III Republika Francuska
Z Wikipedii
Historia Francji |
---|
Chronologia |
Galowie |
Frankowie |
Początki Francji |
Francja średniowieczna |
Francja nowożytna |
Francja w XVIII wieku |
Wielka Rewolucja Francuska |
Francja w XIX wieku |
Francja w XX wieku |
Dynastie i systemy |
Merowingowie (410-751) |
Karolingowie (751-987) |
Kapetyngowie (987-1328) |
Walezjusze (1328-1589) |
Burbonowie (1589-1830) |
I Republika (1792-1804) |
Konwent Narodowy (1792-1795) |
Dyrektoriat (1795-1799) |
Konsulat (1799-1804) |
I Cesarstwo (1804-1814) |
Restauracja (1814-1830) |
Monarchia lipcowa (1830-1848) |
II Republika (1848-1852) |
II Cesarstwo (1852-1870) |
III Republika (1870-1940) |
Francja Vichy (1940-1944) |
IV Republika (1946-1958) |
V Republika (1958-) |
Trzecia Republika Francuska (franc. Troisième Republique) - proklamowana 4 września 1870 r., trwała 70 lat, do klęski Francji, zawarcia separatystycznego zawieszenia broni z III Rzeszą i udzielenia przez francuskie Zgromadzenie Narodowe nadzwyczajnych pełnomocnictw marszałkowi Petain z pominięciem Prezydenta Republiki Alberta Lebrun.
Okres do I wojny światowej (1870-1914)
Po zakończeniu wojny domowej w 1871 r. pomiędzy rządem wersalskim a komunardami paryskimi, prezydentem III Republiki Francuskiej został dotychczasowy szef rządu Thiers, głównie za zasługi w rozbiciu Komuny Paryskiej, za co z kolei ulica paryska zwała go „okrutnym karłem”. Starał się on przede wszystkim o szybką spłatę 5 miliardów kontrybucji wojennej, od której Niemcy uzależnili wycofanie swych wojsk okupacyjnych z Francji. Udało mu się to, dzięki znacznemu podniesieniu podatków pośrednich i podatkowi gruntowego.
Mimo licznych prób wskrzeszenia monarchii, nie udawało się tego dokonać, wobec sporów wśród jej zwolenników. Republika więc trwała, a nawet rozwijała się pomyślnie, czemu sprzyjał długi okres pokoju, trwający do 1914 r. W 1875 r. uchwalona została nowa konstytucja, która znacznie umocniła władzę prezydenta, czyniąc zeń praktycznie monarchę bez korony. Mimo protestów prawicy, „Marsylianka” stała się hymnem państwowym, a dzień zburzenia Bastylii 14 lipca świętem narodowym. Upowszechnione i rozbudowane zostało szkolnictwo wszystkich typów. Nastąpiła liberalizacja prasy i wydawnictw książkowych. Rozwinęło się ustawodawstwo socjalne. Utrzymujące się rządy prawicowe prowadziły politykę klerykalną, m.in. w reakcji na Komunę Paryską rozpoczęto w 1876 r. budowę wielkiej, białej bazyliki Sacre Coeur na Wzgórzu Montmartre w Paryżu, gdzie zaczął się ruch komunardów.
W okresie 1880-1914 r. produkcja przemysłowa podwoiła się i przekroczyła połowę produkcji globalnej Francji, która stała się w ten sposób państwem przemysłowo-rolniczym. Rozwinęły się stare i powstały nowe gałęzie przemysłu: górnictwa węglowego, czarnej metalurgii, aluminium, samochodowy, tekstylny, nawozów sztucznych, kinematograficzny i inne. Sieć kolejowa we Francji osiągnęła 50 tys. kilometrów długości. Spektakularnym obrazem gospodarczego rozwoju Francji były wystawy światowe, urządzone w Paryżu w 1889 r., w stulecie Wielkiej Rewolucji Francuskiej, oraz w 1900 r. Po pierwszej w Paryżu pozostała 300-metrowej wysokości stalowa, ażurowa konstrukcja wieży inż. Gustawa Eiffla, druga ściągnęła rekordową ilość ponad 50 mln zwiedzających. Podczas jej trwania odbyły się w Paryżu II Światowe Igrzyska Sportowe i nastąpiło uruchomienie pierwszej linii metra paryskiego, liczącego 16 stacji. Ostatnie dziesięciolecia we Francji przed I wojną światową to Belle Epoque (piękna epoka). Kwitło życie artystyczne, w sztuce zapanował impresjonizm i secesja (sztuka), w 1895 r. narodziło się kino, a prasa awansowała do roli masowego medium. Przykładem znaczenia prasy była tzw. afera Dreyfusa, która przez 10 lat angażowała emocje Francuzów.
W latach III Republiki, Francja utrwaliła swe władztwo kolonialne w Algierii, Maroku, Tunezji i na Madagaskarze, a także rozszerzyła swe kolonie o Francuską Afrykę Równikową i Zachodnią, Mauretanię, Senegal i Kongo (francuskie) w Afryce oraz o Północny Wietnam, Laos i Kambodżę w Indochinach. Gdy w 1904 r. Francja akceptowała włączenie Państwa Kościelnego do Królestwa Włoch i ustalenie Rzymu jako jego stolicy, nastąpiło zerwanie stosunków z Watykanem. Spór skończył się zniesieniem konkordatu, pełnym rozdziałem Kościoła od państwa, zlikwidowaniem subwencji państwowych dla Kościoła i upaństwowieniem jego majątku.
Równocześnie od początków XX w. narastała wrogość między Francją i Niemcami, oba państwa zawiązały wrogie sobie ugrupowania: Trójporozumienia, czyli Ententy, i Trójprzymierza państw centralnych, które rozpoczęły intensywny wyścig zbrojeń, co zaowocowało wybuchem I wojny światowej w 1914 r.
Zobacz też: