Pagoda Shwe Dagon
Z Wikipedii
Pagoda Shwe Dagon (bir. "złota pagoda z miasta Dagon". Dagon – pierwotna nazwa Rangunu). Wierzy się, iż pagoda Shwe Dagon została wybudowana 2500 lat temu na zlecenie króla Okkalapy. Chociaż w jej nazwie jest słowo "pagoda" to jako budowla sakralna jest typową stupą.
To, co czyni stupę wyjątkową pośród tego rodzaju sakralnych budowli jest to, że zawiera w sobie Sandaw (Włosy z Głowy) Buddy Gotamy (ponoć 8 włosów). Przechowywane są one razem z niezliczoną ilością skarbów: złota i kosztowności wewnątrz stupy. Dodatkowo udekorowana jest dziesięcioma cennymi częściami. Stupa jest usytuowana na szczycie wzniesienia "Thein Gottara", które jest najwyższym wzniesieniem w okolicy Rangunu. Całkowita waga zebranego tutaj złota może dzisiaj dochodzić do 9 ton. Ostatnia generalna renowacja stupy miała miejsce w 1871 r. w czasie rządów króla Mindona.
Niektóre budynki zatem powoli niszczeją (np. Shwehtidaw) z powodu deszczów i braku remontów już od 128 lat. Obecnie są prowadzone prace renowacyjne i zbiórki pieniędzy oraz kosztowności na ten cel.
Stupa jest stożkowatą, ceglaną budowlą którą pokrywają warstwy złota. Jest wysoka na 99 metrów i ustawiona na wzgórzu 51 metrów nad miastem. Składa się z 10 części:
- Diamentowa Kopuła (Sein-phoo)
- Stożek
- Korona (Htee)
- Pąkokształtna Iglica (Hnet-pyaw-phu)
- Ozdobny Kwiat Lotosu (Kyar-lan)
- Zdobione Taśmy (Bang-yit)
- Odwrócona Czara (Thabeik)
- Dzwony (Khaung-laung-pon)
- Tarasy (w sumie trzy; Pichayas)
- Podstawa
Obwód podstawy stupy wynosi około 433 metrów a jej całkowita wysokość 99 metrów licząc od platformy. Podstawę otaczają 64 mniejsze stupy z czterema większymi umiejscowionymi na środku każdej ze stron.
Na podstawie można znaleźć cztery posągi istot podobnych do sfinksów (po jednym na każdym rogu), 6 gryfów (po trzy z każdej strony). Przy podstawie stupy stoją cztery Tazaung (kapliczki), po jednej na każdą stronę, w których umieszczono posągi Buddy.
Dookoła podstawy stoją posągi słoni i ludzi w pozach modlitewnych. Z przodu stupy postawionych jest 72 pomniejszych kapliczek, otaczających jej podstawę. Tutaj znajduje się mnóstwo wizerunków lwów, Nag, ogrów i innych mitycznych istot takich jak np. Wathundari (duch opiekuńczy).
Na murze, poniżej pierwszego tarasu stupy, przy południowo-zachodnim i północno-zachodnim rogu znajdują się rzeźby. Pierwsza z nich przedstawia króla Okkalapę, który zbudował stupę. Druga to para postaci: wyżej położona to Sakka, bóstwo które towarzyszyło powstawaniu stupy, niżej położona to Me Lamu, żona Sakki i matka króla Okkalapy.
Przy podstawie stupy istnieją cztery wejścia do tuneli, wiodące do podstawy stupy Shwedagon. Nie jest do końca pewne co się w nich znajduje. Niektóre legendy powiadają iż wewnątrz drogi strzegą latające ostrza, atakujące intruzów. Inne legendy mówią iż tunele prowadzą do Baganu i Tajlandii.
Aby uczynić stupę odporną na wpływy pogody, po roku 1900, zaczęto pokrywać złotem część zwaną "platynowy pąk". Każdy płat złota, mierzył 30.48 cm kwadratowych i ważył 5 tical (362,82 gramy). W 1903 cały "platynowy pąk" został pokryty złotem. Kroniki podają iż 4 takie płyty podarował król George V (wtedy jeszcze Książę Walii) i królowa Mary kiedy odwiedzali Birmę w 1906.
Tabela prezentuje szacowaną ilość kosztowności:
|
Część |
Diamenty |
Złoto |
Drogie kamienie |
|
|
4,350 kamieni |
9,272 płytek o szerokości ok. 30,48 cm ważących 5004 uncji |
|
|
|
1,090 kamieni |
|
|
|
Korona |
--
|
1,065 złotych dzwonów |
886 kamieni |
[edytuj] Historia Shwedagon
Legenda mówi, że kupcy Tapussa i Bhallika przywieźli włosy Buddy zza oceanu, z Indii. W trakcie ich drogi powrotnej do Birmy oddali dwa włosy królowi Ajetta, kolejne dwa zrabował im na morzu król Nag, który przybrał postać człowieka i zakradł się na statek w nocy.
Po przybyciu do Birmy ogłoszono wielką uroczystość by uhonorować świętą relikwię. Następnie Sakka, król niebios, zstąpił na ziemię by wybrać miejsce na relikwiarz – stupę. Przywołał cztery duchy by mu w tym pomogły: Sule, Amyitha, Yawhani i Dakkhina.
