Harta
Z Wikipedii
Współrzędne: 49°52' N 22°12' E
| Harta | |
| Województwo | podkarpackie |
| Powiat | rzeszowski |
| Gmina | Dynów |
| Powierzchnia | 25,68 km² |
| Położenie | 49° 52' N 22° 12' E |
| Liczba mieszkańców (2006) • liczba ludności |
2179 |
| Strefa numeracyjna (do 2005) |
16 |
| Kod pocztowy | 36-067 |
| Tablice rejestracyjne | RZE |
|
Położenie na mapie Polski
  Harta
|
|
Harta - to wieś położona przy drodze powiatowej nr 1426R (501) z Dynowa do Błażowej w gminie Dynów. Współrzędne geograficzne miejscowości wynoszą od 49°53' do 49°49' szerokości geograficznej północnej oraz od 22°10' do 22°15' długości geograficznej wschodniej. Na wschodzie graniczy z Bachórzem i Szklarami, na północy z Dylągówką, na zachodzie z Ulanicą, Futomą i Piątkową a na południu z Dynowem (Trakt Węgierski). Harta jest nazwą fizjograficzną lub kulturową pochodną od niemieckiego słowa "hart", co oznacza ziemię twardą, trudną do uprawy, wymagającą dużego nakładu siły i pracy. Miejscowość ta leży w dolinie potoku Harta, dopływu Uleńki na wysokości 245-270 m n.p.m. Najwyższym wzniesieniem jest tzw. Czabajka (415,9 m), znajdująca się w północnej części wioski.
Harta obecnie liczy 2179 mieszkańców oraz zajmuje obszar 2568 ha, którego krajobraz tworzą pasma wzgórz, podzielone przez liczne wąwozy i potoki w zagłębieniach. Wieś dzieli się na Hartę Dolną i Hartę Górną. Należą do niej przysiółki: Krzywdy, Lipnik, Koszary, Miasteczko, Budy, Berlin, Osiki, Górka, Śliwówka, Ciepła Połać, Mątewki, Szmulisko, Hałasówka, Babiec, Luzbarg, Wysoka, Pasieka, Piekło, Wygnanka, Pustki, Pniaki, Kopanica, Porolek, Olszyny, Boginki i Paproć.
[edytuj] Historia wsi
Wieś posiada bardzo bogatą historię. Znaleziska archeologiczne dowodzą, że osadnictwo ludzkie na tym terenie istniało już w czasach przedhistorycznych. Najstarsza jednak wiadomość pisana pochodzi z 1429 roku, została odnotowana przez sołtysa Więcko, z której wynika, że wieś posiadała prawo niemieckie. Harta w XV wieku była jedną z nielicznych na ziemi sanockiej, a w dobrach dynowskich jedyną wsią, w której przeważali mieszkańcy noszący nazwiska niemieckie. Zresztą do dziś mieszkańcy wioski twierdzą, że Harta została założona przez jeńców krzyżackich spod Grunwaldu.
Miejscowość wchodząca do włości Kmitów dynowskich dzieliła się pierwotnie na Hartę Antiqua (Starą) i Hartę Nową. Osobną wioską w pewnym okresie był Lipnik, dziś południowa część wsi. Miejscowość w swej historii dzieliła losy klucza dóbr dynowskich. W XV stuleciu była często przez właścicieli Dynowa zastawiana za długi lub dzierżawiona. Osada była dobrze zagospodarowana. We wsi był młyn, karczma i browar. U schyłku XV wieku z rąk Kmitów, określanych mianem Dedeńskich, przeszła na krótko na własność Rzeszowskich. Ci z kolei w 1496 roku sprzedali miejscowość Janowi Amorowi Tarnowskiemu, kasztelanowi krakowskiemu, wraz z Dynowem i innymi wioskami. Z rąk Tarnowskich wieś przeszła na własność Wapowskich, również i później dzieląc losy włości dynowskich. Harta wielokrotnie ulegała zniszczeniom wojennym. W 1624 roku zniszczyli ją Tatarzy, Szwedzi w 1655 r. a w 1657 r. uległa Siedmiogrodzianom. Również w latach 1704-1708 kilkakrotnie była grabiona w wyniku przemarszu wojsk obcych i własnych. U schyłku XVIII wieku miejscowość stała się własnością rodziny Skrzyńskich i także w XIX wieku stanowiła ich własność.
Harta słynęła zawsze z tego, że jej mieszkańcy starali się być zorganizowanym społeczeństwem, a ich pracowitość i poczucie wspólnoty lokalnej znane było w całej okolicy. W ciężkiej pracy na roli jej mieszkańcy byli i są "zahartowani" od wielu pokoleń. W okresie przedwojennym rolnicy z Harty przodowali w zakresie wprowadzania różnych "nowinek agrotechnicznych", organizowaniu opłacalnego zbytu produktów rolnych - m.in. wybudowano mleczarnię ze składek mieszkańców, która funkcjonowała jeszcze przez cały okres PRL. Dopiero wprowadzenie zasad rynkowo-liberalnego gospodarowania w naszym kraju doprowadził do jej upadku. Harcanie zrzeszali się w Kółku Rolniczym, byli członkami Spółdzielni Oszczędnościowo - Pożyczkowej dla rolników tzw. Kasy Stefczyka.
