See also ebooksgratis.com: no banners, no cookies, totally FREE.

CLASSICISTRANIERI HOME PAGE - YOUTUBE CHANNEL
Privacy Policy Cookie Policy Terms and Conditions
Naruto (anime) - Wikipedia, wolna encyklopedia

Naruto (anime)

Z Wikipedii

Naruto
Plakat
ナルト
(Naruto)
Gatunek shōnen, akcja, dramat, fantasy, komedia
Manga: Naruto
Autor Masashi Kishimoto
Wydawca Japonia Jump Comics

Kanada Stany Zjednoczone VIZ Media

Drukowana w Japonia Weekly Shonen Jump

Stany Zjednoczone Kanada Shonen Jump
Niemcy Holandia Shonen Jump
Norwegia Szwecja Shonen Jump
Malezja Weekly Comic
Polska Japonica Polonica Fantastica

Wydawana listopad 1999 – obecnie
Liczba tomów 42 tomy i 405 rozdziały
(stan z 20 czerwca 2008)
Anime : Naruto
Reżyseria Yuuto Date
Studio Studio Pierrot
Stacja telewizyjna Japonia Animax, TV Tokyo

Stany Zjednoczone Argentyna Australia Brazylia Chile Meksyk Cartoon Network
Kanada YTV
Niemcy RTL 2
Polska Węgry Rosja Czechy Rumunia Słowacja Hiszpania Jetix

Premierowa emisja 3 października 20028 lutego 2007
Liczba odcinków 220
Anime : Naruto: Shippūden
Reżyseria Yuuto Date
Studio Studio Pierrot
Stacja telewizyjna Japonia Animax, TV Tokyo
Premierowa emisja 15 lutego 2007 – obecnie
Liczba odcinków nieokreślona

Naruto (jap. ナルト? NARUTO)manga Masashiego Kishimoto posiadająca również swoją adaptację telewizyjną. Jej główny bohater, Naruto Uzumaki, to hałaśliwy, nadpobudliwy nastoletni ninja, który nieprzerwanie szuka uznania i szacunku oraz sposobu na zostanie hokage – przywódcą i najsilniejszym ninja w swojej wiosce.

Manga została opublikowana po raz pierwszy w roku 1999 przez wydawnictwo Shueisha w 43. numerze japońskiego magazynu Shonen Jump. W Polsce manga wydawana jest przez JPF. Do tej pory ukazało się 25 tomów.

Seria anime, produkowana przez Studio Pierrot i Aniplex, swoją premierę miała w telewizji kablowej TV Tokyo i sieci telewizji satelitarnej Animax dnia 3 listopada 2002 i wciąż jest nadawana. W Polsce mocno ocenzurowana wersja emitowana jest przez kanał Jetix od 12 lutego 2007 o godzinie 19:00. Pierwsza seria trwała 9 sezonów (sezony 1-8 po 26 odcinków, 9 sezon 12 odcinków), a pierwszy sezon drugiej serii, Naruto: Shippūden, rozpoczął się 15 lutego 2007.

Spis treści

[edytuj] Rozwój i popularność

Długość i popularność serii jest porównywalna do innej popularnej, nastawionej na akcję mangi typu shōnen Akiry ToriyamyDragon Balla. Od powstania Naruto jego wielbiciele stworzyli wiele stron fanowskich, zawierających szczegółowe informacje, poradniki i czynne fora. Kilka pierwszych i najbardziej popularnych stron nakierowanych na anglojęzycznych widzów pojawiło się na krótko po tym, jak pierwszy angielski tom mangi ukazał się w lipcu 2003. Na podstawie serii stworzono grę karcianą.

Do czasu debiutu anime w północno-amerykańskiej telewizji w 2005 roku, wiele grup zajmujących się skanowaniem i fanowskim tłumaczeniem przetłumaczyło serię i udostępniło do bezpłatnego ściągania w internecie. Pomimo że północno-amerykańskie przedsiębiorstwa mają zauważalną tendencję do znacznie częstszego ścigania sądowego takowych grup niż japońskie, to pozostało kilka, które wciąż tłumaczą nowe odcinki Naruto ze względu na duży odstęp między angielską a japońską wersją.

