Jaszczurki
Z Wikipedii
| Jaszczurki | |
 Jaszczurki z Kunstformen der Natur Ernsta Haeckela, 1904 |
|
| Systematyka | |
| Domena | eukarioty |
| Królestwo | zwierzęta |
| Typ | strunowce |
| Podtyp | kręgowce |
| Gromada | gady / zauropsydy |
| Rząd | łuskonośne |
| Podrząd | jaszczurki* |
| Nazwa systematyczna | |
| Lacertilia | |
| Günther, 1867 | |
 Systematyka w Wikispecies |
|
 Galeria zdjęć w Wikimedia Commons |
|
 Legwan zielony, przedstawiciel legwanów |
|
Jaszczurki (Lacertilia, dawniej Sauria) – grupa gadów łuskonośnych obejmująca czworonożne lub beznogie zwierzęta lądowe o wydłużonym ciele, oczach posiadajacych powieki, mocnych szczękach i diapsydalnej czaszce. W tradycyjnym rozumieniu obejmuje wszystkie łuskonośne nie należące do węży ani do amfisben. Tak definiowane jaszczurki są taksonem parafiletycznym, ponieważ nie obejmują tych dwóch ostatnich grup, lecz obejmują ich przodków. Będąc grupą parafiletyczną, nie są wyróżniane w niektórych nowszych klasyfikacjach, m.in. w klasyfikacji ITIS[1].
Spis treści |
[edytuj] Opis
Typowa jaszczurka ma ciało wydłużone zakończone różnie wykształconym ogonem. Autotomia (odrzucenie i regeneracja) ogona w różnym stopniu rozwinięta za wyjątkiem: waranów, agam, kameleonów, heloderm i niektórych legwanów. Odnóża pięciopalczaste, dobrze wykształcone jednak u wielu gatunków istnieje tendencja do redukcji kończyn. Kości żuchwy mocno zrośnięte, wobec czego mogą miażdżyć pokarm. Wszystkie uzębione o osadzeniu akro i pleurodontycznym (patrz gady). Brzuszna strona pokryta kilkoma wzdłużnymi rzędami tarczek lub łusek. Większość gatunków jest jajorodna.
Na terenie Polski żyją cztery gatunki jaszczurek:
- jaszczurka zwinka
- jaszczurka żyworodna
- jaszczurka zielona
- padalec zwyczajny (jaszczurka beznoga)
Tak jak wszystkie gady w Polsce są one objęte całkowitą ochroną. Najliczniej występuje u nas jaszczurka zwinka, a najrzadziej jaszczurka zielona, która już prawdopodobnie wyginęła.
[edytuj] Systematyka
Tradycyjnie jaszczurki klasyfikowane są w randze podrzędu Lacertilia. Nie jest to jednak klasyfikacja powszechnie akceptowana. Istnieją tendencje do podziału grupy według linii ewolucyjnych. Poniżej przedstawiono dwie propozycje klasyfikacji biologicznej:
[edytuj] Klasyfikacja ITIS
Podrząd Autarchoglossa
- Rodzina Anguidae - padalcowate
- Rodzina Anniellidae - jaszczurki pierścieniowate
- Rodzina Cordylidae - jaszczurki kolczaste
- Rodzina Gerrhosauridae - jaszczurki tarczowate
- Rodzina Gymnophthalmidae - jaszczurki okularowe
- Rodzina Helodermatidae - helodermy
- Rodzina Lacertidae - jaszczurki właściwe
- Rodzina Lanthanotidae
- Rodzina Scincidae - scynkowate
- Rodzina Teiidae - teidy
- Rodzina Varanidae - warany
- Rodzina Xantusiidae - jaszczurki nocne
- Rodzina Xenosauridae - jaszczurki guzowate
Podrząd Gekkota
- Rodzina Eublepharidae
- Rodzina Gekkonidae - gekony
- Rodzina Pygopodidae - płatonogi
Podrząd Iguania
- Rodzina Agamidae - agamy
- Rodzina Chamaeleonidae - kameleony
- Rodzina Corytophanidae
- Rodzina Crotaphytidae
- Rodzina Hoplocercidae
- Rodzina Iguanidae - legwany
- Rodzina Opluridae
- Rodzina Phrynosomatidae
- Rodzina Polychrotidae
- Rodzina Tropiduridae
[edytuj] Klasyfikacja tradycyjna
Podrząd jaszczurki (Lacertilia)
- Iguania
- Rodzina agamy (Agamidae)
- Rodzina kameleony (Chamaeleonidae)
- Rodzina legwany (Iguanidae)
- Rodzina (Corytophanidae)
- Rodzina (Crotaphytidae)
- Rodzina (Hoplocercidae)
- Rodzina (Leiocephalidae)
- Rodzina (Leiosauridae)
- Rodzina (Liolaemidae)
- Rodzina (Opluridae)
- Rodzina (Phrynosomatidae)
- Rodzina (Polychrotidae)
- Rodzina (Tropiduridae)
- Gekkota
- Scincomorpha
- Rodzina scynkowate (Scincidae)
- Rodzina jaszczurki właściwe (Lacertidae)
- Rodzina teidy (Teiidae)
- Rodzina jaszczurki kolczaste (Cordylidae)
- Rodzina jaszczurki tarczowate (Gerrhosauridae)
- Rodzina jaszczurki okularowe (Gymnophthalmidae)
- Rodzina jaszczurki nocne (Xantusiidae)
- Diploglossa
- Rodzina padalcowate (Anguidae)
- Rodzina jaszczurki pierścieniowate (Anniellidae)
- Rodzina jaszczurki guzowate (Xenosauridae)
- Platynota
