Kanał Kłodnicki
Z Wikipedii
| Kanał Kłodnicki | |
 Nieistniejący port w Gliwicach |
|
| Kontynent | Europa |
| Państwo | Polska |
| Województwo | opolskie, śląskie |
| Początek | Kędzierzyn-Koźle |
| Koniec | Zabrze |
| Rok budowy | 1792-1822 |
| Rok zamknięcia | 1936 |
| Długość | 45,7 km |
| Głębokość • średnia |
1,60 m |
| Szerokość • średnia |
12,00 m |
| Udostępniony dla żeglugi | Nie |
| Śluzy | 18 |
| Kanały wodne Polski | |
Kanał Kłodnicki - droga wodna zbudowana w latach 1792-1822, która miała służyć do transportu węgla z Zabrza z kopalni Luiza oraz z Królewskiej Huty (dziś Chorzów) z kopalni Król do Gliwic i dalej na zachód.
[edytuj] Historia
Pierwszy projekt uregulowania Kłodnicy powstał w 1788 roku. Rok później opracowano pierwszy projekt kanału o długości 46 km z Gliwic do Koźla (obecnie część Kędzierzyna-Koźla). Podobno inicjatorem budowy był król pruski Fryderyk Wilhelm II. Niewątpliwie największe zasługi w budowie kanału położyli: Fryderyk von Reden - z racji zajmowanego stanowiska oraz John Baildon który wykonał część projektów, w tym obliczył spadek Kanału Kłodnickiego.
Budowa rozpoczęła się w 1792, ale wylewy Kłodnicy i braki funduszy spowodowały znaczne przedłużenie budowy. Eksploatację kanału rozpoczęto 20 lipca 1806 roku jednak całkowite zakończenie budowy nastąpiło dopiero w 1822 roku. Ostateczne koszty zakończonej budowy wyniosły 800 000 talarów. Dla upamiętnienia budowy kanału tworzącego poprzez Odrę połączenie Gliwic z Morzem Bałtyckim na gliwickim rynku, obok ratusza postawiono fontannę z postacią Neptuna autorstwa Johannesa Nitschego. Kanał Kłodnicki poprzez Kanał Finow był skomunikowany z Berlinem.
Kanał miał, zgodnie z projektem, 46 km długości, 12 m szerokości i miał głębokość 1,6m. Na trasie kanału znajdowało się 18 śluz, początkowo drewnianych, a po zakończeniu kampanii napoleońskiej, po 1814 śluzy przebudowano na murowane (zakończenie przebudowy rok 1822). W następnych latach Kanał Kłodnicki przedłużono do Zabrza gdzie został połączony z Główną Kluczową Sztolnią Dziedziczną kopalń "Królowa Luiza" w Zabrzu i "Król" W Królewskiej Hucie.
Początkowo barki na kanale były holowane przez ludzi (tzw. burłaków), od połowy XIX wieku przez konie a pod koniec I wojny światowej wprowadzono ciąg parowy.
Gliwicki port znajdował się w centrum miasta (pomiędzy obecnymi ulicami Dworcową i Zwycięstwa). W 1897 roku do portu doprowadzono linię kolejki wąskotorowej. W tych latach wodami kanału spławiano corocznie ok. 50 000 ton towarów (głównie węgla i cynku). Jego znaczenie dla transportu znacznie zmalało po oddaniu do użytku linii kolejowej, a przewożony tonaż zmalał dziesięciokrotnie.
Kanał Kłodnicki odegrał znaczną rolę w rozwoju dziewiętnastowiecznego Górnego Śląska ale jego znaczenie zaczęło maleć po wybudowaniu kolei żelaznej z Wrocławia do Mysłowic. W XX wieku był już przestarzały. Kanał miał niską przepustowość, a koszty transportu nim towarów były wysokie. W 1916 roku w związku z zakończeniem eksploatacji sztolni w "Królowej Luizie" zasypano odcinek kanału łączący Gliwice z Zabrzem. W latach trzydziestych XX wieku postanowiono zbudować nowy kanał równoległy do Kanału Kłodnickiego (Kanał Gliwicki). Jego budowę rozpoczęto w 1934 roku. W 1936 roku zamknięto port i zasypano koryto Kanału Kłodnickiego w centrum Gliwic (w centrum miasta nadal zachowały się dwa mosty nad zasypanym korytem kanału). Ostatnie fragmenty Kanału Kłodnickiego zostały zasypane w 1953 r. Do dziś zachował się jedynie dolny odcinek o długości 3,55 km z dwiema śluzami.