[edytuj] Fabuła

Uwaga! W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

Dwanaście lat przed wydarzeniami, na których koncentruje się seria, lis demon o dziewięciu ogonach zaatakował wioskę Konoha. Był to potężny demon – pojedyncze machnięcie jednego z jego dziewięciu ogonów mogło stworzyć tsunami lub spłaszczyć górę. Spowodowało to chaos i śmierć wielu ludzi, dopóki jeden z czterech Hokage (podczas trwania akcji żyło jeszcze dwóch spośród czterech Hokage, którzy do tamtego czasu zostali mianowani na to zaszczytne stanowisko) – Czwarty Hokage (uważany za najpotężniejszego spośród całej czwórki) – pokonał go, poświęcając swoje własne życie i oddając swoją duszę Bogu Śmierci, aby zapieczętować demona wewnątrz nowo narodzonego dziecka – własnego syna, którym jest Naruto Uzumaki.

Czwarty Hokage był czczony jako bohater za zapieczętowanie Lisiego Demona. Chciał, żeby Naruto był szanowany w podobny sposób za trzymanie demona w sobie. Jednak ludzie z osady, w której mieszkał, unikali go. Uważali go za Lisiego Demona we własnej osobie i źle traktowali przez większość jego dzieciństwa.

Zasada ustanowiona przez Trzeciego Hokage zabroniła mieszkańcom osady opowiadać o tamtym zdarzeniu komukolwiek, nawet własnym dzieciom. Nie przeszkadzało to ludziom traktować Naruto jak wyrzutka. Mimo że dzieci nie wiedziały, dlaczego ich rodzice traktują go w ten sposób, to również nauczyły się pogardzać chłopakiem. Naruto dorastał zatem jako sierota w samotności, bez przyjaciół, rodziny czy uznania. Nie mógł zmusić ludzi, by się z nim zaprzyjaźnili, więc szukał uznania i uwagi w jedyny sposób, jaki znał – przez dowcipy i rozrabianie. Kiedy okazywało się, że jest to tylko dodatkowym powodem do nowych drwin, chłopiec coraz bardziej izolował się. Zmieniło się to, gdy Naruto zrozumiał, że jego nauczyciel Iruka Umino darzy go zaufaniem i akceptacją. By uratować Irukę od śmierci Naruto zastosował wtedy przypadkiem przez siebie poznaną wysokopoziomową technikę Kage Bunshin no Jutsu (Technika Replikacji cienia). W ten sposób zdał końcowy egzamin Akademii, co otworzyło bramę dla zdarzeń i ludzi, którzy mogą zmienić i określić jego świat – wliczając w to ścieżkę ninja – do końca jego życia.

Anime utrzymuje równowagę pomiędzy dramatem a komedią, dodając do tego mnóstwo akcji. Seria śledzi dojrzewanie i rozwijanie umiejętności ninja Naruto i jego przyjaciół, akcentując ich wzajemne interakcje i wpływ przeszłości na ich osobowości. Naruto odnajduje przyjaciół w Sasuke Uchiha i Sakurze Haruno, dwojgu młodych ninja, którzy razem z nim zostali wybrani, by utworzyć trzyosobową drużynę pod dowództwem bardzo doświadczonego senseia Kakashiego Hatake. Przyjaciółmi Naruto zostanie także dziewiątka innych geninów, których spotka w czasie egzaminu na chūnina. Bohaterowie rozwiną nowe umiejętności, poznają lepiej siebie i innych mieszkańców osady oraz przeżyją długie wyprawy, gdyż Naruto pragnie zostać Hokage Wioski Liścia.

"Naruto" kładzie bardzo silny nacisk na związki przyczynowo-skutkowe. Prawie wszystkie rozwiązania problemów stojących przed bohaterami są wynikiem decyzji, charakteru i osobowości, a bardzo niewiele rzeczy dzieje się przypadkiem. Powraca temat potrzeby akceptacji, która dotyczy każdego, oraz "drogiej osoby", której broniąc można stać się silnym. Anime przede wszystkim opowiada o Naruto, Sasuke i Sakurze, którzy są członkami Grupy 7. Pozostałe postacie jednak również zmieniają się i rozwijają, na przykład Kakashi, Gai i Jiraiya, tak jak i rówieśnicy Naruto w innych drużynach geninów i różnych wioskach. Moc Naruto polega w dużym stopniu na zdolności dostrzegania siebie w innych ludziach.

