Hymn ludowy
Z Wikipedii
Hymn ludowy, Hymn ludu (niem. Volkshymne) – hymn państwowy Austrii, a następnie Austro-Węgier. Słowa hymnu zmieniano wraz ze zmianą cesarza, a w praktyce nawet częściej.
Pierwsza wersja hymnu była autorstwa Lorenza Leopolda Haschki i zaczynała się od słów „Gott erhalte Franz den Kaiser” („Boże zachowaj cesarza Franciszka”), które odnosiły się do Franciszka I. Pierwsze wykonanie miało miejsce w 1797 roku, a Austria stała się jednym z pierwszych państw posiadających hymn. W 1826 roku słowa (ale nie pierwszą linijkę) zmieniono. Kolejne słowa „Gott erhalte unsern Kaiser” („Boże zachowaj naszego cesarza”) powstały w 1835 roku, za czasów Ferdynanda I, ale uznano je za nieudane i już w roku 1836 zmieniono na „Segen Östreichs hohem Sohne” („Błogosławieństwo wysokiemu synowi Austrii”).
Z okazji wstąpienia na tron Franciszka Józefa I w 1848 roku Franz Grillparzer napisał nowe słowa rozpoczynające się od „Gott erhalte unsern Kaiser”, które jednak nigdy nie stały się oficjalnym tekstem. Dopiero w 1854 roku Johann Gabriel Seidl napisał tekst rozpoczynający się od „Gott erhalte, Gott beschütze”, przetłumaczony później na wszystkie języki urzędowe monarchii. W wersji polskiej hymn rozpoczynał się od słów „Boże wspieraj, Boże ochroń”. Ze względu na to, że po wstąpieniu na tron Karola I nie wprowadzono już oficjalnie zmiany słów, tekst ten jest ostatnim hymnem Austro-Węgier i jako taki przetrwał w pamięci mieszkańców dawnej monarchii habsburskiej.
Melodię do hymnu skomponował Joseph Haydn w roku 1797. Inspiracją dla kompozytora była bez wątpienia poznana przez niego wcześniej na Wyspach angielska pieśń patriotyczna God Save the Queen. Melodia „Hymnu ludowego” wykazuje pokrewieństwo z innymi prostymi melodiami kompozytorów epoki klasycyzmu: Mozarta, Telemanna czy samego Haydna. Często zaznacza się też zbieżność początkowych kilku dźwięków – z pewnością przypadkową – z chorwacką pieśnią „Vjutro rano se ja stanem”. Również w 1797 roku skomponował Haydn Kwartet smyczkowy op. 76 nr 3, w którym jedna z części (druga, Poco adagio cantabile) to wariacje na temat tej melodii.
Po zjednoczeniu Niemiec, tę samą melodię przejęło Cesarstwo Niemieckie dla swojego hymnu „Deutschland, Deutschland über alles”. Po II wojnie światowej melodia została zakazana zarówno w Niemczech jak i Austrii, jako część hymnu kojarzącego się z rządami nazistów. Ostatecznie jednak przywrócono ją w Republice Federalnej Niemiec i pozostawiono w hymnie zjednoczonych Niemiec, mimo zastrzeżeń Austriaków uważających melodię za część austriackiego dziedzictwa. Natomiast Austria posiada obecnie hymn z inną melodią.
Poniższe teksty odpowiadają wersji z roku 1854. Jedynie wersja niemiecka posiada zwrotki 5 i 6 powstałe po ślubie Franciszka Józefa z Elżbietą Bawarską.
Spis treści |
[edytuj] Niemiecki
Volkshymne
1. Gott erhalte, Gott beschütze
Unsern Kaiser, unser Land!
Mächtig durch des Glaubens Stütze
Führt er uns mit weiser Hand!
Laßt uns seiner Väter Krone
Schirmen wider jeden Feind:
Innig bleibt mit Habsburgs Throne
Österreichs Geschick vereint.
2. Fromm und bieder, wahr und offen
Laßt für Recht und Pflicht uns stehn;
Laßt, wenns gilt, mit frohem Hoffen
Mutvoll in den Kampf uns gehn!
Eingedenk der Lorbeerreiser
Die das Heer so oft sich wand:
Gut und Blut für unsern Kaiser,
Gut und Blut fürs Vaterland!
3. Was der Bürger Fleiß geschaffen
Schütze treu des Kaisers Kraft;
Mit des Geistes heitren Waffen
Siege Kunst und Wissenschaft!
Segen sei dem Land beschieden
Und sein Ruhm dem Segen gleich;
Gottes Sonne strahl' in Frieden
Auf ein glücklich Österreich!
4. Laßt uns fest zusammenhalten,
In der Eintracht liegt die Macht;
Mit vereinter Kräfte Walten
Wird das Schwere leicht vollbracht,
Laßt uns Eins durch Brüderbande
Gleichem Ziel entgegengehn!
Heil dem Kaiser, Heil dem Lande,
Österreich wird ewig stehn!
5. An des Kaisers Seite waltet,
Ihm verwandt durch Stamm und Sinn,
Reich an Reiz, der nie veraltet,
Uns're holde Kaiserin.