Na początku lat 30-tych XX wieku rodzina Skrzyńskich wybudowała młyn, który służy do dzisiaj mieszkańcom okolicznych miejscowości. Był on początkowo młynem wodnym, do którego woda doprowadzana była dzięki zastosowaniu akweduktu.
Harcanie zawsze byli społeczeństwem zaangażowanym. W dniu 19.08.1937 r. chłopi z Harty, Bachórza, Ulanicy i Przedmieścia Dynowskiego zabarykadowali drogę Przemyśl-Krosno na skrzyżowaniu dróg obok młyna w Harcie. Mieli oni zamiar zamanifestować potrzebę zmiany kierunku dotychczasowej polityki wewnętrznej w państwie i poprawy sytuacji gospodarczej na polskiej wsi. W trakcie tego zgromadzenia policja, strzelając do chłopów, spowodowała śmierć między innymi Andrzeja Galeja i Józefa Potocznego z Harty. Dla upamiętnienia tego wydarzenia w 1957 r. postawiono pomnik na skrzyżowaniu dróg Przemyśl-Krosno obok młyna w Harcie, a w 1987 r. stanął obelisk z tablicą pamiątkową przy szkole w Harcie.
Elektryfikację w Harcie przeprowadzono w 1957 r.; w tej wsi jako pierwszej w gminie Dynów doprowadzono gaz do gospodarstw (1995 r.); podobnie było też z telefonizacją (2001 r.). Bardzo ważną dla wsi będzie budowa kanalizacji sanitarnej i wodociągowej, na którą wszyscy mieszkańcy czekają.
W roku 2004 decyzją Rady Powiatu Rzeszowskiego została przebudowana droga powiatowa.
Na terenie miejscowości aktualnie jest zarejestrowanych 68 podmiotów gospodarczych oraz 396 gospodarstw rolnych powyżej 1 ha. W Harcie znajdują się dwa kościoły, dwa cmentarze, dwie szkoły podstawowe, gimnazjum, dwa domy ludowe, dom strażaka, spółdzielnia kółek rolniczych, wiejski ośrodek zdrowia, dwie filie biblioteki gminnej, poczta i młyn.
[edytuj] Sławni Harcanie
- Michał Błoński - sędzia Sądu Najwyższego,
- Stanisław Błoński - członek centralnych władz PZPR,
- Józef Kocaj - starosta brzozowski,
- Bogusław Kośmider - sekretarz Przewodniczącego Konferencji Episkopatu Polski.
- Antoni Nowak - senator Rzeczypospolitej Polskiej,
- Marian Nowak - prezes Sądu Wojewódzkiego,
- Józef Pękala - dyrektor - prezes wielu elektrowni,
- Paweł Skałuba - tenor Państwowej Opery Bałtyckiej,
- Karol Wąsowicz - podsekretarz stanu
[edytuj] Ważniejsze miejsca
[edytuj] Kościół pod wezwaniem św. Mikołaja Bpa
Pierwotny kościół parafialny w Harcie ufundowany został przez Małgorzatę z Kmitów Mościcową w 1460 r. był kościołem drewnianym, podobnie jak i kolejny wzniesiony w 1646 r. Obydwa te kościoły spłonęły w wyniku wojen. Obecnie istniejący w Harcie kościół parafialny pod wezwaniem św. Mikołaja Bpa. wybudowany został w latach 1779-1804 w stylu romańsko - renesansowym. Fundatorem był Ignacy Skrzyński. Kościół jest jednonawowy, na ścianach są płaskie filary wieńczone kapitelami. W prezbiterium jest sklepienie w kształcie kopuły. Ma 12 wielkich okien: 2 w prezbiterium i 10 w nawie głównej. Przy głównym wejściu znajduje się murowany chór wsparty na filarach. Kościół posiada ogrodzenie z czterema kapliczkami, które zostały wybudowane w 1889 r.
Ważnymi datami w historii kościoła było:
- 1889 r. - przedłużenie kościoła o 9 m
- 1914 r. - wykonanie polichromii przez Franciszka Daniszewskiego z Krosna
- 1960 r. - odnowienie polichromii
- 1969 r. - pożar ołtarza głównego i zniszczenie organów
- 1970 r. - odnowienie wnętrza kościoła i remont organów
- 1992 r. - dobudowanie nowej zakrystii
- 1993 r. - wpisanie kościoła do rejestru zabytków
- 2003 r. - odnowienie polichromii
- 2004 r. - odnowienie elewacji kościoła i konserwacja bocznych ołtarzy i ambony.
Kolejnym zabytkiem jest dzwonnica, którą wybudowano 1886 r. na planie kwadratu o boku 5 m i wysokości 11 m. Posiada ona 2 dzwony. Mniejszy, o masie 150 kg, to dzwon gotycki, bardzo cenny, ponieważ pochodzi prawdopodobnie z końca XV lub początku XVI wieku. Drugi jest większy, waży 280 kg i pochodzi z 1635 r. Dzwonnica była odnawiana ostatnio w 2004 r. na uroczystość jubileuszu 200-lecia kościoła parafialnego.