Chociaż w anime pojawia się mnóstwo czarnych charakterów, to niewiele postaci jest złych od początku do końca. Motywy działania wszytskich bohaterów są bardzo dokładnie tłumaczone. Wyjaśniają się powody, które skłoniły ludzi do zejścia z właściwej ścieżki. Jako pierwsi z takich bardzo-złych-ale-nie-do-końca-złych postaci w kreskówce pojawiają się Zabuza Momochi, jōnin z Kirigakure, i jego towarzysz Haku. Najczarniejszym demonem w serii jest Orochimaru. Potężnym wrogiem jest również tajemnicza organizacja zwana Akatsuki, która ściga Naruto, by uwolnić Lisiego Demona i posiąść jego moc. Choć ciągle powraca motyw potwora, którym ktoś się stał z braku akceptacji lub dla akceptacji, to zazwyczaj nie jest to opowiedziane w banalny sposób.

[edytuj] Bohaterowie

Zobacz więcej w osobnym artykule: Lista postaci w Naruto.

"Naruto" ma szeroką i barwną gamę postaci, każda ze swoją dokładną historią i złożoną osobowością, co pozwala większości z nich pojawiać się w serialu na równych prawach. Bohaterowie rosną i dojrzewają w czasie trwania anime, którego akcja rozgrywa się na płaszczyźnie wielu lat. Jak przystało na wieloletnią sagę, świat Naruto wciąż się poszerza, a stosunki głównego bohatera z ludźmi nie są wyjątkiem – na początku jedynie jego nauczyciel i przywódca wioski byli mu przychylni, ale wraz z rozwojem akcji coraz to nowi ludzie (i nie tylko) stają się częścią jego historii.

Uczniowie Akademii Ninja, gdzie rozpoczyna się historia, po ukończeniu szkoły dzieleni są na trzyosobowe drużyny i stają się geninami. Do każdej drużyny przydzielany jest doświadczony sensei i Sempai. Te podstawowe drużyny tworzą podstawę do późniejszych interakcji między bohaterami, gdy będą oni wysyłani na misje, mające na celu ich rozwój i zarobek dla osady. Drużyna 7, w której znajduje się Naruto, zostaje miejscem, gdzie poznaje on Sasuke Uchiha i Sakurę Haruno oraz ich senseia Kakashiego Hatake (zwanego też "Sharingan Kakashi" lub "lustrzany Ninja" , ze względu na skopiowanie tysięcy technik swoim okiem sharingan), tworząc podstawę jego powstającego świata. Pozostałe drużyny tworzą kolejna warstwę, gdyż Naruto styka się z nimi w różnym stopniu, poznając ich motywacje, słabości i aspiracje, zazwyczaj porównując je do swoich własnych. Trzyosobowe grupy nie są jednak ograniczone do równolatków Naruto – większość grup pojawiających się w historii składa się z trzech osób lub wielokrotności tej liczby.

Relacje sensei-uczeń pełnią ważną rolę w serii. Naruto ma wielu mentorów, z którymi trenuje i uczy się, głównie Kakashiego i Jiraiyę, a wszystko to zazwyczaj w otoczce tradycji i opieki łączącej wiele pokoleń. Wzorce te zapewniają swym uczniom przewodnictwo nie tylko w sztukach ninja, ale też w sprawach dotyczących japońskiej estetyki czy filozofii. Techniki, ideały i mentalność są zauważalnie przekazywane w rodzinach, Naruto jest zazwyczaj świadkiem pokazów umiejętności i tradycji wielopokoleniowych klanów ze swojej wioski, gdy przyjaciele w jego wieku demonstrują je albo nawet sami rozwijają. Często jest wspominane, że pokolenie Naruto jest wyjątkowo uzdolnione.

Wiele najstarszych tajemnic serii to pytania o tożsamość i motywacje postaci. Historia rodziców Naruto, cele, które kierują postępowaniem Kabuto Yakushi, tożsamość tajemniczego przywódcy Akatsuki – to tylko parę podstawowych pytań typu "kto i dlaczego", które często pojawiają się w serii. Historia bardzo skupia się na bohaterach. Temat związków przyczynowo-skutkowych jest cały czas obecny w serii, gdy postacie poznają skutki swoich działań i znajomości z przeszłości. Losy bohaterów są zazwyczaj ze sobą powiązane i duży nacisk położony jest na przyjaźń i związki jednostki ze społeczeństwem.

