Puszczyk uralski
Z Wikipedii
| Puszczyk uralski | |||||||||||||||||||||||||||||
 |
|||||||||||||||||||||||||||||
| Systematyka | |||||||||||||||||||||||||||||
| Domena | eukarioty | ||||||||||||||||||||||||||||
| Królestwo | zwierzęta | ||||||||||||||||||||||||||||
| Typ | strunowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podtyp | kręgowce | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gromada | ptaki | ||||||||||||||||||||||||||||
| Podgromada | Neornithes | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nadrząd | neognatyczne | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rząd | sowy | ||||||||||||||||||||||||||||
| Rodzina | puszczykowate | ||||||||||||||||||||||||||||
| Gatunek | puszczyk uralski | ||||||||||||||||||||||||||||
| Nazwa systematyczna | |||||||||||||||||||||||||||||
| Strix uralensis | |||||||||||||||||||||||||||||
| Pallas, 1771 | |||||||||||||||||||||||||||||
| Status ochronny | |||||||||||||||||||||||||||||
|
|||||||||||||||||||||||||||||
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|||||||||||||||||||||||||||||
.gif/240px-Horizontal_rule_line_(black-blue).gif){kind=small}
Puszczyk uralski (sowa uralska) (Strix uralensis) - duży ptak drapieżny z rodziny puszczykowatych, zamieszkujący pas tajgi od Półwyspu Skandynawskiego po Pacyfik. Południowa granica zasięgu przebiega przez lasy Mazur. Izolowane populacje na północy Karpat i na południu Alp. W Polsce występuje nielicznie w górach południowo-wschodniej części kraju.
Spis treści |
[edytuj] Charakterystyka
- Wygląd zewnętrzny
- W upierzeniu brak dymorfizmu płciowego, lecz samice znacznie większe od samców. Większy od puszczyka, ma dłuższy ogon z pięcioma szerokimi, ciemnymi pręgami. Ubarwienie ogólnie szaro-białe z kreskowaniem. Szlara w kształcie koła, jednobarwna, obwiedziona cienką czarnobrązową linią. Tworzące ją pióra mają czarne stosiny i szare promienie. Oczy stosunkowo małe, jednolicie czarne. Pióra pokrywające głowę, piersi i brzuch posiadają środkową część w barwie szarobrązowej, na brzegach przechodzą w jasnobrązowe lub białe. Na grzbiecie ciemne plamy są bardziej podłużne, większe i ciemniejsze. Lotki i sterówki w szerokie, poprzeczne pasy barwy szarej i jasnobrązowej. Nogi gęsto opierzone. Młode są podobne do dorosłych, ale mają jaśniejszą, wyraźniej zaznaczoną szlarę.
- Rozmiary
- dł. ciała: ok. 50-62 cm
rozpiętość skrzydeł: ok. 125-135 cm[1] - Waga
- samce ok. 500-900 g, samice ok. 600-1300 g
- Głos
- Odzywa się niemal wyłącznie w nocy, praktycznie przez cały rok. Szczyty aktywności głosowej to luty – kwiecień (sezon lęgowy) oraz październik – listopad (odbywa się wtedy zajmowanie terytoriów i gniazd). Typowy głos godowy i terytorialny samca to głuche, wielosylabowe pohukiwanie: „hu hu” – 2-3 sekundowa przerwa – „huhu huhuhu”. Może być słyszalny w odległości do 2 km. Prezentując samicy potencjalne miejsce gniazdowania, odzywa się mniej donośnym, dłuższym „huhuhuhu…”, w środkowej części z wyraźnym crescendo . Głos samicy jest ostrzejszy, chrapliwy, zgrzytliwy.
- Zachowanie
- Aktywny zarówno w nocy, jak i w dzień. Mało płochliwy. W pobliżu gniazda agresywny, odgania intruza głośnym wołaniem i kłapaniem dzioba. Może być niebezpieczny – doprowadzony do ostateczności atakuje szponami, nawet człowieka.
- Osiadły, zajmuje swoje terytorium przez cały rok.
- Długość życia
- Oceniana na ponad 20 lat.
[edytuj] Środowisko
Tajga, starodrzewy iglaste i rzadziej mieszane o słabo rozwiniętym podszycie, najczęściej w pobliżu wody lub bagien. W górach lasy bukowe.