Plebania, która także jest zabytkiem, została wybudowana w roku 1863 w miejsce starej i drewnianej z funduszy Ks. proboszcza Konstantego Będaszewskiego. To budynek parterowy na niskich kamiennych fundamentach w kształcie litery "L". Plebania wielokrotnie była modernizowana i remontowana. W skład zespołu kościoła wchodzi też wikarówka, której budynek została wybudowany na przełomie XVIII i XIX wieku.
[edytuj] Parafia Harta
W aktach Kancelarii Biskupiej w Przemyślu znajduje się informacja, że parafia Harta powstała w 1460 r. Według najstarszych istniejących teraz zapisów pochodzących z 1772 r. pierwsze dwa kościoły były drewniane. W latach 1867-1870 wikariuszem był Ks. Bronisław Markiewicz, który został wyniesiony na ołtarze 19 czerwca 2005 r. w czasie Krajowego Kongresu Eucharystycznego. Harta słynie z wielu powołań do stanu duchowego i zakonnego. Księża Walenty Litwin, Kazimierz Litwin, Ignacy Potoczny po zasłużonej pracy dla chwały Kościoła spoczywają na cmentarzu parafialnym. W ostatnim okresie kapłanami z Harty zostali: Władysław Drewniak, Adam Drewniak, Mieczysław Lignowski, Stanisław Śliwa, Adam Hus, Wojciech Wojtas, Bogusław Kośmider, Grzegorz Staszczak, Maciej Gierula i Rafał Śliwa.
- Ks. Andrzej Trzyna był proboszczem w latach 1907-1942
To wielce zasłużony kapłan dla parafii zarówno na polu religijnym jak i oświatowym oraz społeczno - gospodarczym. Dbał o wszystkie wymiary życia parafialnego. Był szanowany i posiadał duży autorytet wśród parafian. Podczas napadu rabunkowego został zamordowany na plebani 02.12.1942 r.
- Ks. Kazimierz Kotula był proboszczem w latach 1943-1952.
Jako kapelan Sebastiana Pelczara - biskupa Przemyśla, napisał o nim bibliografię. Był posłem wybranym do I Sejmu Polski z ramienia Chrześcijańskiej Demokracji. W czasie swej kadencji poselskiej spełniał rolę nauczyciela języka polskiego i historii dla Nuncjusza Apostolskiego Achillesa Rattiego, który został wybrany papieżem Piusem XI.
- Ks. Józef Paściak był proboszczem w latach 1952-1983.
Pełniąc swą misję kapłańską zawsze potrafił zjednywać sobie parafian w tak trudnym okresie powojennym, gdzie jak w każdej żywej, barwnej społeczności ścierały się radykalne nurty i idee.W 1960 r. doprowadził do odnowienia polichromii w kościele a w 1970 r. odnowił wnętrze kościoła i przeprowadził remont organów po pożarze.
- Ks. Stanisław Ryś był proboszczem w latach 1984-1995.
Oprócz wykonywania codziennych obowiązków kapłańskich w parafii rozpoczął i ukończył budowę kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej w Harcie Górnej, dobudował w 1992 r. nową zakrystię oraz rozpoczął remont plebanii. Mimo krótkiego okresu pobytu w parafii zyskał sobie ogromną życzliwość, wdzięczność i szacunek wśród parafian.
- Obecnie proboszczem od 1995 r. jest Ks. Tadeusz Ozga.
[edytuj] Kościół pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej
W Harcie Górnej wybudowano drugi kościół parafialny pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej. Historię tego kościoła rozpoczęło zebranie mieszkańców Harty Górnej w dniu 10.02.1984 r., na którym wybrano społeczny komitet budowy kościoła w następującym składzie: Tadeusz Ryś kierownik budowy, Wiesław Twardak kierownik budowy, Jan Wojtas skarbnik oraz członkowie Marian Pałys, Józef Wojtas, Władysław Sierant, Andrzej Domin, Zygmunt Pępek, Józef Banaś, Stanisław Kośmider, Wojciech Ryś, Eugeniusz Wielgos, Stanisław Wyskiel, Tadeusz Smyczyński, Jan Banaś. Teren pod kościół ofiarowali: Ryś Tadeusz, Kośmider Andrzej, Drewniak Helena, Ryś Wojciech. Projektantem kościoła był architekt Władysław Jagiełło.
Ważniejsze wydarzenia z historii kościoła:
- poświęcenie placu pod kościół przez Ks. Kazimierza Bełcha w 01.09.1984 r.
- I msza św. odprawiona w podpiwniczeniu przez Ks. Stanisława Rysia w 25.11.1984 r.
- poświęcenie kamienia węgielnego przez Ks. Abpa. Ignacego Tokarczuka w 04.08.1985 r.
- poświęcenie dzwonu (fundator Wojciech Wojtas) przez Ks. Bpa. Stefana Moskwę w 1986 r.
