Jewgienij Miller
Z Wikipedii
Jewgienij Miller (Миллер, Евгений Карлович), ur. 25 września 1867 w Dyneburgu - zm. 11 maja 1938 w Moskwie. Generał rosyjski, dyplomata, jeden z przywódców Białych w czasie wojny domowej w Rosji 1918-1921, przywódca wojskowej antykomunistycznej emigracji rosyjskiej na Zachodzie.
Spis treści |
[edytuj] Lata 1867-1917
Urodził się w mieszanej rodzinie niemiecko - rosyjskiej; ojciec pochodził z tzw. Niemców bałtyckich, należących do elity rządzącej Cesarstwa Rosyjskiego. W 1885 jako ochotnik wstąpił do armii rosyjskiej. Ukończył Akademię Sztabu Generalnego. W latach 1898-1907 był rosyjskim attache wojskowym m.in w Rzymie i Brukseli. W czasie pierwszej wojny światowej był szefem Moskiewskiego Okręgu Wojskowego a od 1916 dowodził 5 Armią na froncie.
[edytuj] Wojna domowa
Po przewrocie bolszewickim w Piotrogrodzie opuścił rozpadającą się armię i udał się do Murmańska, gdzie wiosną 1918 objął dowództwo nad formującą się tam Armią Północną "Białych". Miller jako jedyny z "białych" generałów nie uznał zwierzchnictwa admirała Aleksandra Kołczaka, który obwołał się Wielkorządcą Wszechrosji. Armia Millera była uzbrojona w najnowocześniejszy sprzęt wojskowy (przekazany przez aliantów zachodnich Rosji przed przewrotem bolszewickim, transportowany przez niezamarzający port w Murmańsku i niewywieziony z magazynów portowych po obaleniu Rządu Tymczasowego i wycofaniu Rosji z wojny), ale miała słabe morale i w większości była nienależycie wyszkolona. Miała natomiast wsparcie w wojskach Ententy, które w marcu 1918 (po zawarciu przez bolszewików separatystycznego traktatu pokojowego z Niemcami i Austro-Węgrami i wycofaniu w ten sposób Rosji z wojny) zajęły porty w Murmańsku i Archangielsku, by chronić bardzo duże zapasy uzbrojenia, amunicji i sprzętu wojskowego przekazane do końca 1917 Rosji przed koloejnym przekazaniem ich z kolei przez bolszewików Niemcom (zgodnie z postanowieniami brzeskiego traktatu pokojowego). Przez Murmańsk i Archangielsk przez cały 1918 przedostawali się do Francji żołnierze polscy ,którzy następnie tworzyli tzw. Armię Hallera, w tym sam generał Józef Haller.
W październiku 1919 alianci wycofali swoje wojska z północnej Rosji, niszcząc (wysadzając i zatapiając) pozostały sprzęt wojskowy. Armia Czerwona nie mogła jeszcze podjąć ofensywy na froncie północnym, ponieważ w tym czasie bolszewicy wytężyli wszystkie siły do walki z "białymi" armiami Denikina i Judenicza, atakującymi Moskwę i Piotrogród. Tak więc dopiero 6 lutego 1920 Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę przeciwko wojskom Millera, które w tym czasie liczyły niespełna 33000 bagnetów i 4000 szabel, wspartymi 100 dział, 15 czołgami, 27 samochodami pancernymi, 11 pociągami pancernymi i 42 samolotami, a także flotą. Jednak z powodu olbrzymiej przewagi liczebnej bolszewików "biali" zostali pokonani w przeciągu 5 tygodni. Flota francuska ewakuowała resztki oddziałów antybolszewickich za granicę. Zarówno w Archangielsku jak i Murmańsku po zdobyciu miast przez Armię Czerwoną Czeka dokonała masowych egzekucji wrogów ludu.
[edytuj] Emigracja
W marcu 1920 pokonany przez bolszewików generał Miller udał się na emigrację do Norwegii a następnie do Francji. W latach 1930 - 1937 był (po śmierci gen. Piotra Wrangla (1928) i porwaniu i zamordowaniu przez OGPU generała Aleksandra Kutiepowa (1930)) szefem organizacji emigracyjnej skupiającej oficerów armii rosyjskiej - Rosyjskiego Związku Ogólnowojskowego (ROWS). 22 września 1937 Miller został porwany w Paryżu przez INO NKWD przy pomocy agenta NKWD, generała armii carskiej przebywającego na emigracji - Nikołaja Skoblina[1] odurzony narkotykami, sprowadzony na pokład sowieckiego statku handlowego MS Maria Ulianowa w porcie Hawr i wywieziony do ZSRR. Po długotrwałym śledztwie na Łubiance, w czasie którego nie udzielił żadnych informacji o działalności ROWS[2] został przez Kolegium Wojskowe Sądu Najwyższego ZSRR "skazany"[3] na karę śmierci i zamordowany 11 maja 1938 w moskiewskim więzieniu NKWD.
Przypisy
- ↑ Miller udając się na umówione przez Skoblina spotkanie z rzekomymi oficerami niemieckiego ataszatu wojskowego pozostawił współpracownikom szczegółową notatkę. W konsekwencji fakt porwania został ujawniony, a Skoblin zdemaskowany jako agent INO NKWD. Skoblin odegrał prawdopodobnie uprzednio istotną rolę w preparowaniu sprawy marszałka Tuchaczewskiego. Skoblin planował samodzielnie, lub wspólnie z INO NKWD zajęcie stanowiska Millera w ROWS. Po zdemaskowaniu zbiegł, prawdopodobnie schronił się w sowieckiej ambasadzie w Paryżu - jego dalsze losy pozostają nieznane.
- ↑ Akta sprawy zostały opublikowane w Rosji po upadku ZSRR.
- ↑ Nigdy nie był obywatelem ZSRR, był bezpaństwowcem na tzw. paszporcie nansenowskim.