Was als Glück zu höchst gepriesen
Ström' auf sie der Himmel aus:
Heil Franz Josef, Heil Elisen,
Segen Habsburgs ganzem Haus!
6. Heil auch Öst'reichs Kaisersohne,
Froher Zukunft Unterpfand,
Seiner Eltern Freud' und Wonne,
Rudolf tönt's im ganzen Land,
Unsern Kronprinz Gott behüte,
Segne und beglücke ihn,
Von der ersten Jugendblüthe
Bis in fernste Zeiten hin.
[edytuj] Pierwsza wersja
Pierwsza wersja hymnu autorstwa Lorenza Leopolda Haschki
1. Gott erhalte Franz den Kaiser,
Unsern guten Kaiser Franz,
Hoch als Herrscher, hoch als Weiser,
Steht er in des Ruhmes Glanz;
Liebe windet Lorbeerreiser
Ihm zum ewig grünen Kranz.
Gott erhalte Franz den Kaiser,
Unsern guten Kaiser Franz!
2. Über blühende Gefilde
Reicht sein Scepter weit und breit;
Säulen seines Throns sind milde,
Biedersinn und Redlichkeit,
Und von seinem Wappenschilde
Strahlet die Gerechtigkeit.
Gott erhalte Franz den Kaiser,
Unsern guten Kaiser Franz!
3. Sich mit Tugenden zu schmücken,
Achtet er der Sorgen werth,
Nicht um Völker zu erdrücken
Flammt in seiner Hand das Schwert:
Sie zu segnen, zu beglücken,
Ist der Preis, den er begehrt,
Gott erhalte Franz den Kaiser,
Unsern guten Kaiser Franz!
4. Er zerbrach der Knechtschaft Bande,
Hob zur Freiheit uns empor!
Früh' erleb' er deutscher Lande,
Deutscher Völker höchsten Flor,
Und vernehme noch am Rande
Später Gruft der Enkel Chor:
Gott erhalte Franz den Kaiser,
Unsern guten Kaiser Franz!
[edytuj] Polski
Hymn ludowy
1. Boże wspieraj, Boże ochroń
Nam Cesarza i nasz kraj,
Tarczą wiary rządy osłoń,
Państwu Jego siłę daj.
Brońmy wiernie Jego tronu,
Zwróćmy wszelki wroga cios,
Bo z Habsburgów tronem złączon
Jest na wieki Austrii los.
2. Obowiązkom swoim wierni
Strzeżmy pilnie świętych praw
W ich obronie niech się spełni
powołanie do cnych spraw!
Pomni, jak to skroń żołnierza
Świetnie zdobi lauru krzew
Nieśmy chętnie za Monarchę,
Za Ojczyznę mienie, krew!
3. Ludu pilnej pracy zbiory
Niech osłania zbrojna moc
Niechaj kwitną ducha twory
Niech rozświetla światło noc!
Austrii Boże daj wsławienie
Na szczyt chwały racz ją wznieść
Słońca swego skłoń promienie
Ku jej chwale, na jej cześć!
4. Spólność, jedność powołania,
Niech przenika wszystkek lud,
Bo złączonych sił działania
Zdolne przemóc wszelki trud.
Dążąc społem ku celowi,
Chciejmy bratnio siły zlać,
Szczęść Monarsze, szczęść Krajowi,
Austria będzie wiecznie trwać!
5. Przy Cesarzu mile włada
Cesarzowa pełna łask,
Cały lud Jej hołdy składa,
Podziwiając cnót Jej blask.
Franciszkowi Józefowi
I Elżbiecie, Boże szczęść,
Habsburskiemu szczęść Domowi;
Sława Jemu, chwała, cześć!
[edytuj] Czeski
Lidová hymna
1. Zachovej nám, Hospodine
Císaře a naši zem
Dej, ať z víry moc mu plyne
Ať je moudrým vladařem
Hajme věrně trůnu Jeho
Proti nepřátelům všem
Osud trůnu Habsburského
Rakouska je osudem.
2. Plňme věrně povinnosti
Braňme právo počestně
A když třeba, s ochotností
V boj se dejme statečně
Na paměti věčné mějme
Slávu vojska vítěznou
Jmění, krev i život dejme
Za Císaře, za vlast svou!
3. Čeho nabyl občan pilný
Vojín zbraní zastávej
Uměním i vědou silný
Duch se vzmáhej, jasně skvěj
Bože račiž přízeň dáti
Naší vlasti milené
Slunce Tvé ať věčně svítí
Na Rakousko blažené.
4. Stůjme k sobě v každou chvíli
Svornost jenom moci dá
Spojené kde vládnou síly
Vše se snadno překoná
Když se ruka k ruce vine
Tak se dílo podaří
Říš Rakouská nezahyne
Sláva vlasti, Císaři!
5. Císaři po boku vládne
Rodem, duchem spřízněná
V kráse, která neuvadne
Císařovna vznešená
Bože račiž přízeň svoji
Habsburskému domu dát
Františkovi Josefovi
Alžbětě rač požehnat!