Pod ich kierunkiem odgrzebano szczątki trzech poprzednich buddów i złożone wraz z włosami Buddy Gotamy, przywiezionymi przez dwóch braci. Według legendy zanim jednak zamknięto je w skarbcu wykopanym we wzgórzu, król Okkalapa otworzył skrzynię zawierającą włosy gdzie zamiast 4 było 8 włosów. Wzbiły się one w powietrze na wysokość ośmiu drzew palmowych, promieniejąc blaskiem różnych kolorów, tak czarujących, ze niemi przemówili, ślepcy zaczęli widzieć a sparaliżowani odzyskali władzę w członkach a z niebios spadł deszcz klejnotów pokrywając ziemię aż po kostki w kosztownościach. Złote płyty kamienne położone przez Sakke zawarły dostęp do skarbca. Na wzgórzu wzniesiono złotą stupę zamkniętą w srebrnej, ta zamknięta w cynowej, ta w miedzianej, ta w ołowianej, ta w marmurowej, ta w żelaznej. Ta ostatnia miała mieć ponad 20 metrów wysokości. Tyle możemy znaleźć w legendzie.
Co się działo ze stupą do XIV w. – niewiele wiadomo. W roku 1372, król Binnya, władca Hantharwaddy (Bago) odwiedził Rangun by odnowić stupę. Następnie królowie Birmy sukcesywnie odnawiali ją lub przebudowywali, aż pięć wieków temu osiągnęła kształt, który posiada do dzisiaj.
Małe miasteczko Okkala od tego czasu rozrosło się do dzisiejszego Rangunu, a swą chwałę zawdzięcza stupie która wznosi się nieopodal na wzgórzu. Shwedagon zdobyła sobie wielką wagę jako miejsce buddyjskiego kultu religijnego od czasów królestwa dynastii Mon z Bago przez władanie Binnya U, Binnya Dammayaza, Binnyarana, Binnyawaru, i Binnyagyan. Lecz to za czasów królowej Shin Sawpu pojawił się kształt który jest podstawą dzisiejszego wyglądu stupy. Shinsawpu, królowa regentka z Hantharwaddy, w latach 1455-62 rozbudowała stupę dodając tarasy, balustradę i kilka murów otaczających miejsce kultu, a także podarowała duży obszar ziemi przylegający do stupy na przyszłe inwestycje religijne. Legendy podają, ze udekorowała stupę od szczytu po podstawę w złote liście odpowiadające jej wadze. Ustanowiła też miasto na północny zachód od stupy, które dzisiaj jest zwane Myenigone, tak by mogła stamtąd doglądać prac inżynieryjnych mających miejsce przy stupie. Jej brat, bezpośredni potomek Binnyagyan'a podniósł wysokość stupy do 92 metrów.
Król Dhamazedi, zięć i sukcesor Shinsawpu, zapisał w inskrypcjach kamiennych legendę powstania stupy. Także on podarował stupie wielki dzwon brązowy, który według legendy miał ważyć 180,000 vissów (276 ton?!). Dzwon ten został zdjęty by być przetopiony na armaty przez portugalskiego awantrunika Phillippe de Brito, około roku 1608. Wielki dzwon nosił miano Dhamazedi i ponoć był wtedy największym dzwonem na świecie. Jednak w drodze do Than Lyin (Syriam), gdzie Portugalczyk miał swą siedzibę, dzwon utonął wraz ze statkiem w rzece.
Cześć stupie i złożonym w niej reliktom oddawali Bayinnaung, jego syn Nandabayin, a także Anaukpetlun, Minredeippa, i Tharlun. Król Alaungphayar kazał odnowić stupę za swoich rządów. Król Shinbyushin, władca Avy, podniósł stupę do jej dzisiejszej wysokości w 1774 r. i dodał nową "koronę" (Htee) ważącą ponoć tyle samo co on sam w złocie. Król Singu, syn króla Sinbyushin, w 1778 r. ponownie przebudował stupę i ufundował nowy brązowy dzwon ważący 55,555 vissów (ok. 85 ton). Stoi on na północno-zachodniej części podstawy stupy.
Po pierwszej wojnie angielsko-birmańskiej w 1824, dzwon został skradziony przez Anglików. Podczas transportu zatonął on w rzece. Później został wyłowiony i publicznym sumptem przywrócony na teren stupy. Król Tharrawaddy w 1841 r. założył miasto na zachód o stupy, której ofiarował 12 vissów (18,4 kg) czystego złota i ufundował dzwon o wadze 26,000 vissów (ok. 40 ton). Dzwon stoi w północno-wschodnim rogu platformy.
Król Mindon, który założył miasto Mandalaj w 1857, wysłał nową złotą "koronę" parowcem do Ragunu w październiku 1871, kiedy dolna Birma była już pod okupacją brytyjską. W 1919 nieco uszkodził stupę i musiano naprawić "diamentowy pąk" i wymienić kilka płatów złota w ciągu następnych dwóch lat (co stanowiło koszt miliona rupii).
Stupa wielokrotnie opierała się wpływom atmosferycznym, dzikości przyrody, trzęsieniom ziemi (w latach 1564, 1628, 1649, 1661, 1664, 1769, 1888, i 1919) oraz poważnemu pożarowi w 1931. Wciąż trwa i jest otaczana czcią. Ralph Fitch powiedział o stupie "To najmagiczniejsze miejsce na całym świecie."
