Mikołaj z Radomia

Z Wikipedii

Mikołaj z Radomia (Mikołaj Radomski, Nicolaus Radomiensis, t. Nicolaus de Radom, N. de Radom, Mycolay Radomsky) - najwybitniejszy znany polski kompozytor muzyki polifonicznej, tworzący w pierwszej połowie XV wieku.

Spis treści

1 Życie
2 Twórczość
3 Zachowane dzieła
4 Bibliografia
5 Linki zewnętrzne

[edytuj] Życie

O jego życiu informacje są bardzo skąpe. Nazwisko lub inicjały (monogramy) kompozytora napotykamy w utworach, zawartych w pochodzących z ok. 1440 rękopisach z Biblioteki Krasińskich i Biblioteki Załuskich. Jedyna w miarę pewna data to 1427, w którym prawdopodobnie powstała kompozycja Hystorigraphi aciem mentis.

Twórca może być identyczny z działającym w latach dwudziestych XV wieku na Wawelu nadwornym klawicymbalistą królowej Zofii Holszańskiej (Nicolaus clavicembalista dominae reginae Poloniae).

[edytuj] Twórczość

Tworzył muzykę religijną oraz świecką w stylu burgundzkim. Był dobrze wykształconym i obeznanym z nowymi prądami muzykiem - na jakimś etapie życia musiał zetknąć się z twórczością Guillaume'a Dufay, w owym czasie awangardą muzyki europejskiej, a także szkoły Johannesa Ciconii, co stawia go w jednym z szeregu z innymi, najwybitniejszymi zachodnimi twórcami, operującymi nowoczesnymi technikami kompozytorskimi. Do dzisiejszych czasów udało się odnaleźć 7 utworów Mikołaja z Radomia. Za jeden z pionierskich utworów wykorzystujących technikę fauxbourdon (pochody tercjowo-sekstowe) uznaje się 3-głosowy motet Magnificat. Drugim z najsławniejszych dzieł Mikołaja z Radomia jest Hystorigraphi aciem mentis do tekstu Mikołaja z Błonia lub biskupa Stanisława Ciołka, panegiryk na cześć pary królewskiej - Władysława Jagiełły i Zofii Holszańskiej i ich nowonarodzonego syna (Kazimierza Jagiellończyka).

Z jego twórczości zachowały się także 3 cykle mszalne (ordinarium missae), ograniczone do Glorii i Creda. Zmienia się także rola techniki imitacyjnej. Niezależnie od wzoru caccii, jak w kanonicznym Alleluja, wykorzystywane są imitacje na początku niektórych części mszalnych; wykorzystuje Mikołaj także technikę konduktusową. Pojawia się zmienny, polifoniczny układ głosowy. Ostatnim zachowanym dziełem Mikołaja jest utwór instrumentalny (ballada?), do którego istniał prawdopodobnie tekst, aczkolwiek się nie zachował. Wszystkie jego utwory były 3-głosowe.

Płyta CD, zawierająca dzieła wszystkie zachowane kompozytora (zob. linki) w wykonaniu Ars Nova pod kierownictwem Jacka Urbaniaka była nominowana do Fryderyka w roku 2004 w kategorii Muzyka kameralna (nie było jeszcze kategorii Muzyka dawna).

[edytuj] Zachowane dzieła

(utwory religijne, bardziej wyszukane)
- Trzy pary mszalne Gloria-Credo (tzw. ordinarium missae)
- Magnificat
- Alleluja
(utwory świeckie, muzycznie prostsze)
- utwór z zaginionym tekstem, typu balladowego
- motet Hystorigraphi aciem mentis (ok. 1427, tekst Mikołaja z Błonia lub biskupa Stanisława Ciołka)

[edytuj] Bibliografia

Maria Szczepańska, Studia o utworach Mikołaja Radomskiego . Kwartalnik Muzyczny 1949, nr 25, 1950 nr 29/30
M. Szalińska i W. Malinowski, Słownik muzyków polskich (red. J. Chomiński). t. 2. Kraków 1967, s. 136
J. R. Wojcik, Nicola Radomski primo compositore polifonico polacco (maszynopis, Roma 1956 w Pontificio Istituto di Musica Sacra w Rzymie; odbitka w Instytucie Muzykologii UW w Warszawie; mikrofilm w Bibliotece Narodowej w Warszawie)
Henri Musielak, W poszukiwaniu materiałów do biografii Mikołaja z Radomia. Muzyka t. XVIII, 1973 nr 1 (68), s. 82-89. Uzupełniona i rozszerzona wersja komunikatu wygłoszonego w dniu 27. XI. 1971 na V. Ogólnopolskiej Konferencji Muzykologicznej w Warszawie. Przygotowano go na seminarium historii muzyki polskiej pod kier. doc. dr M. Perza w Instytucie Muzykologii UW.
Mirosław Perz, Mikołaj Radomski, Polski Słownik Biograficzny, tom XXIX, 1986, s. 737-739
Mirosław Perz, Kontrafaktury ballad w rękopisie Krasińskich nr 52 (PL-Wn8054). Muzyka 1992 nr 4, s. 89-111
Mirosław Perz, Die Einflüsse der ausgehenden italienischen Ars Nova in Polen. Ars Nova Italiana del Trecento. III. Certaldo 1970
Mirosław Perz, The structure of the lost manuscript from the National Library in Warsaw, No. 378 (WarN 378). Chloe. Beihefte zum Daphnis. Bd 21. From Ciconia to Sweelinck. Ed. by A. Clement and E. Jas. Edit. Rodopi B.V. Amstersdam