotr Curie. Turystyczne wejście na Rysy zimą jest możliwe tylko od strony Polski, a i tak jest to ryzykowne z uwagi na licznie schodzące lawiny. W czasie zimy szlak od strony Słowacji jest zamknięty.

Szlak na Rysy. Wejście od strony Czarnego Stawu

Szlak na Rysy. W dole Zmarzły Staw w Dolinie Ciężkiej

Szlak na Rysy – Podejście od strony Czarnego Stawu

[edytuj] Zobacz też

Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów
o Rysach

Przejście graniczne na Rysach

[edytuj] Bibliografia

Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka Encyklopedia Tatrzańska. Wyd. Górskie, 2004. ISBN 83-7104-009-1.
Józef Nyka: Tatry polskie. Przewodnik. Wyd. XIII. Latchorzew: Wyd. Trawers, 2003. ISBN 83-915859-1-3.
Tatry Wysokie słowackie i polskie. Mapa turystyczna 1:25 000. Warszawa: Wyd. Kartograficzne Polkart Anna Siwicka, 2005/06. ISBN 83-87873-26-8.

p • d • e

Najwyższe szczyty Tatr Wysokich, Zachodnich i Bielskich

Tatry Wysokie	1. Gerlach (2654 m) • 2. Łomnica (2634 m) • 3. Lodowy Szczyt (2627 m) • 4. Durny Szczyt (2621 m) • 5. Wysoka (2565 m) • 6. Kieżmarski Szczyt (2558 m) • 7. Kończysta (2538 m) • 8. Baranie Rogi (2536 m) • 9. Rysy (2503 m) • 10. Krywań (2494 m)
Tatry Zachodnie	1. Bystra (2248 m) • 2. Raczkowa Czuba (2194 m) • 3. Baraniec (2185 m) • 4. Banówka (2178 m) • 5. Starorobociański Wierch (2176 m) • 6. Pachoł (2166 m) • 7. Hruba Kopa (2166 m) • 8. Zadnia Kopa (2163 m) • 9. Trzy Kopy (2150 m) • 10. Jarząbczy Wierch (2137 m)
Tatry Bielskie	1. Hawrań (2152 m) • 2. Płaczliwa Skała (2142 m) • 3. Szalony Wierch (2061 m) • 4. Zadnie Jatki (2020 m) • 5. Skrajne Jatki (2012 m)