- poświęcenie kościoła pod wezwaniem Matki Bożej Różańcowej przez Ks. Abpa. Ignacego Tokarczuka w 11.11.1987 r.
- ofiarowanie figur Matki Boskiej Fatimskiej przez Andrzeja i Salomelę Domin w 1987 r.
[edytuj] Szkoła w Harcie Dolnej
W oparciu o dostępne źródła, trudno jest ustalić, kiedy w Harcie powstała pierwsza szkoła. Należy przypuszczać, że na terenie Dynowszczyzny szkoły parafialne istniały już w XV wieku. Z wizytacji biskupich z lat 1646 - 1755 wynika, że w tych latach istniała szkoła parafialna w Harcie. Na jej bazie utworzono później we wsi szkołę ludową. Wydarzenie to miało miejsce 27.04.1875 roku, kiedy to na podstawie orzeczenia Rady Szkolnej Krajowej powołano do istnienia Szkołę Ludową w Harcie Dolnej. Była to jednoklasowa szkoła. Umieszczona w drewnianym budynku, zlokalizowana w dość kłopotliwym dla dzieci miejscu. Adam Krynicki, ówczesny długoletni nauczyciel, podjął się budowy nowej szkoły w innym miejscu, przy znacznym wsparciu dziedzica, Ignacego Skrzyńskiego. Adam Krynicki pracował w szkole 42 lata, po nim Stanisław Bienia, Maria Konieczków, a następnie Wojciech Gładysz jako kierownik szkoły. W latach 1918/1919 i 1919/1920 w szkole pracowało 4 nauczycieli a nauka odbywała się w 2 salach. Mimo obowiązku szkolnego, po wojnie dzieci nie były regularnie posyłane do szkoły. Dochodziło nawet do tego, że zatrzymywane były przez rodziców do pomocy w gospodarstwie przez 5 miesięcy a pozostałą część roku uczyły się w szkole. Pierwsze lata państwowości polskiej wpłynęły dość niekorzystnie na rozwój szkolnictwa w Harcie. Przeprowadzano częste zmiany grona pedagogicznego, występowały trudności natury materialnej a w 1921 roku nastąpił wybuch epidemii czerwonki. Zarząd szkoły w Harcie Dolnej, zmuszony niejako fatalnym stanem budynku, zaapelował do Powiatowej Rady Szkolnej i do Kuratorium we Lwowie o przyznanie pieniędzy na remont szkoły. Z początkiem 1924 roku utworzono dzięki inicjatywie W. Gładysza, Komitet Odbudowy Szkoły, który zwrócił się do " krajan w Ameryce" o wsparcie tej akcji. Na początku 1933 roku na zasłużoną emeryturę przeszedł wieloletni kierownik szkoły Wojciech Gładysz. Zastępstwo po nim przejęła Stefania Borkowska, a od 15.08.1933 r. urząd ten objął Jan Kwolek. W 1934/1935 r. zobowiązanych do pobierania nauki w szkole w Harcie Dolnej było 229 dzieci, trwały zabiegi o 3 salę lekcyjną. W roku szkolnym 1937/1938 ukonstytuował się Komitet Budowy Szkoły, który jednak napotkał ogromne trudności w swym działaniu wśród biednej ludności wiejskiej. Dotychczasowa 3 klasowa szkoła w Harcie Dolnej przemianowana została z dniem 15.11.1937 r. na powszechną publiczną szkołę stopnia II. Pierwszego kwietnia 1940 r. zwolniona została po 15 latach pracy Stefania z Borkowskich Kwolkowa a kierownik szkoły Jan Kwolek został po 8 latach pracy w Harcie przeniesiony na to samo stanowisko do Bachórza. Na jego miejsce od 01.08.1951 r. rozpoczął pracę Mieczysław Błachut. Szkoła mieściła się w dwóch budynkach - starej szkole macierzystej, w której były 2 sale lekcyjne i kancelaria oraz w budynku wynajętym, w którym było 2 sale lekcyjne. Uczyło wtedy w szkole 5 nauczycieli: Mieczysław Błachut, Joanna Błachut, Stefania Kwolek, Janina Łomnicka, Maria Politowicz. W roku 1952/1953 rozpoczęto starania o budowę nowej szkoły. Prócz gromadzenia pieniędzy, zaczęto rozglądać się za miejscem dla założenia cegielni, by wypalać cegłę na nową szkołę. Budowano ją etapami.
Rok szkolny 1963/1964 został rozpoczęty niezwykle uroczyście w związku z otwarciem nowej szkoły w Harcie Dolnej. Szkoła ta była pierwszym Pomnikiem 1000-lecia Państwa Polskiego w dawnym powiecie brzozowskim. Otrzymała ona nazwę: "Szkoła Podstawowa Nr 1 im. Bohaterów Walk Chłopskich w Harcie."