Imiona postaci są często zapożyczone z japońskiej mitologii, folkloru i literatury (na przykład imiona zapożyczone z opowieści ludowej Jiraiya Goketsu Monogatari) albo są starannie przemyślaną grą słów; zazwyczaj imię ma duże powiązanie z historią bohatera, jego charakterem itp.

[edytuj] Naruto: Shippūden

Naruto: Shippūden (jap. ナルト 疾風伝?) stanowi kontynuację serii, jej fabuła zaczyna się, gdy szesnastoletni Naruto Uzumaki wraz ze swoim senseiem Jiraiyą powraca po dwóch i pół roku nieobecności do Konohy. Jest nieco bardziej dojrzały niż w pierwszej części. Jego głównym celem jest ocalenie przyjaciela Sasuke z rąk Orochimaru. Oczywiście po drodze będzie trzeba stawić czoło głównemu wrogowi czyli organizacji Akatsuki, która będzie chciała schwytać wszystkie demony i wykorzystać je dla własnych celów.

[edytuj] Naruto the Movie

Uwaga! W dalszej części artykułu znajdują się szczegóły fabuły lub zakończenia utworu.

Do tej pory powstały cztery filmy pełnometrażowe opowiadające kolejne historie Naruto. Wszystkie z nich są stworzone przez reżysera i autora Masashiego Kishimoto, za muzykę odpowiada Toshiro Masuda oraz Takanashi Yasuharu (od czwartej odsłony).

  • Pierwszy film "Naruto the Movie: Ninja Clash in the Land of Snow" opowiada o księżniczce Koyuki, z zawodu aktorce, i Kraju Śniegu do którego po latach wraca pod eskortą siódmej drużyny pod pretekstem nakręcenia filmu – przyjdzie zmierzyć się jej z przeszłością i dawnymi wspomnieniami.
  • Drugi o ataku na Sunagakure i misji Naruto, Sakury, Shikamaru.
  • Trzeci o księciu kraju Księżyca i misji Uzumakiego, Rocka Lee, Sakury i Kakashiego.
  • Czwarty film "Naruto: Shippūden the Movie" opowiada o misji Naruto, która polega na ochronie kapłanki Shion z Kraju Demonów. Posiada ona umiejętność przepowiadania przyszłości. Jeszcze przed rozpoczęciem misji dziewczyna ma sen, w którym widzi, jak Naruto umiera.
  • Zapowiedziany jest również piąty film "Naruto: Shippūden the Movie 2". Dotyczący go zwiastun ukazuje walczącego Naruto Uzumakiego oraz Sasuke Uchihę w ciemnościach, którzy najprawdopodobniej będą musieli połączyć siły do walki ze wspólnym wrogiem. Premiera (w Japonii) przewidziana jest na 2 sierpnia 2008.

[edytuj] Spis odcinków

Zobacz w osobnych artykułach: Naruto, Naruto Shippūden

[edytuj] Wersja polska

  • Ocenzurowana wersja polska jest emitowana w Jetix.
  • Premiera serialu w Polsce odbyła się 12 lutego 2007 roku w Jetix – wyemitowane zostały odcinki 1-25. Odcinek 26. został pominięty w brytyjskiej wersji przygotowanej przez Jetix.
  • Emisja drugiej serii rozpoczęła się 1 października 2007 roku – wyemitowano odcinki 27-52.
  • Emisja trzeciej serii rozpoczęła się 5 maja 2008 roku – wyemitowane zostały odcinki 53-78.
  • Emisja czwartej serii rozpocznie się 4 sierpnia 2008 roku – wyemitowane zostaną odcinki 79-104.

