Racibory (województwo podlaskie)
Z Wikipedii
| Racibory | |
| Województwo | podlaskie |
| Powiat | grajewski |
| Gmina | Radziłów |
| Sołtys | Kacperska Anastazja |
| Liczba mieszkańców (2007) • liczba ludności |
108 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
86 |
| Kod pocztowy | 19-213 |
| Tablice rejestracyjne | BGR |
[edytuj] Historia wsi
Historia wsi pochodzi ze strony [1].
W okolicach Przasnysza do tej pory istnieje wioska o nazwie Kołaki Wielkie (gmina Grudusk). Mieszkał tam ród rycerski herbu Kościesza. To właśnie stamtąd pochodzili pierwsi osadnicy w Raciborach.
W 1417 roku książę Janusz I nadał Kiełczowi z Kołak 10 włók ziemi nad Wissą, z obu jej brzegami koło drogi z Wizny do Goniądza. Ten obszar zwano początkowo Dobroniewo. Jednak Kiełcz nie zamieszkał w tej wsi. Dopiero jego syn Racibor przejął tą ziemię i założył tu wioskę zwaną później Dobroniewo-Racibory lub Racibory. W 1439 roku książę Władysław nadał dodatkowo Raciborowi Kiełczowi 16 włók ziemi z jednym brzegiem Wissy. Ta ziemia sąsiadowała z dobrami Stanisława Łoja i dobrami Włodka Mikuty. Potomkowie Racibora przyjęli nazwisko Raciborscy herbu Kościesza, później posługiwali się herbem Rawicz.
Na początku XVI wieku dziedziczył tu Maciej, następnie jego syn Jan (1561). Według spisu podatkowego z 1577 roku dziedziczyli w tej osadzie liczni bracia Raciborscy. Jednak Raciborscy, którzy przybyli tu z ziemi przasnyskiej, nie zagrzali tu długo miejsca. Gdy po unii lubelskiej (1569) otworzyły się przed polską szlachtą ogromne przestrzenie Wielkiego Księstwa Litewskiego wielu z nich ruszyło na nowe ziemie, tak też było z Raciborskimi. Być może nawet wszyscy wyjechali, ponieważ brak jest danych o Raciborskich w tej wsi począwszy od XVII wieku. Zamieszkali oni liczne wsie na Podlasiu, znani byli również na Ukrainie, ziemi czerskiej i liwskiej. Do tej pory szczególnie na Podlasiu znane są wsie o nazwie Racibory. Położenie ludności, która została na miejscu niewiele różniło się od chłopów. Często kilka rodzin mieszkało w jednej chacie. Jednak szlachcice mieli szansę zmienić swój los. Przynależność do stanu uprzywilejowanego umożliwiała tym, którzy mieli szczęście i byli pracowici, dojść do majątku i znaczenia. Jak pisze wspomniany już profesor Jerzy Wiśniewski (wywodzący się z Kołak Kościelnych) „Stąd we wsiach drobnoszlacheckich następował ciągły ruch, ciągłe zmiany, jedni się bogacili, inni ubożeli by po pewnym czasie odzyskać straty. Księgi łomżyńskie, zambrowskie, wizkie (....) pełne były od samego początku transakcji sprzedaży, zastawów, dzierżaw nawet bardzo drobnych kawałków ziemi (płos, sznurów, klinów, smugów, łąk), zapisów długów, pożyczek, czynszów itd. Jedni zbywali swe kawałki ziemi, inni skupywali je stopniowo lub od razu od kilku właścicieli. Ziemie wykupywane przez bogacącego się sąsiada zamieniały się w folwarczek lub odwrotnie, folwark wskutek działów i rozprzedaży zamieniał się w wieś drobnoszlachecką. Przemiany w jedną lub drugą stronę powtarzały się w ciągu wieków, zamieniając w całości lub częściowo charakter wsi” . W takich wsiach oprócz szlachty mieszkali też chłopi. Ci zamożniejsi zatrudniali ich do pracy (jako parobcy, bronowłocy, pasterze, służący, komornicy). Często wokół dworu powstawały chaty chłopskie. W jednych wsiach mieszkali oni na stałe, w innych tylko przez pewien czas. Część chłopów pochodziła z wyzutej z ziemi szlachty. Z reguły więcej wsi drobnoszlacheckich zamieniało się w chłopskie niż odwrotnie . Racibory zasiedlili inni szlachcice, głównie z okolicznych wsi. W XVI wieku istniała obok jeszcze maleńka osada o nazwie Jurgi, która zaznaczyli historycy na mapach „Mazowsze w drugiej połowie XVI wieku”. W końcu XVIII wieku mieszkali tutaj: Borawski, Dziekońscy, Górski, Łaski, Szleszyński i Zaleski. Obok istniała nadal maleńka osada o nazwie Jorgi, złożona z dwóch domów, dziedziczyli tu: Górski i Łaski. Później ta osada stała się osadą młyńską.
Któryś z dziedziców z Raciborów skupił więcej ziemi i powstał tu jeden większy majątek ziemski z młynem.
W 1827 roku notowano tu 14 domów i 83 mieszkańców. W pobliżu wsi na południowy wschód od zabudowań notowano w XIX wieku niewielką osadę z młynem zwaną Jurgi Małe. Można ją odnaleźć na ówczesnych mapach. Młyn należał do miejscowego majątku ziemskiego (stał w miejscu obecnego miejsca zwanego Za Wodą). W XIX wieku nazwę zapisywano jako Racibory Jurgi, Racibory Górne lub Racibory Jurki. Według opisu wieś leżała „nad rzeką Wissą w pobliżu ujścia do Biebrzy” i należała do gminy Kubry i parafii Przytuły. Majątek ziemski o nazwie Racibory obejmował po uwłaszczeniu chłopów obszar 335 mórg, w tym grunty orne zajmowały 120 mórg . W czasie uwłaszczenia w tej wsi powstało 13 gospodarstw na 53 morgach ziemi, w pobliskich Jurgach Małych powstały 2 gospodarstwa na 6 morgach ziemi . W czasie spisu powszechnego z 1921 roku (Racibory Jurgi) notowano tutaj 23 domy i 176 mieszkańców.
W odrodzonej Polsce gminę Kubry z powiecie kolneńskim przemianowano na gminę Przytuły, pod taką nazwą gminę notuje spis powszechny z 1921 roku. Jednak z dniem 1 kwietnia 1932 roku zniesiono powiat kolneński, obszar ten podzielono między powiaty łomżyński i ostrołęcki. Gmina Przytuły została włączona do powiatu łomżyńskiego.
W latach 1975-1998 miejscowość położona była w województwie łomżyńskim.
Zobacz też: Racibory