W roku szkolnym 1999/2000 w wyniku wprowadzenia reformy oświaty powołano ZS Nr 2 w Harcie i stanowisko dyrektora tej placówki powierzono Krzysztofowi Kędzierskiemu. Zdopingowany osiągnięciami swych poprzedników (Czesław Łukasiewicz, Jan Bilski, Stanisława Chruszcz, Helena Zawadzka) podjął się on opracowania strategii działań na przyszłość, w tym spełnienia wymogów założeń reformy edukacji.
Dzięki zaangażowaniu radnych Stanisława Husa i Witolda Wardzińskiego oraz przychylności Rady Gminy Dynów podjęto uchwałę o budowie hali sportowej jako zadania Gminy. Po trzech latach od rozpoczęcia budowy, w dniu 17.09.2005 r. w obecności przedstawiciela Podkarpackiego Kuratora Oświaty Barbary Dżugan, Starosty Rzeszowskiego Stanisława Ożoga, Wójta Gminy Dynów Adama Chrobaka, Sołtysa Harty Adama Dziury oraz społeczności szkolnej została ona poświęcona przez Ks. proboszcza Tadeusza Ozgę i oddana do użytku.
[edytuj] Szkoła w Harcie Górnej
W 1899 r. utworzono drugą placówkę oświatową na terenie Harty. Szkoła ta mieściła się w Harcie Górnej w budynku dworskim, na folwarku. Był to obiekt stary, zawilgocony i zagrzybiały, dlatego też Wojciech Gładysz przekonał Radę Gminy do pozytywnego zaopiniowania wniosku o starania w Radzie Szkolnej Krajowej o subwencję na budowę nowej szkoły. W dniu 20.09.1911 r. odbyło się uroczyste poświęcenie kamienia węgielnego przez Ks. Proboszcza Andrzeja Trzynę, a w październiku 1912 r. ukończono budowę i oddano ją do użytku szkolnego. Tego samego roku w lipcu Harta Górna została oddzielona od obwodu szkolnego Harty Dolnej, równocześnie tworząc szkołę dwuklasową. Kierownikiem szkoły, Rada Szkolna Krajowa mianowała w maju 1913 r. Wojciecha Gładysza. Szkoła w swej ponad 100-letniej historii przeżywała niejednokrotnie niedostatki materialne, ciągle zmieniali się nauczyciele, brakowało opału i funduszy szkolnych na bieżące remonty, zaniedbywana była opieka zdrowotna uczniów. Jednak budynek był wielokrotnie modernizowany i remontowany. Franciszek Makara, który rozpoczął tutaj pracę w 1950 r., gruntownie szkołę zmodernizował i jak na owe czasy bardzo dobrze wyposażył ją w pomoce naukowe i dydaktyczne. Należy też dodać, że to za jego sprawą rozpoczęto w 1960 r. budowę domu ludowego w Harcie Górnej, którego uroczyste otwarcie nastąpiło 28.12.1962 r.
W budynku tym obecnie m.in. jest zastępcza sala gimnastyczna, wiejski ośrodek zdrowia, filia biblioteki gminnej. Kierownik Franciszek Makara pełnił przez dwie kadencje funkcję radnego Powiatowej Rady Narodowej w Brzozowie, a 27.04.1961 r. został wybrany zastępcą przewodniczącego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Brzozowie. Obecnie szkoła jest gruntownie modernizowana przy udziale środków gminy Dynów przez obecnego dyrektora Bogdana Sieńkę.
Kierownicy, Dyrektorzy szkoły: Wojciech Gładysz, Karol Romaniszyn, Jan Sanecki, Władysław Jaworski, Józef Wojdanowski, Władysław Naleziński, Łukasz Hałoń, Antoni Kuzy, Władysław Hałas, Franciszek Makara, Jan Bilski, Maria Bilska, Krzysztof Kędzierski i Bogdan Sieńko.
[edytuj] Ochotnicza Straż Pożarna
Historia OSP Harta zawiera nazwiska wielu wspaniałych społeczników, którzy mieli i mają uznanie wśród mieszkańców wioski za codzienną pracę społeczną na rzecz jednostki i społeczeństwa. Mundur strażacki dla nich to nie tylko powód do dumy, ale i wielkie zobowiązanie. A wszystko zaczęło się w roku 1912, kiedy to zawiązano w Harcie Straż Ogniową z inicjatywy Ks. Andrzeja Trzyny, senatora Antoniego Nowaka oraz rolników Michała Duplagi, Antoniego Sieranta, Czesława Pękali, Wawrzyńca Domina, Józefa Śliwy, Franciszka Hołdysa, Wincentego Chuchli, Grzegorza Pękali i Józefa Krupy. W latach 30 tych na wyposażeniu Straży znajdowały się sikawki ręczne blaszane. W czasie okupacji władze niemieckie przydzieliły sikawkę ręczną na kołach tzw. dwutaktówkę, którą przywieziono z Krosna w 1943 r. W roku 1948 zakupiono poniemiecką motopompę, którą obsługiwał Władysław Potoczny. Motopompa ta do pożaru była przewożona furmankami o zaprzęgu dwukonnym, których użyczali Władysław Banaś, Józef Pękala, Stanisław Stochmal, Stanisław Pękala i Stanisław Binko. W latach 60-tych XX wieku członkowie OSP Harta utworzyli komitet budowy domu strażaka i społecznie wyprodukowali ponad 100 tysięcy cegieł. Wykonali fundamenty i pomagali przy wszelkich pracach pomocniczych przy budowie obiektu. W skład komitetu budowy wchodzili: Józef Domin, Antoni Kiełbasa, Jan Kośmider, Władysław Kaszycki, Józef Pękala, Józef Hołdys, Władysław Potoczny, Józef Błoński, Józef Dziura, Franciszek Pękala i Stanisław Kośmider. W 1976 r. dom strażaka został uroczyście oddany do użytku. W tym też roku Straż otrzymała samochód bojowy "ŻUK" wraz z nową motopompą. W latach 1990-1998 budynek domu strażaka został zmodernizowany i wyremontowany, co znacznie poprawiło jego wystrój. Unowocześniono zaplecze kuchenne i sanitarne oraz wybudowano tzw. GRZYBEK - letni domek dla zabaw tanecznych.