Opracowanie i udźwiękowienie wersji polskiej: na zlecenie Jetix STUDIO EUROCOM
Reżyseria:

Dialogi:

Dźwięk i montaż:

  • Krzysztof Podolski (odc. 1-25, 27-36, 43-47, 53-78),
  • Jacek Gładkowski (odc. 37-42, 48-52)

Kierownictwo produkcji: Marzena Omen-Wiśniewska
Udział wzięli:

i inni

[edytuj] Błędy

Cenzura 
Polska wersja jest tłumaczeniem wersji amerykańskiej wydanej przez Viz Media. Wydawca chcąc dotrzeć do szerszej publiczności, w tym młodszej widowni, postarał się zgodnie z amerykańskim systemem oceniania o zmniejszenie ilości krwi[1], sytuacji seksualnych[2], przemocy, nawiązań do używek[3][4], czy w ogólności niestosownych zachowań[5]. Wprowadzone zmiany sprawiają problemy w postaci niekonsekwencji[6], a czasami wypaczają charakter pewnych postaci[7], ku niezadowoleniu fanów serii. Z tego powodu dużą popularnością cieszy się emitowana w Japonii wersja oryginalna anime (sama w sobie będąca delikatniejszą adaptacją mangi).
Polskie tłumaczenie 
Twórcy wersji polskiej również nie uniknęli błędów[8] do których należą przede wszystkim niepoprawne[9][10] i nie do końca konsekwentne[11] nazewnictwo technik ninja. Imiona i nazwiska postaci wymawiane są zgodnie z normami angielskiej wymowy, które same powstały jako latynizacje imion japońskich. Niestety w wyniku tej konwersji zaburzono oryginalne brzmienie imion[12], gdyż w języku angielskim brak jest głosek obecnych w językach japońskim i polskim. Mimo wszystko tłumacze nie są konsekwentni nawet w stosunku do nazw angielskich[13]. Zdarzają się też inne potknięcia językowe wynikające najprawdopodobniej z literówek w skrypcie[14][15].
Logika 
Wytrwali fani serii znajdują również błędy logiczne obecne w serii, należą do nich wszelkie niespójności rzeczowe[16] jak i czasowe[17] oraz irracjonalności[18]. Należą do nich również nadużycia w operowaniu kamerą[19], lustrzane odbijanie ujęć[20][21]

[edytuj] Ścieżka dźwiękowa

Dotychczas ukazały się cztery soundtracki z serii TV, oraz trzy albumy z filmów pełnometrażowych.

Zobacz więcej w osobnym artykule: Naruto (anime-soundtrack).

Przypisy

  1. Podczas wykonania Sexy Jutsu przez Naruto na nauczycielu Iruce zostaje usunięta krew lecąca z nosa (w mandze i anime będąca swoistą metaforą podniecenia seksualnego), z tego powodu wkłada on sobie zatyczki do nosa, które również winny być usunięte; podobnych przypadków jest wiele, m.in. w odcinku 2 (Hokage, Ebisu).
  2. W 3. odcinku ocenzurowano przypadkowy pocałunek Sasuke i Naruto
  3. Usuwanie papierosa z ust Asumy - stąd losowy klip z odcinka w trakcie openingu 3 sezonu
  4. Wymazywanie fajki z ust Trzeciego Hokage na różne sposoby (zatrzymanie obrazu- tzw. "freeze frame", obraz "pseudopanoramiczny"), również Jirayi w odcinku 53.
  5. W odcinku 10. Naruto i Sasuke proszą jednocześnie o dokładkę, zaraz po tym wymiotują, co ocenzurowano; scena ta jest obecna w kolejnym odcinku, gdy Sasuke wspomina ten moment.
  6. Wspomniana wyżej ingerencja w główny tok fabuły nie pociągnęła za sobą zmian "scenek wspomnieniowych".
  7. Odcinek 53 (i w dużym stopniu późniejsze) został znacznie uszczuplony ze scenek świadczących o perwersyjnej stronie Jirayi.
  8. W odcinku 41. Ino mówi Sakurze, aby ta zrezygnowała z walki, gdyż nawet Sasuke sobie nie poradził i przegrał, jednakże mimo iż Sasuke sobie nie radził, pojedynek wygrał.
  9. W odcinku 30. podczas walki Sasuke z Orochimaru, ten ostatni przywołuje węża słowami „Przywołuję Jutsu”, technika winna nosić nazwę „Jutsu Przyzwania/Przywołania” - wynika to z dwuznacznego brzmienia zwrotu "Summoning Jutsu".
  10. W oryginale Bunshin no jutsu (technika klonowania) oraz Kage bunshin no jutsu (technika cienistego klonowania) to dwie różne techniki, w polskiej wersji wiele zwykłych klonów mylnie zwanych jest „cienistymi”.
  11. W 33. odcinku Shikamaru korzysta z techniki nazwanej „Sztuka ninja: Jutsu przejęcia cienia”, w odcinku 43. jej nazwę przetłumaczono jako „Ninja art: Jutsu przejęcia cienia”. Należy zauważyć, ze dialogi obu odcinków były pisane przez różne osoby.
  12. Imię Sasuke Uchihy Japończycy wymawiają się z bezdźwięcznym „u”, podobnie Neji Hyūga - imię powinno być wymawiane jako Nedżi zamiast obecnego u nas Neji.
  13. W przedostatnim odcinku drugiej serii imię „Chōji” czytano Hodżi
  14. W odcinku 49. odcinku Tenten wspomina, iż chciałaby być jak legendarna „kunochi” (winno być „kunoichi”) Tsunade
  15. W odcinku 3. nazwisko Shikamaru Nary odczytane zostaje jako „Shimaru Nara”.
  16. Pod koniec 50. odcinka Naruto: Shippūden na zdjęciu Sasuke od tyłu w Bingo Booku Saia, winien mieć on noszony podczas pierwszej serii znak klanu Uchiha.
  17. We wspomnieniach[potrzebne źródło] Hinaty Naruto ma opaskę, gdy jeszcze nie umie się sklonować, co było w jego przypadku warunkiem jej otrzymania.
  18. W odcinku 32. Sakura prosi Sasuke o rozpalenie ognisko w Lesie Śmierci, choć wcześniej Orochimaru założył na niego klątwę przez co nie może on prawidłowo korzystać ze swej mocy.
  19. W jednym z odcinków[potrzebne źródło] Naruto jest odwrócony bokiem do kamery, w tym ujęciu nie ma jednak swoich „wąsików”.
  20. W 46. odcinku podczas walki Neji w pewnym ujęciu ma odwrotnie założone bandaże na rękach, w tym samym odcinku Kiba podczas walki z Naruto, ma bandaż na prawej nodze, ale po zwycięstwie Naruto znajduje się on na lewej.
  21. W 74. odcinku, podczas pierwszej przemiany Gaary transformacji ulega jedna z połów jego ciała, w zbliżeniu na twarz połowy te są odwrócone.