Tłumaczenie (1. zwrotka)
Zachowaj nam, Panie, / Cesarza i nasz kraj. / Daj, by z wiary płynęła dlań moc, / By mądrym władcą był. / Brońmy wiernie tronu Jego / Przeciw nieprzyjaciołom wszem; / Los tronu Habsburskiego / Austrii losem jest.
[edytuj] Ukraiński
Народний гімн (Фольксгімн) (ówczesna ortografia urzędowa Królestwa Austrii)
1. Боже, буди покровитель
Цїcарю, Єго краям!
Кріпкий вiрою правитель,
Мудро най проводить нам!
Прадїдну Єго корону
Боронїм від ворога,
Тїсно із Габсбурґів троном
Сплелась Австриї судьба!
Transkrypcja
Boże, budy pokrowytel
Cisariu, Jeho krajam!
Kripkyj wiroju prawytel,
Mudro naj prowodyť nam!
Pradidnu Jeho koronu
Boronim wid woroha,
Tisno iz Habsburgiw tronom
Splelaś Awstryji suďba!
Tłumaczenie
Boże, bądź obrońcą / dla Cesarza, Jego krajów! / Silny wiarą władca / Mądrze niech przewodzi nam! / Pradziadowej Jego korony / Brońmy przed wrogiem, / Ciasno z Habsburgów tronem / Splótł się Austrii los!
[edytuj] Słoweński
Ljudska himna
1. Bog ohrani, Bog obvari
Nam Cesarja, Avstrijo!
Modro da nam gospodari
S svete vere pomočjo.
Branimo mu krono dedno
Zoper vse sovražnike,
S habsburškim bo tronom vedno
Sreča trdna Avstrije.
Tłumaczenie
Boże ochroń, Boże obroń / Nam Cesarza, Austrię! / Mądrze niech nam rządzi / Z pomocą świętej wiary. / Brońmy jego korony dziadów / Przed wszystkimi wrogami, / Gdyż z habsburskim tronem wiecznie / Związana jest pomyślność Austrii.
[edytuj] Chorwacki
Carevka
1. Bože živi, Bože štiti
Kralja našeg i naš dom.
Vječnom Ti ih slavom kiti,
Snagom Ti ih jačaj svom.
Ti nam sretne dane množi,
Habsburškoj ih kući daj,
S njenom snagom zauvijek složi
Hrvatske nam krune sjaj.
Tłumaczenie
Boże wspieraj, Boże chroń / Króla naszego i nasz dom. / Przyozdób ich wieczną sławą, / Siłą swą ich umacniaj. / Dni szczęściwe nam pomnażaj, / Habsburskiemu je domowi daj, / Z jego siłą wiecznie jest związany / Chorwackiej nam korony blask.
[edytuj] Węgierski
Császri himnusz
1. Tartsa Isten, óvja Isten
Királyunk s a közhazát!
Erőt lelve a szent hitben
Ossza bölcs parancsszavát!
Hadd védnünk ős koronáját
Bárhonnét fenyítse vész!
Magyar honnal Habsburg trónját
Egyesíté égi kéz!
[edytuj] Rumuński
1. Doamne sânte, întăreşce
Pră al nostru Împărat!
Să domnească ’nţelepţeşce
Pe dreptate răzimat!
Părintescule-i coroane
Credincios să-i aperăm:
De-a Habsburgei ’nalte troane
Soartea noastră s’o legăm!
[edytuj] Włoski
Inno patriottico
1. Serbi Dio l'austriaco regno
Guardi il nostro imperator!
Nella fé che gli e sostegno
Regga noi con saggio amor!
Difendiamo il serto avito
Che gli adorna il regno crin
Sempre d'Austria il soglio unito
Sia d'Asburgo col destin.
2. Pia difesa e forte insieme
Siamo al dritto ed al dover;
E corriam con lieta speme
La battaglia a sostener!
Rammentando le ferite
Che di lauri ci coprir;
Noi daremo beni e vite
Alla patria, al nostro Sir.
3. Dell'industria a' bei tesori
Sia tutela il buon guerrier;
Incruenti e miti allori
Abbian l'arti ed il saper!
Benedica il Cielo e renda
Glorioso il patrio suol,
E pacifico risplenda
Sovra l'Austria ognora il sol!
4. Siam concordi, In forze unite
Del potere il nerbo sta;
Alte imprese fian compite,
Se concordia in noi sarà.
Siam fratelli, E un sol pensiero
Ne congiunga e un solo cor;
Duri eterno questo Impero,
Salvi Iddio l' Imperator!
5. Presso a Lui, sposa beata,
Del Suo cor l’Eletta sta,
Di quei vezzi inghirlandata,
Che non temono l’età.
Sulla Mite in trono assisa
Versi il Cielo ogni suo don:
Salve Augusto, salve Elisa,
E d’Asburgo la Magion!
[edytuj] Friulski
Dio mantegni d'Austria il Regno,
Uardi il nostri Imperatôr!
Nela fede – a Lui sostegno -
Nus guviarni cun amôr.
Difindin chel diadema
che la front circonda al grant
ciarz, che l'Austria no trema
sin che Absburgo le al comant.