W dniu 12.06.2005 r. w OSP Harta odbyła się uroczystość poświęcenia i oddania do użytku wozu strażackiego z udziałem władz powiatowych, gminnych oraz 13 jednostek OSP z terenu gminy Dynów i gminy Błażowa. Uroczystość ta poprzedzona była mszą świętą w kościele parafialnym w intencji strażaków i zmarłych druhów, którą odprawił Ks. proboszcz Tadeusz Ozga i kapelan powiatowy Straży Pożarnych Ks. Józef Książek.
Naczelnicy OSP Harta: Michał Kocaj, Józef Domin, Stanisław Nowak, Bogusław Błoński.Prezesi OSP Harta: Władysław Banaś, Jan Kośmider, Józef Wąsowicz, Jan Drewniak, Artur Szczutek.
[edytuj] Orkiestra dęta
W 1924 roku w Harcie powstała jako jedna z pierwszych w okolicy orkiestra dęta. Jej założycielem i pierwszym dyrygentem był Jan Smyczyński - organista w kościele parafialnym. Pierwszymi fundatorami instrumentów muzycznych, dla orkiestry byli: Ks. proboszcz Andrzej Trzyna, senator Antoni Nowak i Michał Duplaga. Ważnym wydarzeniem dla orkiestry dętej był jej występ na krajowych dożynkach w Spale w 1936 r. oraz udział w zjeździe Stronnictwa Ludowego w Nowosiółkach 1938 r. W okresie II wojny światowej działalność orkiestry uległa zwieszeniu. Natomiast w czerwcu 1948 r. odbył się przegląd orkiestr dętych w Brzozowie, na którym to orkiestra z Harty zajęła I miejsce, ale nagrody nie otrzymała, ponieważ nie była zrzeszona w Ochotniczych Strażach Pożarnych. Niezapomnianym przeżyciem dla członków orkiestry był występ w czerwcu 1997 r. połączonych orkiestr dętych w czasie wizyty Papieża Jana Pawła II w Krośnie. Orkiestra zawsze brała i bierze udział w ważnych uroczystościach państwowych, patriotycznych i kościelnych na terenie wioski i gminy. Średnio występuje w ciągu roku 30 razy. Jest orkiestrą amatorską, która łączy wspólne zamiłowanie do muzyki i pracy społecznej. Jej występy zawsze zyskują duże społeczne uznanie i szacunek.
Dyrygenci orkiestry: Jan Smyczyński, Franciszek Kmiotek, Antoni Kiełbasa, Edward Ryba, Andrzej Sowa.
Długoletni członkowie orkiestry:
Ignacy Błoński, Tadeusz Błoński, Stanisław Ciećko, Franciszek Chruszcz, Eugeniusz Domin, Józef Domin, Stanisław Domin, Jan Drewniak, Franciszek Hołdys, Roman Hołdys, Stanisław Hołdys, Władysław Hołdys, Jan Karnas, Antoni Kiełbasa, Józef Kośmider, Stanisław Kośmider, Franciszek Krupa, Jan Kuc, Jan Kuś, Tadeusz Kuś, Józef Lichota, Stanisław Martowicz, Feliks Nowak, Józef Nowak, Ignacy Pękala, Józef Pękala, Władysław Pękala, Marian Sieńko, Stanisław Sierant, Wojciech Sierant, Stanisław Skałuba, Stanisław Szeremeta, Stanisław Wieszczyk i Bronisław Wrona.