[edytuj] Linki zewnętrzne

Wikicytaty
Zobacz w Wikicytatach kolekcję cytatów
z Naruto


aa - ab - af - ak - als - am - an - ang - ar - arc - as - ast - av - ay - az - ba - bar - bat_smg - bcl - be - be_x_old - bg - bh - bi - bm - bn - bo - bpy - br - bs - bug - bxr - ca - cbk_zam - cdo - ce - ceb - ch - cho - chr - chy - co - cr - crh - cs - csb - cu - cv - cy - da - de - diq - dsb - dv - dz - ee - el - eml - en - eo - es - et - eu - ext - fa - ff - fi - fiu_vro - fj - fo - fr - frp - fur - fy - ga - gan - gd - gl - glk - gn - got - gu - gv - ha - hak - haw - he - hi - hif - ho - hr - hsb - ht - hu - hy - hz - ia - id - ie - ig - ii - ik - ilo - io - is - it - iu - ja - jbo - jv - ka - kaa - kab - kg - ki - kj - kk - kl - km - kn - ko - kr - ks - ksh - ku - kv - kw - ky - la - lad - lb - lbe - lg - li - lij - lmo - ln - lo - lt - lv - map_bms - mdf - mg - mh - mi - mk - ml - mn - mo - mr - mt - mus - my - myv - mzn - na - nah - nap - nds - nds_nl - ne - new - ng - nl - nn - no - nov - nrm - nv - ny - oc - om - or - os - pa - pag - pam - pap - pdc - pi - pih - pl - pms - ps - pt - qu - quality - rm - rmy - rn - ro - roa_rup - roa_tara - ru - rw - sa - sah - sc - scn - sco - sd - se - sg - sh - si - simple - sk - sl - sm - sn - so - sr - srn - ss - st - stq - su - sv - sw - szl - ta - te - tet - tg - th - ti - tk - tl - tlh - tn - to - tpi - tr - ts - tt - tum - tw - ty - udm - ug - uk - ur - uz - ve - vec - vi - vls - vo - wa - war - wo - wuu - xal - xh - yi - yo - za - zea - zh - zh_classical - zh_min_nan - zh_yue - zu -