[edytuj] Pożywienie
Leśne gryzonie, głównie norniki, karczowniki i ryjówki, a także drobne oraz średnie ptaki. Zdarza się, że poluje na inne, mniejsze sowy: puszczyki i uszatki. W latach, kiedy liczebność gryzoni jest mniejsza, ptaki mogą stanowić do 15% pokarmu; łowi wtedy również płazy, a nawet większe chrząszcze.
Poluje głównie z zasiadki: obserwuje otoczenie siedząc na gałęzi i czatuje na potencjalną ofiarę. Czasami odbywa loty patrolowe nisko nad ziemią, często wzdłuż przecinek i dróg. Chętnie poluje na otwartych przestrzeniach. Potrafi schwytać ofiarę przebywającą pod 20-30 cm warstwą śniegu. Poluje głównie w nocy, od zachodu słońca do północy oraz nad ranem.
Wypluwki mają wymiary około 62 x 25 mm i zawierają średnio 4 ofiary.
[edytuj] Lęgi
Wyprowadza jeden lęg w roku, od lutego do maja. Monogamiczny – ptaki łączą się w pary na całe życie.
- Zachowania godowe
- Już jesienią puszczyki uralskie kojarzą się w pary, zajmują terytoria i wyszukują odpowiednie miejsca do gniazdowania. Terytorium lęgowe zajmuje powierzchnię zazwyczaj ok. 1 km2.
- Gniazdo
- W dużej dziupli lub opuszczonym gnieździe ptaków szponiastych, głównie jastrzębia i myszołowa. Gniazdo zakłada w głębi kompleksu leśnego. Może zajmować również skrzynki lęgowe lub gnieździć się na ambonach myśliwskich lub w opuszczonych budynkach.
- Jaja
- Składa 3 do 4 jaj w odstępach 2-3 dniowych.
- Wysiadywanie
- Jaja wysiadywane są przez samicę, od zniesienia pierwszego jaja przez okres 27 - 29 dni.
- Pisklęta
- Pisklęta klują się nierównocześnie, są ślepe i pokryte puchem. Otwierają oczy w 6-10. dniu życia. Opuszczają gniazdo po około 34 dniach, jeżeli są niepokojone – nawet wcześniej. Nie potrafią wtedy jeszcze dobrze latać, ale sprawnie przeskakują z gałęzi na gałąź i w razie upadku wspinają się na drzewo, wczepiając się w korę pazurami i dziobem. Rodzice opiekują się młodymi jeszcze przez 4-6 tygodni po wylocie, potem stają się one samodzielne, ale jeszcze przez 2-3 miesiące pozostają w terytorium rodziców. Młode osiągają dojrzałość płciową w pierwszym roku życia, ale do lęgów z reguły przystępują dopiero 2-3 lata później.
[edytuj] Status i ochrona
Objęty ochroną gatunkową ścisłą.
W Polsce liczebność puszczyka uralskiego wzrasta w Karpatach i obserwuje się jego ekspansję na Przedgórze Karpackie. Dawniej z pewnością gniazdował na północy kraju, w części Pojezierza Mazurskiego, ale obecnie nie ma pewnych informacji o lęgach w tym rejonie. Całkowita liczebność szacowana jest na 450-700 par. [2]
Głównymi zagrożeniami dla puszczyka uralskiego mogą być: wyrąb starych drzewostanów, usuwanie dziuplastych drzew, fragmentacja lasów, nielegalny odstrzał. Ze względu na wzrastającą liczebność i ekspansję uważa się, że nie potrzebuje specjalnych zabiegów ochronnych, poza akcjami edukacyjnymi wśród pracowników leśnych i myśliwych, pozostawianiem dziuplastych drzew i ewentualnie wieszaniem budek lęgowych tam gdzie to konieczne.
[edytuj] Ciekawostki
Drugi człon łacińskiej nazwy gatunkowej uralensis pochodzi stąd, że osobnik schwytany i opisywany jako pierwszy pochodził właśnie z Uralu.
Przypisy
- ↑ Wg niektórych źródeł rozpiętość skrzydeł może wynosić od 100 aż do 200 cm (Zygmunt Czarnecki (red. Przemysław Busse) Mały słownik zoologiczny tom II, Warszawa 1991, Wiedza Powszechna ISBN 83-214-0043-4
- ↑ Tomiałojć L., Stawarczyk T., 2003, Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, PTPP "pro Natura", Wrocław
[edytuj] Bibliografia
- praca zbiorowa pod red. Romualda Mikuska, 2005, Metody badań i ochrony sów, Kraków, Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, ISBN 83-87331-71-6.
