Języki nilo-saharyjskie

Z Wikipedii

Języki nilo-saharyskie – grupa języków używanych przez około 11 milionów ludzi w Afryce, głównie na terytorium Czadu i w górnym dorzeczu Nilu, a także w Sudanie na terenach historycznej Nubii.

Języki nilo-saharyjskie stanowią luźną grupę silnie zróżnicowanych języków. Niektórzy językoznawcy kwestionują ich przynależność do jednej rodziny, uważając je za ligę językową, rozwiniętą w paleolicie z drobnych prajęzyków regionu. Najczęściej języki nilo-saharyjskie dzieli się na sześć podrodzin: songhaj, konam, maba, saharyjską, wschodniosudańską, środkowosudańską oraz izolowane języki fur, berta i kunama, przy czym przynależność używanych w oddalonym terenie dorzecza Nigru języków songhaj budzi najwięcej kontrowersji. Rodzinę wschodnio-i środkowosudańską do niedawna zaliczano wraz z językami berta i kunama do wspólnej grupy szari-nilockiej.

Niektórzy językoznawcy wskazują na pewne typologiczne podobieństwa języków nilo-saharyjskich (szczególnie środkowosudańskich) z językami nigero-kongijskimi, łącząc te dwie rodziny we wspólną fylę kongo-saharyjską lub nigero-saharyjską. Hipoteza ta nie jest jednak ogólnie akceptowana.

Języki nilo-saharyjskie (zwłaszcza język nubijski) wywarły w głębokiej starożytności wpływ na rodzinę afroazjatycką, przyczyniając się do rozwoju języka staroegipskiego. Z drugiej strony rodzina songhaj została silnie naznaczona wpływem afroazjatyckich języków berberyjskich.

---

[edytuj] Klasyfikacja języków nilo-saharyjskich

Poniższe zestawienie ukazuje uproszczoną klasyfikację języków nilo-saharyjskich:

<języki nilo-saharyjskie>

fur (wraz z językiem amdang, 1 mln)

języki songhaj (2,5 mln)

kaado

dżerma

dendi

tadaksahak

języki konam (komuz)

gumuz

uduk

kwama

komo

gule †

języki maba

maba (właściwy)

runga

mimi

języki saharyjskie

kanuri (5 mln)

tubu (350 tys.)

kanembu

teda

daza

zaghawa

berti

<języki szari-nilockie>

berta (ok. 150 tys.)

kunama

języki wschodniosudańskie

bari (500 tys.)

karamodżong (300 tys.)

nubijski

barea

języki nilotyckie

luo (3 mln)

dinka (2,5 mln)

teso-turkana (2 mln)

nandi-kipsigis (1,5 mln)

masajski (maa) (ok. 1 mln)

lango (900 tys.)

nuer (800 tys.)

alur (800 tys.)

aczoli (700 tys.)

lotuko (300 tys.)

szilluk (300 tys.)

pokot (200 tys.)

języki środkowosudańskie

bongo

sara (800 tys.)

bagirmi

lugbara

mangbetu (700 tys.)

lendu (500 tys.)

Zobacz też: Języki świata