Księstwo Błatneńskie

Z Wikipedii

Księstwo Błatneńskie (także Księstwo Zadunajskie lub Księstwo Panońskie) - słowiańskie państwo istniejące w drugiej połowie IX wieku w zachodniej części Kotliny Panońskiej, między Dunajem na północy i wschodzie, Murą i Drawą na południu a Rabą na zachodzie. Stolica księstwa znajdowała się w mieście Blatnohrad (późniejszy Mosaburg, dziś węgierska wieś Zalavár) na południe od jeziora Balaton.

Pod koniec VIII wieku pod ciosami frankijskimi, bułgarskimi i słowiańskimi upadł Kaganat Awarski, zajmujący od 567 centrum Kotliny Panońskiej. Miejsca państwa awarskiego nie zajął żaden inny organizm państwowy. W konsekwencji Słowianie panońscy, wówczas zwartą masą zamieszkujący te tereny, zaczęli tworzyć quasi-państwowe związki plemienne i ponadplemienne. W tym samym okresie na północ od Dunaju doszły do większych rozmiarów i okrzepły podobne organizmy państwowe. Były to Wielkie Morawy na obszarze dzisiejszych Moraw i Księstwo Nitrzańskie w dzisiejszej zachodniej Słowacji. W pierwszej połowie IX wieku doszło do konfrontacji między tymi państwami. Zwycięsko wyszły z niej Wielkie Morawy pod wodzą księcia Mojmira. W 833 Mojmir przyłączył Księstwo Nitrzańskie do Wielkich Moraw i wypędził władającego nim księcia Pribinę z jego stolicy w Nitrze.

Początkowo Pribina, pozostający w dobrych stosunkach z dworem wschodniofrankijskim i korzystający z jego pomocy, dążył do odzyskania swego księstwa, jednak jego wysiłki w tym kierunku zakończyły się fiaskiem - Wielkie Morawy okazały się zbyt silne. Wobec tego około 840 Pribina uzyskał od króla wschodniofrankijskiego Ludwika II Niemieckiego w lenno ziemie między ówczesną wschodnią granicą państwa wschodniofrankijskiego a Dunajem, które wcześniej były przeznaczone dla marchii karantańskiej. Pribina energicznie przystąpił do tworzenia własnego państwa i do szerzenia w nim chrześcijaństwa. Na południe od Balatonu, nad rzeką Zala, wówczas zwaną przez Słowian Blatna ("Błotna"), wzniósł obronny gród Blatnohrad, który stał się ośrodkiem władzy w państwie. Skuteczność działań Pribiny w umacnianiu chrześcijaństwa i organizowaniu państwa została w 847 nagrodzona nadaniem mu tych ziem w lenno dziedziczne. Pribina popierał osadnictwo bawarskie. W umacnianiu chrześcijaństwa Pribina ściśle współdziałał z arcybiskupami Salzburga. W 860 albo w 861 Pribina zginął, walcząc po stronie Franków przeciwko Wielkim Morawom. W 862 władzę po nim objął jego syn Kocel.

Za panowania Kocela Księstwo Błatneńskie wyemancypowało się spod władzy Królestwa Wschodniofrankijskiego i zaczęło wyrastać na niezależny, słowiański ośrodek państwowy. Wyrazem tego było między innymi ustanowienie przez papieża Jana VIII w 869 głagolickiej metropolii w Sirmium. Gdy w 869 Wielkie Morawy zaczęły wojnę z Frankami, Kocel przyłączył się do Moraw i odrzucił zwierzchność frankijską. W 867 Kocel udzielił schronienia apostołom Słowian, świętym Cyrylowi i Metodemu, w drodze z Wielkich Moraw do Rzymu. Wspólnie z morawskim Rościsławem i Świętopełkiem Kocel wspierał u papieża sprawę mianowania świętego Metodego biskupem obrządku słowiańskiego. W 873, gdy arcybiskup Salzburga uwolnił więzionego przez siebie świętego Metodego, Kocel mimo gróźb Franków przyjął go w swoim księstwie. Wkrótce potem Blatnohrad stał się ośrodkiem głagolickiego chrześcijaństwa i literatury, rozwijanej przez uczniów Cyryla i Metodego. Prawdopodobnie w Księstwie Błatneńskim powstał pierwszy słowiański zwód praw - Zakon sudni ljudem - przypisywany świętemu Metodemu.

Kocel prawdopodobnie zginął w 876 roku. Jego śmierć oznaczała koniec niepodległości Księstwa. Król wschodniofrankijski uczynił użytek ze swych praw suzerena i powtórnie włączył Księstwo Błatneńskie do Karantanii. W 884 roku Księstwo podbiły Wielkie Morawy, w 894 odbili je Frankowie. W 896 tereny byłego Księstwa Błatneńskiego zostały nadane w lenno kolejnemu słowiańskiemu księciu - Braslavowi. Jednak już w 901 roku tereny te zostały podbite przez Węgrów, który ustanowili na nich własne państwo i zniszczyli wszelkie pozostałości samodzielnych państw słowiańskich. W ciągu następnych stuleci Słowianie panońscy, tworzący substrat ludnościowy Księstwa, ulegli całkowitej madziaryzacji.

W skład Księstwa Błatneńskiego wchodziły:

• hrabstwo błatneńskie - między dzisiejszym Veszprém a Drawą,
• hrabstwo ptujskie - okolice dzisiejszego miasta Ptuj,
• hrabstwo dudlebskie - między Grazem a Blatnohradem,
• prawdopodobnie również tereny byłego księstwa Etgara - między dzisiejszymi miastami Kőszeg na Węgrzech i Klosterneuburg na zachód od Wiednia.