[edytuj] Koło Łowieckie "Sarenka"
Pierwsze zebranie myśliwych i kandydatów na myśliwych z terenu Dynowszczyzny zorganizował w 1952 r. Andrzej Wąsowicz w Dynowie w sali kina "Oświata". Rzeszowska Wojewódzka Rada Łowiecka pismem w dnia 6.01.1954 r. zezwoliła na utworzenie i zarejestrowanie Koła Łowieckiego "Jedność" w Dynowie. W marcu 1957 r. Walne Zebranie Członków Koła "Jedność" postanowiło podzielić Koło na Koło Łowieckie nr 2 w Harcie i Koło Łowieckie nr 4 w Szklarach. W kwietniu 1967 r. Walne Zebranie Członków Koła Łowieckiego nr 4 w Szklarach, które wcześniej przybrało nazwę "Sarenka", postanawia przenieść Koło Łowieckie "Sarenka" do Harty. Przewodniczącym Koła został Bolesław Ryba. W Kole dochodziło często do zmian Zarządu, narastały wewnętrzne konflikty i pomówienia, co spowodowało że 7.01.1979 r. Koło zostało zlikwidowane. W wyniku mozolnej pracy, starań i zabiegów szczególnie Stanisława Błońskiego - radnego Wojewódzkiej Rady Narodowej w Przemyślu w dniu 4.07.1981 r. zostało powołane Koło Łowieckie "Sarna" w Harcie.
Członkami - założycielami Koła byli: Stanisław Błoński, Eugeniusz Skałuba, Juliusz Galej, Jan Drewniak, Stefan Drewniak, Zbigniew Sieńko oraz Izydor Grzybek.
Powołano również zespół, którego celem było organizowanie prac zmierzających do reaktywowania Koła "Sarenka" i zmiany nazwy Koła z "Sarna" na "Sarenka", które było ważne z uwagi na następstwa prawne i roszczenia wobec organów decyzyjnych co do zwrotu obwodów łowieckich.
Zarząd Wojewódzki PZŁ decyzją z dnia 17.12.1990 r. zatwierdził zmianę nazwy Koła z "Sarna" na "Sarenka". W 1992 r. z okazji 40 - lecia Koła myśliwi otrzymali okazały sztandar, a w 1999 r. Koło zostało odznaczone Medalem Zasługi Myśliwskiej. W roku jubileuszu 50 - lecia do Koła należało 61 członków, w tym 46 selekcjonerów oraz 4 niemacierzystych członków.
Prezesi Zarządów Koła Łowieckiego:
Andrzej Wąsowicz, Ignacy Florkiewicz, Wojciech Wyskiel, Ignacy Fuksa, Izydor Grzybek, Bolesław Ryba, Bronisław Wrona, Stanisław Błoński, Jan Drewniak i Jan Ciećko.
[edytuj] Zespół Sygnalistów Myśliwskich Koła Łowieckiego "Sarenka"
Zespół powstał 21.04.2001 r. z inicjatywy Jana Drewniaka - prezesa OSP w Harcie. Głównym celem istnienia zespołu jest propagowanie i kultywowanie bogatej kultury, zwyczajów i tradycji łowieckiej. Członkowie zespołu doskonalą swoje umiejętności w grze na rogach myśliwskich różnych melodii związanych z tradycjami myśliwskimi jak: polowania, zawody strzeleckie, biesiady myśliwskie czy święto patrona myśliwych św. Huberta. Zespół ma na swoim koncie udane występy na krajowych i międzynarodowych festiwalach.
Skład zespołu:
Maciej Skrabalak, Maciej Pilch, Michał Sowa, Artur Szczutek, Jan Starzec, Tomasz Dziura, Marcin Sieńko i Michał Domin.
[edytuj] Kapela Ludowa "Młoda Harta"
Kapela powstała 19.12.2004 r. z inicjatywy nauczyciela muzyki w ZS Nr 2 w Harcie Andrzeja Sowy. Repertuar kapeli to kontynuacja melodii i pieśni znakomitej Kapeli Ludowej Sowów z Piątkowej. Kapela należy już do grona najlepszych w Polsce w swej kategorii, o czym świadczą nagrody i wyróżnienia: I nagroda w konkursie "Duży Mały" w kategorii kapel ludowych na Ogólnopolskim Festiwalu Kapel, Śpiewaków i Instrumentalistów Ludowych - Kazimierz Dolny 26.06.2005 r. I miejsce w Ogólnopolskim Festiwalu "Bukowskie Prezentacje Folkloru Młodych"- Bukowsko 03.07.2005 r.
Obecny skład kapeli:
Joanna Baran, Jolanta Nowak, Robert Domin - I skrzypce i śpiew, Monika Baran - skrzypce secound, Andrzej Baran - cymbały, Jacek Szeremeta - kontrabas, Rafał Ryś - klarnet, Beata Paściak, Elżbieta Kuc, Barbara Sieńko i Maciej Cieśla - śpiew.
[edytuj] Klub Sportowy "ORZEŁ" Harta
Historia klubu Orzeł Harta rozpoczęła się latem 2005 r. dzięki zaangażowaniu Łukasza Potocznego -obecnego prezesa zespołu. W lipcu 2005 rozpoczynają się poszukiwania zawodników do nowo powstałego klubu. Odzew jest natychmiastowy i stąd już w lipcu zespól rozpoczyna treningi. W 2006 roku Orzeł brał udział w turnieju o Puchar Wójta Gminy Dynów gdzie zajął dobre V miejsce. Po kilku przegranych nastąpiło przełamanie — Orzeł zajął I miejsce w Gminnym Turnieju Piłki Nożnej na własnym obiekcie. W roku 2007 drużyna rozpoczęła Treningi pod wodzą nowego trenera - Wiesława Domina. Nowy szkoleniowiec stwierdził, iż przyjmuje propozycję Orła pod warunkiem że zawodnicy będą uczęszczać na treningi. Po kilkunastu ciężkich treningach zespół wziął udział w III Edycji Papieskiego turnieju piłki nożnej. Klub z Harty był stawiany w roli faworyta tego turnieju. Zawodnicy postawili wysoko poprzeczkę wszystkim drużynom dzięki czemu wygrali wszystkie swoje mecze i w ten sposób zdobywając I miejsce w turnieju. www.orzel-harta.xt.pl
[edytuj] Samorząd wiejski, samorząd gminny, samorząd powiatowy.
W okresie II Rzeczypospolitej i w czasach PRL (do 1950 r.) sołtys był organem pomocniczym zarządu gminnego, a później łącznikiem pomiędzy mieszkańcami wsi a gromadzką radą narodową. W latach 70-tych ubiegłego wieku sołtys pośredniczył między sołectwem, a gminną radą narodową i naczelnikiem gminy. Zgodnie z ustawą o radach narodowych z 1983 r. sołtys jest organem samorządowym wsi, a od 1990 r. jest organem wykonawczym w sołectwie.
Ukształtowany w czasie zaborów samorząd terytorialny stopnia podstawowego przetrwał w odrodzonej Polsce w postaci gmin jednostkowych do 1933 r. W II połowie XIX wieku cała Dynowszczyzna znalazła się w obrębie powiatu brzozowskiego. Bardzo poważną reorganizację samorządu niższego stanu wprowadziła ustawa z dnia 23.03.1933 r., w oparciu o którą powstawały tzw. gminy zbiorowe. W skład powołanej wówczas do życia gminy zbiorowej Dynów weszła też i Harta.
We wrześniu 1944 r. stosownie do dekretu KRN reaktywowano podział administracyjno - terytorialny. Zgodnie z obowiązującym ustawodawstwem z 06.12.1944 r. powstała gmina zbiorowa z siedzibą w Dynowie oraz ukonstytuowała się Gminna Rada Narodowa, której przewodniczącym został Stanisław Kocaj - rolnik ze wsi Harta. W 1955 r. nastąpiła likwidacja gmin zbiorowych, a w ich miejsce utworzono mniejsze jednostki terytorialne - Gromadzkie Rady Narodowe. W latach 1955-1964 przewodniczącym GRN w Harcie był Andrzej Wąsowicz a w okresie 1964-1972 funkcję przewodniczącego GRN w Harcie pełnił Andrzej Gudyka.
Radni GRN Harta: Stanisław Mnich, Stanisław Błoński, Władysław Nowak, Stanisław Nowak, Andrzej Gudyka, Mieczysław Błachut, Zygmunt Pępek, Jan Drewniak, Jan Bilski, Jan Kośmider, Józef Błoński, Władysław Dziura, Jan Kośmider s. Józefa, Stanisława Chruszcz, Stanisław Krupa, Józef Kaniuczak, Władysław Czerniecki, Stanisław Tereszak, Wojciech Nowak, Aniela Sieńko.
Reforma terenowych organów władzy i administracji wprowadzona z dniem 01.01.1973 r. spowodowała powołanie do życia wspólnej Rady Narodowej dla miasta Dynowa i gminy Dynów. Radnymi z Harty w ostatniej kadencji tej Rady byli: Antoni Drewniak, Mieczysław Drewniak, Stanisław Hus, Tadeusz Pękala i Stanisław Potoczny.
Od 01.01.1992 r. funkcjonować zaczyna, po podziale Dynowszczyzny na dwie jednostki samorządowe gmina Dynów, w skład której wchodzi Harta. Radnymi w Radzie gminy Dynów kadencji 1992-1994 byli: Antoni Drewniak, Mieczysław Drewniak, Stanisław Hus, Tadeusz Pękala i Stanisław Potoczny, kadencji 1994 - 1998 byli: Antoni Drewniak, Zbigniew Galej, Stanisław Mnich, Janusz Ryś, Witold Wardziński, kadencji 1998-2002 byli: Adam Dziura, Stanisław Hus, Czesław Łukasiewicz, Jan Sieńko, Witold Wardziński, kadencji 2002-2006 są: Andrzej Błoński, Jan Ciećko, Franciszek Domin, Czesław Łukasiewicz.
[edytuj] Sołtysi Harty
Tomasz Kaszycki, Józef Lichota, Antoni Sierant, Jan Drewniak, Marian Nowak, Andrzej Gudyka, Jan Kośmider, Władysław Kaszycki, Irena Kaszycka, Antoni Drewniak, Adam Dziura.
[edytuj] Źródła
- Aleksander Stochmal "Harta jaką znam"
[edytuj] Zobacz też
[edytuj] Linki zewnętrzne
- Mapy: Autopilot • Google Maps • Szukacz • Targeo • Zumi
- Zdjęcia satelitarne: Google Maps • Wikimapia • Zumi
